نجات اقتصاد با تفکر نئوکلاسیک حاکم هر روز سخت تر می شود

اختصاصی دیوان اقتصاد

نجات اقتصاد با تفکر نئوکلاسیک حاکم هر روز سخت تر می شود

از همان زمان که مسئولان اقتصادی کشور اعلام کردند ایران به دلیل تحریم های آمریکا وارد جنگ اقتصادی شده بسیاری از کارشناسان بر این باور بودند که مدیران ارشد اقتصادی باید استراتژی خود را در اقتصاد تغییر دهند تا بتوانیم بحران های اقتصادی را پشت سر گذاشته و در جنگ اقتصادی پیروز شویم اما متاسفانه این سیاست ها در ماه های اخیر نه تنها تغییری نکرده بلکه تداوم رویکردهای نادرست در اقتصاد کلان سبب شده چالش های اقتصادی هر روز در شکل تازه ای نمود پیدا کرده و در نهایت معیشت و زندگی مردم را با خطرات جدی مواجه کند.

به گزارش دیوان اقتصاد، از یک سال پیش تاکنون شرایط اقتصادی کشور به گونه ای رقم خورده که برخی از صاحبنظران از آن به عنوان یکی از استثنایی ترین شرایط اقتصادی یاد کرده اند.قیمت بسیاری از کالاها از 100 تا 300 درصد افزایش یافته،چالش های جدی در مبادلات اقتصادی مردم به وجود آمده،کسب و کار مردم تا حدود زیادی مختل شده و چرخ زندگی بسیاری از مردم به ویژه طبقات متوسط و کم درآمد به سختی می چرخد.

از سوی دیگر نرخ تورم تا 50 درصد هم پیش رفته و این در حالی است که دولت وعده داده بود تورم کشور را تک رقمی کند.البته نباید از این حقیقت گذر کرد که برخی از شاخص ها و پارامترهای اقتصادی هم در سال های گذشته شاهد رشد بوده است اما چالش ها و مشکلات اقتصادی آنقدر زیاد بوده و این دستاوردها چندان به چشم نمی آید.

برخی از تحلیلگران اقتصادی بر این عقیده اند که همه مشکلات ناشی از تحریم ها آمریکا نیست بلکه ساختار اقتصادی کشور در بسیاری از موارد با اشکالات جدی مواجه است.اما برخی دیگر تنها تحریم ها را دلیل گرفتاری های موجود می دانند و معتقدند آمریکا شرایط را برای کشور بسیار مشکل کرده است.

**بدبینی به آینده

علی دینی ترکمانی ،عضو انجمن اقتصاددانان ایران و کارشناس اقتصادی از جمله همین تحلیلگران است که تحریم را عامل اصلی چالش های موجود اقتصادی معرفی می کند.وی در گفت و گو با خبرنگار دیوان اقتصاد با نگاهی به شرایط کنونی بنیان های اقتصادی کشور را در معرض آسیب جدی دانست و گفت: امسال با توجه به تشدید تحریم ها وافت شدید صادرات نفت به احتمال زیاد نرخ رشد اقتصادی منفی خواهد بود. بنابراین وضعیت اقتصادی کشور رو به بدتر شدن است و با یک نگاه بلند مدت میتوان گفت که دهه نود تقریبا نرخ رشد اقتصادی درحال صفر شدن است و وقتی اقتصادی یک دهه ای را دارد از دست میدهد به معنی این است که بنیان های تولیدی اش در معرض آسیب های جدی قرار می گیرد و توانایی بازسازی خودش را از دست می دهد .

وی در تشریح وضعیت آینده کشور با نگاهی بدبینانه اظهار کرد:چرخ سرمایه گذاری از حرکت می ایستد و چشم انداز آینده بدون اطمینان است هم به دلیل تنش های شدیدی که وجود دارد وهم به دلیل تورمی که درحال نزدیک شدن به نرخ 50درصد است فضای مناسبی برای سرمایه گذاری و به حرکت درآوردن چرخ تولید نیست. نقدینگی 1700 هزار میلیارد تومانی هم که در کشور موجود است به سمت بخش هایی چون طلا و ارز می رود و به همین دلیل قیمت طلا و ارز هم افزایش می یابد.

دینی ادامه داد: انتظار می رود خروج سرمایه تشدید شود.بخشی از نقدینگی تبدیل به دلار شود و سر از گرجستان وترکیه و جاهای دیگر دربیاورد و همان خروج سرمایه نیز فشارهای فزاینده در بازار ارز را تشدید می کند.

