به گزارش دیوان اقتصاد به نقل از نسیم اقتصاد، اگر بخواهیم عملکرد اقتصادی دولت در سالهایی که گذشت را مورد ارزیابی قرار دهیم باید از دو زاویه به موضوع نگریست: 1) اقداماتی که انجام شد، 2) اقداماتی که انجام نشد. روشن است که اگر بخواهیم تحلیلی واقع بینانه عرضه کنیم ناگزیر از آن هستیم که شرایط محیطی را لحاظ کنیم، زیرا شرایط محیطی قیدهایی بر اعمال و تصمیمات همه ما از جمله دولت اعمال می کند. همچنین باید به این واقعیت توجه داشت که دولت اقتصاد را در چه شرایطی تحویل گرفت و به اصطلاح نقطه آغازین حرکت دولت چه بوده و نباید صرفاً به این مسئله نگاه کرد که امروز کجا هستیم بلکه باید به این موضوع نیز توجه کرد که چقدر راه آمده ایم تا به اینجا رسیده ایم.
دراین راستا با مهدی پازوکی است اقتصاد دان و استاد دانشگاه علامه طباطبایی و مشاور اقتصادی به گفت و گو نشستیم.
آیا توافق برجام بر اقتصاد تاثیر مثبت داشت یا خیر؟
در سال های گذشته اقتصاد کشور دچار بحران های شدیدی شده بود که یکی از عوامل برطرف کننده آن آثار برجام بر اقتصاد بود که توانست راهگشای بسیاری از مشکلات موجود شود بنابراین مذاکره با گروه 1+5 که منتج به برجام شد و این توافق به منزله حلقه مفقوده اقتصاد بسته ایران تبدیل گشت و مسلم است که برجام توانست اقتصاد ایران را نجات دهد.
از طرف دیگر در گذشته که ارتباط ایران با جهان بسیار تیره و تار بود به گونه‌ای که در حوزه نفت هیچ کشوری مایل به خریدنفت از ایران نبود و در صنعت بیمه هیچ کشوری مسئولیت بیمه کردن کشتی‌های ایران را برعهده نمی‌گرفت. در چنین اوضاع و احوال نابسامانی روحانی به‌رغم وجود داشتن دید بدبینانه غرب به ایران مذاکره با گروه 1+5 را از سر گرفت و تیم روحانی موفق به دفاع از منافع ملی کشور شدند.
ازلحاظ بازرگانی دراین سالها عملکرد دولت خوب بوده است یا خیر؟
اولین اتفاق مثبت برجام در حوزه اقتصادی این بود که سطح انتظارات تورمی منفی که بر اقتصاد ایران سایه گسترانیده بود به طور تدریجی محو کرد. همچنین کشتی‌های ایران که در دولت قبل اجازه ورود به بندرهای اروپایی و آسیایی را نداشتند راهشان باز شد و حتی کشتی‌های بین‌المللی و آسیایی نیز مجوز پهلو گرفتن در آب‌های ایران را پیدا کردند که همه این اتفاقات خوشایند نتیجه برجام بود. از طرف دیگر وقتی روحانی، دولت را از احمدی‌نژاد تحویل گرفت نرخ دلار 3650 تومان بود که این رقم با گذشت 4 سال 3750 تومان است و این اعداد به وضوح گویای ثبات نرخ ارز و کاهش نوسانات ارزی است.
جالب است بدانید که حتی میزان تغییرات ارزهای بین‌المللی مانند پوند و یورو درمقابل دلار خیلی بیشتر از ریال ایران بوده است و این برای اولین بار بود که دولتی در ایران توانست ثبات ارزی را به اقتصاد ایران برگردانند و این یکی دیگر از برکات برجام بود. همچنین نرخ تورمی که روحانی از دولت قبل تحویل گرفت حدود40درصد بود که هم اکنون این نرخ تک رقمی شده است که با این تحولات چشمگیر امید به آینده دراین دولت احیا شد.
روند شاخص‌های اقتصاد کلان راچگونه می بینید؟
با استناد به گزارش مرکز آمار ایران در سال 91 نرخ رشد اقتصادی 8/6- و درسال93 این رقم به 8/1- رسید و اکنون نرخ رشد اقتصادی به بالای 10درصد رسیده است که این امر نشان از روند مطلوب شاخص‌های اقتصاد کلان است.
