اواسط مهرماه امسال بود که اعلام شد وزارت خزانه داری آمریکا تحریم های یوترنی علیه ایران را لغو کرده و همزمان نیز گشایش های تازه ای در باره تحریم های اشخاص حقیقی رخ داده است .
لغو تحریم های یوترن چند گام به جلو
لغو تحریم های یوترن چند گام به جلو
به گزارش دیوان اقتصاد، با توجه به محدودیت ها و ممنوعیت های خود ساخته آمریکایی ها و ضرورت اطلاع آنها از تمام معاملات دلاری از طرفی و ضرورت انتقال دلار معامله شده به این کشور یقینا این لغو تحریم می تواند تاثیر بسیار زیادی بر بهبود مناسبات مالی ایران با نقاط مختلف جهان داشته باشد .
این نکته نیز قابل توجه است که بانک و موسسات مالی بزرگ دنیا با وجود اتفاقات خوب برجام همچنان از انجام معاملات جدی با ایران سرباز زده اند که انتظار می رود لغو تحریم های یوترنی دریچه ای از بهبود مناسبات مالی و بانکی ایران با سایر کشورها را در پی داشته باشد .
.** تحریم ها و اسثتنایی به نام یوترن**
برای پی بردن به دلایل تحریم یوترن باید به سال های ابتدایی انقلاب اسلامی باز گردیم ، پس از تسخیر لانه جاسوسی آمریکا در ایران در سال ۱۹۷۹، رئیسجمهوری وقت آمریکا، جیمی کارتر، براساس دستوری که به استناد قانون اختیارات اضطراری اقتصادی بینالمللی وضع کرد، دستور توقیف کلیه داراییهای متعلق به دولت ایران نزد اشخاص آمریکایی در داخل و خارج آمریکا را صادر کرد. با صدور این دستور، عملا آن دسته از وجوه متعلق به دولت ایران که برای تسویه در قلمرو آمریکا بودند نیز توقیف شدند. با صدور بیانیههای الجزایر و آزادسازی کارکنان سفارت آمریکا، عملا داراییهای ایران نیز آزاد شدند و دستور اجرایی مزبور نیز متوقف شد اما این پایان ماجرا نبود.
ایالاتمتحده آمریکا در سالهای بعد با مقررات متعددی که صادر کرد، عملا کلیه اشخاص آمریکایی را از انجام هرگونه معامله و تجارت با اشخاص ایرانی منع کرد. این امر شامل بانکهای آمریکایی نیز میشد و بانکهای آمریکایی هیچگونه خدمت مالی به اشخاص و نهادهای ایرانی ارائه نمیکردند. دولت ایران نیز که از این محدودیتها آگاه بود، از خدمات بانکهای غیرآمریکایی استفاده میکرد و در عمل، هیچ رابطه مستقیم بانکی میان ایران و آمریکا وجود نداشت. این وضعیت تاکنون به قوت خود باقی است.
** مقررات تراکنش های ایران**
با این حال، در مقررات تراکنشهای ایران که یکی از مقررات اصلی راجع به تحریمهای ایران است، یک استثنای مهم وجود داشت که با نام استثنای U-Turn شناخته میشود. این استثنا عبارت بود از اینکه اگر بانکهای غیرآمریکایی، حسابهایی نزد بانکهای آمریکایی داشته باشند و از این حسابها برای تسویه یا نقلوانتقال وجوهی استفاده شود که ذینفع نهایی آنها ایران است، چنین تسویه یا نقلوانتقالی ممنوع نیست البته مشروط به اینکه آغاز و پایان این تسویه، هر دو در خارج از سرزمین ایالاتمتحده آمریکا باشد. این استثنا تا سال ۲۰۰۸ باقی بود و در آن سال، دولت ایالاتمتحده استثنای مزبور را حذف کرد و از آن تاریخ به بعد امکان استفاده از این روش برای تسویههای دلاری در داخل آمریکا از ایران گرفته شد. بنابراین ایالاتمتحده آمریکا هیچگاه تحریمی را بهعنوان تحریم U-Turn علیه ایران وضع نکرد، بلکه استثنای U-Turn را در سال ۲۰۰۸ حذف کرد و لذا معاملات نیز مشمول قاعده عمومی تحریمهای اولیه آمریکا قرار گرفت.
با توجه به آنچه گفته شد با اجرایی شدن برجام این انتظار وجود داشت که محدودیت معامله نفت ایران با هر ارز دیگری غیر از دلار از بین برود اما این مسئله تا ماه های اخیر همچنان مشکل اساسی حوزه مبادلات کشور را در بر گرفت . گرچه در گزارشهای جدید آمد که هنوز هیچ تصمیمی به مرحله نهایی نرسید، اما مقامات آمریکایی نزدیک به بحثهای داخلی دولت در این رابطه اعلام کردند که وزارت خزانهداری آمریکا صدور یک مجوز کلی را در دست بررسی دارد که براساس آن موسسات و نهادهای خارجی در مبادلات ارزهای خارجی خود با ایران امکان استفاده از دلار را خواهند داشت تا از تجارت مشروع با ایران حمایت شود،
در پی توافق هستهای ایران با قدرتهای جهان بود که آمریکا موظف شد پولهای بلوکه شده ایران را آزاد کند و با رفع تحریمها امکان دسترسی ایران به میلیاردها دلار فراهم آید. حال در فاز بعدی تسهیل مبادلات تجاری ایران با کشورهای جهان باید عملی شود. دلار به دلیل جایگاهی که در معاملات بینالمللی دارد، معمولا در مبادلات پولی مورد استفاده قرار میگیرد.
