نرخ ارز کنونی ظلم به پول ملی است

دلار 4200 تومانی از خیال تا واقعیت

نرخ ارز کنونی ظلم به پول ملی است

روزهای آغازین سال 97 روزهای پر تلاطم برای بازار ارز بود. نرخ دلار در این بازه  زمانی برای اولین بار در تاریخ به بالای 6000 تومان رسید و این گونه بود که اکثر مردم مجاب شدند که باید سرمایه های خود را از بخش های دیگر خارج کرده و به سرمایه گذاری در بازار ارز بپردازند. اما پول سازی در بازار ارز نوعی سفته بازی است که اگر اپیدمی شود اقتصاد کشور را به شدت غرق در بحران می کند. بحرانی که اگر طولانی شود ممکن است نهایتا منجر به فلج شدن بخش تولید کشور و نهایتا عدم توسعه و پیشرفت کل بخش های آن شود.

 

به گزارش دیوان اقتصاد،در نتیجه ادامه وضعیت موجود، موجب شد که دولت راهکاری ضربتی برای مقابله با تنش های ایجاد شده در بازار اتخاذ کند. راهکاری که نتیجه اش تعیین نرخ 4200 تومان برای دلار بود. دولت با تک نرخی کردن دلار تلاش بر این دارد که سوداگری را از بازار ارز کم کند و اجازه ندهد کشور در بحران کاهش ارزش پول ملی فرو رود. بسیاری بر این باورند که اگر دلار 4200 تومانی روی کار نمی آمد، بازار ارز همچنان در تنش باقی می ماند و سفته بازی مکرر سوداگران ارزش پول ملی را روز به روز کم تر می کرد. بر این اساس این گونه برداشت می شود که اتخاذ  چنین راهکاری تنها راه باقی مانده دولت برای کنترل بازار ارز بوده است.

با این که دلار تک نرخی توانست بازار ارز را تا حدودی رام کند، اما همچنان مشکلات عدیده ای در این خصوص وجود دارد.

یکی از اصلی ترین سوالاتی که پیش می آید این است که اصلا مبنای تعیین نرخ 4200 تومانی برای دلار چیست؟ این سوال از آنجایی نشأت می گیرد که دلار تک نرخی پیش از این در بودجه 3700 تومان تعیین شده بود و بین این دو رقم فاصله ای 500 تومانی وجود دارد که در اقتصاد کشور بی تاثیر نخواهد بود.

یک اقتصاد دان که نخواست نامش فاش شود در این خصوص به خبرنگار ما گفت: مبنای تعیین نرخ 4200 تومان برای دلار به این گونه است که نرخ دلار آزاد در پایان سال 92 ضرب در تفاضل نرخ تورم داخلی از نرخ تورم جهانی در سال های 93، 94، 95 و 96 شده است تا این عدد به دست آید.

 

سال        نرخ تورم جهانی     نرخ تورم داخلی      تفاضل

93            2.33                   15.6            13.37

94    2.79                           11.9            9.11

95     2.8                             9                6.2

96     3.15                         9.6                 6.45

 

وی همچنین در خصوص این فرمول ادامه داد: این فرمول در حال حاضر در بیشتر جاهای جهان منسوخ شده است چرا که نرخ تورم بسته به تحولات مختلف ممکن است با نوسانات بسیاری رو به رو شود. بر این اساس چنین فرمولی می تواند ظلم به پول ملی تلقی شود. در بیشتر جاهای جهان نرخ ارز پایه در جهت رسیدن بازار ها به تعادل تعیین می شود. برای مثال نرخی برای ارز تعیین می شود که بازار سرمایه توسط آن به اهداف تعیین شده خود نزدیک شود. یا این که نرخ ارز در بازه ای قرار می گیرد که نرخ بیکاری را از هدف تنظیم شده در برنامه های دولت دور نکند.

