به گزارش دیوان اقتصاد به نقل از تسنیم ، سازمان تجارت جهانی در حال حاضر با بزرگترین بحران دوران حیات 23 ساله خود مواجه است. دونالد ترامپ، رئیس جمهوری آمریکا معتقد است، سازمان تجارت جهانی نمی تواند مشکلات ناشی از رشد سریع اقتصادی چین را مدیریت کند و در حال به چالش کشیدن قواعدی است که بر تجارت بین الملل حکومت می کند. ترامپ در توئیترش نوشته: «سازمان تجارت جهانی نسبت به آمریکا منصف نیست.»

بالا گرفتن اختلافات تجاری خطر به حاشیه رانده شدن نظم تجاری جهانی را که آمریکا نیز در ایجاد آن نقش داشته افزایش داده است. در حالی که رهبران جهان برای دفاع از منافع کشورهایشان یکی پس از دیگری به کاخ سفید می روند، سیستم تجارت جهانی خود می تواند بزرگترین قربانی وضع آشفته موجود تلقی شود. در این گزارش به بررسی 5 چالش عمده ای که سازمان تجارت جهانی با آن مواجه است می پردازیم:

تضعیف قواعد

تهدید آمریکا و چین به وضع تعرفه های یکجانبه به معنای تخطی از رویه جا افتاده سازمان تجارت جهانی است و اگر عملی شود، موجب شعله ور شدن تنش های تجاری ای خواهد شد که سازمان تجارت جهانی قادر به مهار انها نیست. به گفته پاتریک لو، اقتصاددان سابق سازمان تجارت جهانی: «واضح است که این تعرفه ها برای سازمان خوب نیست... اگر این اقدامات اجرایی شود... عوامل سیاسی موجب تضعیف حاکمیت قانون خواهد شد.»

توجیه امنیت ملی برای امتناع از تجارت آزاد

سازمان تجارت جهانی با سیلی از اختلافات تجاری میان کشورها مواجه است، که در آنها یک کشور به بهانه امنیت ملی تعرفه هایی را بر برخی کالاهای وارداتی وضع کرده است. این بهانه، توجیهی برای فرار کشورها از قوانین تجارت آزاد سازمان است و به 164 کشور عضو اجازه می دهد تا به بهانه دفاع از «منافع امنیتی اساسی» شان به هر اقدامی که ضروری تشخیص می دهند دست بزنند. مقامات تجاری نگران اند که در صورت سوء استفاده بیش از حد کشورها از توجیه امنیت ملی، سازمان تجارت جهانی به حاشیه رانده شود.

فلج شدن سازو کار حل اختلاف

از اوت 2017 به این طرف، آمریکا مانع از انتخاب نامزدهای قضاوت در نهاد استیناف سازمان تجارت جهانی شده که یک نهاد مهم برای میانجیگری جهت حل اختلافات تجاری کشورها است. دولت آمریکا می گوید این نهاد پا را از اختیارات قانونی اش فراتر گذاشته است.

نماینده تجاری امریکا در گزارش سالانه خود گفته: «سازمان تجارت جهانی، همیشه آنگونه که انتظار می رفته عمل نکرده است... این سازمان به جای عمل کردن به عنوان یک مجمع گفت وگو جهت ایجاد قواعد جدید و بهتر توسط کشورها، گاهی صرفا محل جولان سیستم حل اختلاف بوده که در آن قضات تلاش کرده اند اولویت های سیاسی خود را بر کشورهای عضو دیکته کنند.»

اگر آمریکا این خط مش را ادامه دهد، نهاد استیناف سازمان در اواخر سال 2019 عملا فلج خواهد شد و فاقد حداقل 3 قاضی برای امضای احکام صادهر خواهد بود.

اختلاف در مورد سیاست های ضد دامپیگ غرب

چین می گوید آمریکا و اتحادیه اروپا در تحقیقات ضد دامپینگ خود خلاف اقتصاد بازار عمل می کنند و قواعد سازمان تجارت جهانی را زیر پا می گذارند.

این اختلاف نظر قبلا اتحادیه اروپا را ناگزیر ساخته تا در مقررات ضد دامپینگ خود تجدیدنظر کند و ممکن است در نهایت آمریکا را نیز وادار به نحوه رفتار با تولید کنندگان چینی ای نماید که محصولات ارزان قیمتشان را روانه بازار آمریکا می کنند.

مذاکرات بی نتیجه

دو دهه طول کشید تا سازمان تجارت جهانی بتواند اولین دور مذاکرات عمده و مهم خود را کامل کند و به یک توافق تجاری برساند . اما چشم انداز انعقاد موافقتنامه های جدید بین 164 کشور عضو چندان روشن به نظر نمی رسد از این رو کشورهای عضو در تلاش اند تا دست به انعقاد موافقتنامه هایی جزئی و محدود در حوزه هایی همچون تجارت الکترونیک و سرمایه گذاری بزنند. هر چند انعقاد چنین موافقتنامه هایی می تواند برای کشورهای هم نظر مثبت تلقی شود، اما ایده اصلی سازمان تجارت جهانی به عنوان یک نهاد جامع جهانی جهت انجام مذاکرات تجاری را تضعیف می کند.