این کارشناس اقتصادی از عملکرد دولت در سال های قبل از تحریم و پس از برجام دفاع کرد و اذعان داشت:مشکل اصلی کشور ناتوانی اقتصاد ایران در برقراری ارتباط و مناسبات سازنده با نظام اقتصاد جهانی است. با طرح برجام از سال 93 تا 96 اقتصاد ایران ریکاوری شد .البته این ریکاوری به این معنا نبود که به لحاظ عملکرد اقتصادی اتفاق خیلی خاصی در عرصه سیاست گذاری رخ داده است اما لااقل صادرات نفتی که بر اثر تحریم ها کاهش پیدا کرده بود افزایش پیدا کرد و منابع تزریق شد و بودجه به نسبت گذشته وضعیت مناسب تری پیدا کرد؛ بنابراین چرخ اقتصاد به حرکت درآمد. اما از سال گذشته با بحث تحریم ها و اعمال فشارها و بحث محدودیت هایی که برای نقل و انتقالات مالی و پولی و بانکی گذاشته شده طبیعی است که اقتصاد دوباره در تحریم قرار گرفته است .بنابراین مشکلات اقتصادی یک مسئله کلی است و ربطی به این دولت و آن دولت ندارد.اقتصاد ایران با نظام اقتصاد جهانی همیشه در تنش بوده و الان این تنش ها ابعاد خیلی بیشتری پیدا کرده و طبیعی است که نمی تواند از فرصت های موجودی که اقتصاد جهانی در اختیارش می گذارد استفاده کند و درجاهایی هم زیر فشار قرار می گیرد و توانایی این را ندارد که با این فشار ها به گونه ای مقابله کند که جلوی کاهش رشد را بگیرد.

این استاد اقتصاد دانشگاه با این وجود سومدیریت ها را نیز انکار نکرد و گفت: سو مدیریت پروژه های سرمایه گذاری مساله ای جدی است که در اقتصاد ایران وجود دارد . پروژه های بیش از اندازه ای تعریف شده و روی دست دولت ها مانده است و منابع مالی دولت در دل پروژه ها بلوکه شده است.

به گفته وی سرمایه های کشور در بسیاری از پروژه ها قفل شده و بازنگشته که خود این مساله تورم و رکود را ایجاد کرده است.

دینی تاکید کرد:  این هم یک مساله تاریخی و بلند مدت در نظام اقتصاد ایران است و درواقع دلیل ناتوانی در مواجهه با تحریم ها عملکرد ضعیف مدیریت پروژه های سرمایه گذاری در 30.40سال گذشته است.اگر در گذشته مدیریت پروژه های سرمایه گذاری خوب بود اکنون تحریم ها اثر کمتری داشت چون ظرفیت های تولیدی غیر نفتی قوی می توانست تا حدی اقتصاد را سرپا نگه دارد.

وی درباره رونق تولید یادآور شد: رونق تولید برای زمانی است که اقتصاد شرایط مطلوبی داشته باشد اما شرایط اقتصادی کشور در حال حاضر مطلوب نیست. اقتصاد ما در حال حاضر در موقعیت ضعیفی قرار دارد و چشم انداز کشور به هیچ عنوان خوب نیست.

**راه حل بحران وجود دارد

اما برخی دیگر از صاحبنظران اقتصادی آنچنان که این استاد دانشگاه مطرح کرد ناامید نیستند و معتقدند می توان اقتصاد کشور را نجات داد به شرطی که اراده کافی در دولت برای تغییر وجود داشته باشد.

بیژن عبدی، استاد دانشگاه و کارشناس اقتصادی در همین زمینه به خبرنگار دیوان اقتصاد گفت:تا زمانی که تفکر نئوکلاسیک اقتصادی در کشور حاکم باشد شرایط تغییر نمی کند اما اگر عزم و اراده جدی در دولت برای تغییر این نگرش حاکم شود می توان به بهبود وضعیت اقتصادی حتی در شرایط تحریم هم امیدوار بود.

وی افزود: راه حل مشکلات اقتصادی کشور روشن است اما دولت گویا قصد ندارد از این راه استفاده کند.بسیاری از تئوریسین های اقتصادی دولت در حال حاضر طرفدار اقتصاد لیبرال و اقتصاد بازار هستند در حالی که بازار زمانی معنا دارد که نهادهای تاثیرگذار در آن غیر دولتی باشند.زمانی که همه چیز در اختیار دولت است هیچ گاه نمی توان به اقتصاد بازار دل خوش کرد.این شیوه تنها فشارزیادی را  به مردم تحمیل می کند.

این کارشناس اقتصادی یادآور شد:اقتصاد فعلی کشور محصول نظام سرمایه داری است و تا زمانی که با اقتصاد سرمایه داری و نئو کلاسیک خداحافظی نکنیم نمی توانیم شرایط کشور را درمسیر صحیح قرار دهیم.البته خداحافظی با این سبک اقتصادی کار دشواری است چراکه نظام اقتصادی لیبرال ابزارهای متعدد رسانه ها و عوامل پر نفوذی دارد که به راحتی اجازه حذف شدن را نمی دهد اما بدون تردید اگر عزم آن در دولت ایجاد شود می توان به آینده اقتصاد امیدوار بود.