او در ادامه گفت: برای مثال نرخ تورم داخلی در سال 93 تحت تاثیر عواملی خاص در رقم 15.6 قرار دارد که تفاضل آن از نرخ تورم جهانی رقم چشمگیری می شود. رقمی که به نظر نمی رسد برای به دست آوردن یک نرخ ثابت برای ارز معقول باشد.

علاوه بر این به این نکته نیز می توان اشاره کرد که دلار 3000 تومانی که برای پایان 92 در نظر گرفته شده است، قیمت ارز در بازار های آزاد است. در حالی که نرخ ارز دولتی در بازه زمانی یاد شده رقمی در حدود 2400 تومان محاسبه می شد. بین این دو رقم اختلافی 600 تومانی وجود دارد که به نظر می رسد برای تعیین ارز تک نرخی باید رقمی از میانگین این اعداد انتخاب می شد. چرا که میزان گردش نرخ دولتی در آن زمان دست کمی از ارز آزاد نداشته است.

در اینجا این سوال نیز مطرح می شود که چرا در زمانی که بودجه بسته می شد، از این فرمول استفاده نکردند؟ علاوه بر این سوال دیگر این است که اگر قرار بود ارز تک نرخی شود، چرا باید حتما کار به جایی می کشید که دلار به 6000 تومان برسد؟ چرا زودتر از این ها با استفاده از فرمول یاد شده دلار 4200 تومانی روی کار نیامد؟

با این وجود دلار 4200 تومانی توسط دولت تصویب شده است و به گفته مسئولین خرید و فروش ارز خارج از این نرخ قاچاق محسوب شده و پیگرد قانونی دارد. به این ترتیب فضای ارزی کشور به یک فضای امنیتی بدل شد.

اما با این حال فعالان بازار خبر از این می دهند که چیزی به نام دلار 4200 تومانی به هیچ وجه در بازار وجود ندارد و دلار با نرخی بالاتر از 5000 تومان توسط دلالان دستفروشی می شود. این در حالی است که گفته می شود، هزار دلار ارز مسافرتی نیز که توسط دولت با مدارک کامل به مردم ارائه می شود، ده درصد مالیات بر ارزش افزوده دارد و به نرخی بالاتر از 4600 تومان می رسد.

در همین راستا محمد قلی یوسفی کارشناس مسائل اقتصادی به خبرنگار ما گفت: مساله مهم این است که وقتی مشکلات اقتصادی روی هم انباشته می شوند و به سمت بحران حرکت می کنند، دولت به این فکر می افتد که جلوی بحرانی شدن وضعیت را بگیرد. از این رو نرخ ارز نیز در کشور به جهت مقابله با یک بحران اقتصادی به این رقم رسید.

وی در ادامه گفت: قدم برداشته شده تا حدودی مطلوب است، اما این به معنی تداوم  وضعیت موجود نیست. راهکار ارائه شده یک راهکار کوتاه مدت برای خروج از وضعیت بحرانی است و دولت باید به این فکر باشد که به تصمیمات جدی مساله ارز را به صورت بلند مدت کنترل کند.

یوسفی همچنین در خصوص تفاوت قیمت دلار 4200 تومانی با نرخ 3700 تومانی پیشین نیز گفت: این تفاوت قیمت به این خاطر است که نرخ ارز بالاخره باید یک منبع درآمد برای دولت باشد تا بتواند هزینه های خود را پوشش دهد.

این کارشناس مسائل اقتصادی در خصوص فرمول محاسبه نرخ ارز نیز اظهار کرد: کشور های دیگر نرخ ارز را بر اساس قیمت ها در بازار آزاد تعیین می کنند و این که ایران از این فرمول پیروی نمی کند به این خاطر است که اقتصاد کشورمان تا حدود زیادی مبتنی بر تولید و فروش نفت است.