نرخ رشد سرمایه‌گذاری مثبت شد به طوریکه در سال 91 میزان سرمایه‌گذاری خارجی به 5/3- و در سال گذشته این عدد منفی به 6/15+ رسید. تنها شاخصی که هنوز با آن با دست به گریبان هستیم نرخ بیکاری است که به نظر می‌رسد که اگر گروه‌های تندرو اجازه بدهند که سرمایه‌گذاری در ایران انجام شود مشکل اشتغال ریشه کن خواهد شد. به عبارت دیگر تنها راه ایجاد اشتغال از دریچه افزایش سرمایه‌گذاری عبور می‌کند به طورمثال چنانچه در صنعت توریسم بتوانیم سالانه 10 میلیون توریسم وارد کشور کنیم می‌توان انتظار ایجاد صدها هزار شغل را داشت. درحالی که برخی از تندروها با شعار توریست اسلامی مساله‌ توریسم را با مشکل مواجه خواهند کرد. اگر به کشور همسایه خود مثل ترکیه نیم نگاهی بیندازیم متوجه می‌شویم که 30میلیارد دلار درآمد از توریسم کسب می‌کنند درحالی که ایران جزء ده کشور اول دنیا از لحاظ جاذبه‌های گردشگری محسوب می‌شود و به دلیل سخت گیری‌های تندروها از این خیل درآمدی محروم مانده‌ایم.
بازار مسکن چه تحولاتی پشت سر گذاشته است ؟
در سال 84 قیمت مسکن در هر مترمربع 650هزار تومان بود که در سال 92 با جهش 500درصدی به 3 میلیون و 950هزار تومان رسید اما در سال 92 تا 96 بازار مسکن را در آرامش نسبی و تنها با 10درصد افزایش نگه داشتکه همین مساله‌ جای امیدواری است.
راهکار شما برای افزایش اشتغال درجامعه چیست؟
اگر مجموعه سه قوه به طور هماهنگ با هم از سرمایه‌گذاری د ر ایران دفاع کنند و فضای کسب و کار را برای بخش خصوصی فعال مهیا کنند می‌توان به افزایش سرمایه‌گذاری امید داشت که به تبع آن افزایش تولید و کاهش بیکاری می‌انجامد.
همچنین سرمایه‌گذاری بزرگی در حوزه صنعت نفت انجام شد به طور مثال میادین غرب اهواز، میادین مشترک با عراق و قطر سرمایه‌گذاری خوبی انجام شده است.
دربخش تولید نفت عراق تا قبل از آن روزانه 280هزار بشکه تولید می‌کرد و تولید نفت عراق 2برابر ایران که 140هزار بشکه بود که تولید می‌کرد اما با برنامه‌ریزی منسجم و بخردانه تیم روحانی توانست از 140 هزار به 400 هزار بشکه در روز رسید که توانست از عراق پیشی بگیرد. همچنین با ظرفیت گاز فاز 20 و 21 پارس جنوبی از قطر که پیش از این دوبرابر ایران گاز تولید می‌کرد توانست از قطر سبقت گیرد.
از طرف دیگر با وجود عدم رابطه سیاسی کشورمان با عربستان با توفیقات حاصل شده در دولت روحانی توانستیم 500هزار بشکه از سهم عربستان کاهش داده و به سهم کشورمان در اوپک بیفزاییم و این اتفاق جز در سایه سیاست‌های دولت متفکر روحانی میسر نبود.
دربخش کشاورزی، زیربنایی و عمرانی چه اقداماتی انجام شده است؟
در بخش کشاورزی توانستیم به خودکفایی برسیم و همچینن در پروژه‌هایی مانند راه‌آهن و راه نیز اقدامات انجام شده است که این امر نشان دهنده سرمایه‌گذاری دولت در بخش‌های زیربنایی است. به عقیده من استراتژی اصلی دولت این است که سعی کرده است پروژه‌های جدیدی را آغاز نکند مگر به حکم ضرورت و نیاز کشور و بیشتر انرژی خود را صرف اتمام پروژه‌های نیمه‌کاره کرده است. ازطرف دیگر یکی از بی‌انضباطی پولی که سیستم بانکی کشور را دچار بحران کرده بود در سالهای اخیر موجب شده تا این بی‌انضباطی پولی ساماندهی شود.