عبدی با اظهار تاسف از شرایط کنونی کشور تاکید کرد:متاسفانه آمارهای نادرست از وضعیت اقتصادی موجود از یک سو و عدم وجود سیاست های صحیح ساختاری از سوی دیگر اقتصاد را به سوی دره ای عمیق هدایت می کند که نجات آن هر روز سخت تر می شود.

به گفته وی اگر اقتصاد برنامه محور بوده و بر اساس اصول رقابت پذیری داخلی و بین المللی پیش برود بدون تردید نیازی نیست از اقتصاد بازار حمایت شود اما طرفداران اقتصاد لیبرالی در تلاشند تا این بخش از اقتصاد کمرنگ شده و تنها عرضه و تقاضا ملاک قرار گیرد و همین امر منجر به افزایش قیمت کالاها در بسیاری از بخش ها شده و فرصت را برای سودجویی های بیشتر فراهم می کند.

عبدی یادآور شد:مقام رهبری معتقدند اقتصاد ایران امکان اصلاح را دارد و تاکنون کلیدواژه های متعددی در این زمینه به دولت داده اند اما متاسفانه دولت چندان توجهی به این کلید واژه ها نکرده و همچنان در مسیر نادرست در بسیاری از بخش ها حرکت می کند.

این استاد دانشگاه یادآور شد:با این وجود رسانه ها نباید سیاه نمایی کنند و ناامیدانه ب شرایط موجود برخورد کنند چراکه این شرایط با کمی توجه و برنامه ریزی قابل حل است و ان شاالله با هوشیاری دولت اصلاح می شود.

**جراحی بزرگ و دردناک لازم است

وحید شقاقی شهری،استاد دانشگاه خوارزمی و کارشناس اقتصادی هم در این رابطه به خبرنگار دیوان اقتصاد گفت: مساله این است که دولت از فرصت هایی که داشته و دارد به نحو مطلوب استفاده نمی کند.در دوره برجام امکان استفاده از فرصت ها برای دولتی ها فراهم بود اما متاسفانه تعلل شد.در آن زمان دولت می توانست با عقد پیمان های پولی دو و چند جانبه بخش عمده ای از مشکلاتی که می توانست در اثر بازگشت تحریم ها ایجاد شود را بر طرف کند اما این اقدام صورت نگرفت.

وی با تایید سخنان بسیاری از کارشناسان درباره لزوم اصلاحات ساختاری اقتصاد کشور تاکید کرد: حال این روزهای اقتصاد ایران شبیه بیماری است که باید روند درمانش را طی می کرد اما سهل انگاری کرده و حال بیماری به وضعیت وخیمی رسیده است.در چنین شرایطی بیمار نیاز به جراحی فوری دارد و باید حتما بستری شود.اقتصاد ایران نیز همین وضعیت را دارد.برای حل مشکلات فعلی اقتصاد نیازمند یک جراحی اساسی دربسیاری از بخش ها از جمله مالیات ها،سیاست های پولی و بانکی و ارزی و بسیاری از موارد دیگر است.در مسیر این جراحی بزرگ قطعا مقاومت ها و آسیب های جدی متوجه کشور می شود و این جراحی بزرگ و دردناک است؛اما چاره ای نیست و باید این شرایط راپذیرفت تا اقتصاد کشور در مسیر درست قرار بگیرد.

شقاقی تصریح کرد: البته کمی دیر شده و اقتصاد در مسیر بدی قرار دارد اما می توان هنوز هم به آینده امیدوار بود و با ایجاد تغییرات جدی در تیم اقتصادی دولت،حذف تفکرات لیبرالی از دولت،تغییر برخی سیاست های کلان پولی و بانکی، تغییر در سیاست های ارزی کشور و سایر موارد به موفقیت هایی در اقتصاد دست یافت.

بر اساس این گزارش،کارشناسان بر این باورند که جراحی بزرگ اقتصادی تنها راه درمان معضلات اقتصادی کشور است اما اینکه چه کسی شجاعت اجرای این جراحی را دارد و ایا می تواند در برابر مقاومت ها مقابله کند نکته ای است که باید از سوی مقامات ارشد اقتصادی بیش از پیش مورد توجه قرار گیرد.

امیرعلی امینیان

 




ما را در شبکه های اجتماعی دنبال کنید.

کانال تلگرام دیوان اقتصاد صفحه اینستاگرام دیوان اقتصاد
.
.
.
.