وی در ادامه گفت: بر این اساس تا زمانی که اقتصاد کشورمان وابسته به نفت است، از طرفی هم تولید در کشور در وضعیت خوبی قرار ندارد و مشکلات مختلف اقتصادی بر بازار ارز فشار وارد می کنند و بسیاری از مردم تمایل به خروج از کشور دارند، دولت مجبور است برای کاهش فشار موجود بر بازار ارز و کسب درآمد برای پوشش هزینه های خود باید یک نرخ را تعیین کند. این در حالی است که دلار تک نرخی باید پیش از این ها محقق می شد و دولت حاضر مجبور است که اشتباهات سال های گذشته را جبران کند.

یوسفی ادامه داد: این در حالی است که ممکن است به دلیل تشدید تنش های منطقه و اعمال تحریم های جدید و از طرفی انباشته شدن معضلات اقتصادی در کشور، تقاضای ارز باز هم بیشتر شود که این روند ممکن است مردم را مجاب کند که برای جلوگیری از کم ارزش نشدن دارایی های خود، این دارایی ها را به ارز تبدیل کنند.

وی همچنین با بیان این که تنش های موجود در بازار ارز تقصیر یک شخص نیست، گفت: مجموعه ای از نظام تصمیم گیری و مجموعه ای از فعالیت های اقتصادی در کشور این مشکل را ایجاد کرده اند. زمانی که فرصت های سرمایه گذار در کشور وجود ندارد، این مساله اجتناب ناپذیر است که مردم به سمت بازار ارز هجوم بیاورند. مساله این است که در سال های پیشین بخش تولید و کشاورزی رونق نیافته اند و کشور به شدت به واردات وابسته است. نتیجه چنین امری حتما منجر به افزایش چشمگیر نرخ ارز خواهد شد. علاوه بر این نظام آموزشی نیز در وضعیتی قرار ندارد که دانشجویان برای ادامه تحصیل تمایلی به خروج نداشته باشند. چنین مسائلی به هیچ وجه به تحریم ها و مسائل بین الملل ربط ندارد و نشان دهنده سیاست گذاری های غلط و بی توجهی مسئولین در سال های گذشته است.

این کارشناس مسائل اقتصادی در ادامه گفت: بر این اساس این گونه نتیجه گیری می شود که با وضعیت موجود در اقتصاد کشور ممکن نیست که نرخ ارز در بازه معقولی قرار بگیرد.

وی همچنین در خصوص یارانه هایی که به کالاهای اساسی، پس از تک نرخی شدن ارز تخصیص داده می شود نیز گفت: زمانی که کشور در یک وضعیت اقتصادی بحرانی است، نباید این انتظار وجود داشته باشد که تصمیمات درست اتخاذ  شود. سیاست های غلط و قدرت های موازی ای که در کشور وجود دارد، هرگز اجازه نخواهد داد که یک تصمیم صحیح گرفته شود.

یوسفی در پایان اظهار کرد: نوسانات نرخ ارز به دولت نیز فشار های زیادی را اعمال کرده است. این که منابع دولت محدود هستن و تعهدات بسیاری دارد، نشان می دهد که دلار گران در نهایت به ضرر دولت نیز خواهد بود.

با وجود تمام معضلات موجود دولت به دنبال چاره ای است که وضعیت بازار ارز را بهبود بخشد. اما در همین حال ولی الله سیف، رئیس کل بانک مرکزی گفته است که نرخ 4200 تومانی دلار ماندنی نیست و با افزایش رو به رو خواهد شد. از این رو بسیاری بر این باورند که بازار ارز پس از خروج از فضای امنیتی همچنان بهشت سوداگران خواهد بود و نرخ ارز بر اثر فشار زیاد تقاضا به ارقام بالایی خواهد رسید.

بر این اساس دولت باید به فکر تصمیمی جدی باشد و دست از این راهکار های کوتاه مدت بردارد. راهکارهایی که بحران را برای مدتی کوتاه خاموش می کنند.




ما را در شبکه های اجتماعی دنبال کنید.

کانال تلگرام دیوان اقتصاد صفحه اینستاگرام دیوان اقتصاد
.
.
.
.