در هر حال با توجه به رایزنی ها و اظهارات مقامات مسئول کشورمان و از طرفی اظهارات وزیر خزانه داری امریکا این امید که دولت ها به دنبال راهی هستند تا یوترن اجرایی و تقویت شود اما مسئله این جا بود که در این میان چند تن از سناتورهای آمریکایی مخالفت های خود را با یوترن به انحا ءمختلف ابراز می کردند .
در عین حال برخلاف توقع فعالان حوزه اقتصادی از برجام، اگر حسابها در یک بانک مشترک بود، در این صورت قادر بودیم این عملیات را انجام دهیم و این مسئله از جمله عواملی شد که بسیاری از بانکهای خارجی و متعاقبا فعالان اقتصادی خارجی از تجارت و همکاری با اقتصاد ایران سرباز زنند، علت اصلی آن هم نگرانی ناشی از ریسک معاملاتی همکاری با ایران و قدرت بالای دلار در بازار جهانی عنوان شد .
اما آنچه در ماه های اخیر اتفاق افتاد این بود که در برجام رییس جمهوری آمریکا یکسری قوانین علیه ایران را تعلیق کرد، اوباما در چند مورد نیز برای توافق هستهای ایران، از اختیارات قانونی خود استفاده کرد، برای رفع این تحریم نیز رئیسجمهوری آمریکا به دلیل اختیارات بالایی که داشت توانست وارد عمل شود.
اوباما در آغاز قول داد تنها تحریمهای مربوط به هستهای را بردارد اما دادن دسترسی به بازار مالی آمریکا به تهران تمام تحریمهای اقتصادی را فینفسه بیفایده نشان می داد. براساس اعلام مقامات نزدیک به این مباحثات که مجاز به فاش کردن جزئیات بررسیها نیستند و خواستهاند نامشان فاش نشود، با تصویب این قانون جدید، دستورالعمل جدید اجازه خواهد داد در صورتی که هیچ بانک ایرانی در مبادلات دخیل نباشد، از دلار در مبادلات ارزی استفاده شود. بر این اساس، نباید هیچ ریال ایرانی به مبادلات وارد شود و آغاز و پایان پرداختها نباید به دلار باشد. علاوه بر این، در صورتی که پرداخت نهایی در وجه یک فرد یا موسسه ایرانی که نامش در لیست سیاه آمریکا است باشد، ممنوعیت مبادله به قوت خود باقی خواهد ماند.
جک لو، وزیر خزانهداری آمریکا پیشتر در یکی از سخنرانی های خود پذیرش توافق هستهای توسط ایران و پایان یافتن تحریمها را ستود و گفت: «از آنجا که ایران بر توافق خود پایبند است، وظیفه ماست که تعهد خود را هم در حرف و هم در عمل به اجرا درآوریم.» لو هشدار داد که «گسترش بیش از حد تحریمها» این خطر را ایجاد میکند که کسب و کارها از آمریکا فاصله گیرند و این به اقتصاد آمریکا و اقتصاد جهان آسیب خواهد زد و به رقبای اقتصادی آمریکا قدرت خواهد بخشید.
وی گفت: «نقش محوری ما نباید فراموش شود. اگر محافل قضایی و شرکتهای جهان احساس کنند که ما تحریمها را بدون توجیه یا به دلایل غیرمنطقی اعمال میکنیم، بهویژه تحریمهای ثانویه را، نباید شگفتزده شویم که ببینیم آنها به دنبال راههای اجتناب از فعالیت اقتصادی در آمریکا یا با دلار آمریکا باشند.»
با تغییراتی که اکنون اتفاق افتاده در واقع این محدودیت و مانع برطرف شدهاست و آمریکا اجازه میدهد دلار به مقصد ایران یا از ایران میان کشورمان و هر کشور دیگری منتقل شود البته محدودیت تبادل با خود آمریکا همچنان باقی است.
به این ترتیب اکنون دیگر نباید مانعی برای افتتاح حساب بانکهای ایرانی بخصوص بانک مرکزی ایران نزد هیچ بانکی وجود داشته باشد. نکته مهم اما این است که ببینیم در عمل چه اتفاقی خواهد افتاد؟ نکته مهم دیگری که در ویرایش جدید دستورالعمل خزانهداری وجوددارد، رفع محدودیتها درباره تحریم شخصیتهای حقیقی و حقوقی ایرانی است. پیش از این اگر یکی از 200 شخصیت حقیقی و حقوقی ایرانی که تحت تحریم آمریکا بودند در هر بنگاه یا شرکتی سهامدار بود، هرگونه معامله با آن بنگاه ممنوع بود اما از این پس چنین محدودیتی نیست و سهامدار بودن شخصیتهای حقیقی و حقوقی در بنگاهها مانعی برای معامله و همکاری با آن بنگاه نیست
با وجود اعلام رفع محدودیت های یوترن باید دید آیا در عمل مشکلات معاملات مالی و بانکی با ایران حل می شود و آیا بانک های بزرگ اروپایی همچنان در معامله با ایران با احتیاط عمل می کنند ؟ مسئله که که گذشت زمان آثار مثبت و منفی آن را نشان می دهد .
ما را در شبکه های اجتماعی دنبال کنید.
کانال تلگرام دیوان اقتصاد صفحه اینستاگرام دیوان اقتصاد