به گزارش دیوان اقتصاد، به باور کارشناسان بیمه ها با ایجاد امنیت در سرمایه‌گذاری‌ها و جبران خسارات احتمالی در سطوح خرد و کلان، می توانند مانع بروز وقفه در حوزه تولید ، تجارت و خدمات شده و توان و قدرت خود را به‌عنوان یک نهاد مالی در تقویت بنیه اقتصادی جامعه به تصویر ‌کشند در چنین وضعیتی نقش مهمی در توسعه پایدار و رشد اقتصادی ایفا خواهند کرد. کامبیز پیکارجو مدیر عامل بیمه شهر و استاد دانشگاه معتقد است: با وجودی که بیمه ها جایگاه کلیدی دارند اما فشارهای ناشی از کمبود نقدینگی باعث شده تا آنها در اهداف خود آن گونه که انتظار می رود موفق عمل نکنند .
وی در گفت وگو با دیوان اقتصاد دیدگاه های خود را درباره مسائلی چون سود آوری صنعت بیمه ، شبکه ناکارآمد و متکی به شخص ثالث ، ترکیب نامناسب پرتفوی بیمه ای ، و آنچه که از آن به عنوان «دامپینگ» نام برده می شود و مشکلاتی چون پوشش ندادن نیازهای مشتریان عنوان کرده است.
پیکارجو در ابتدا با یادآوری اینکه صنعت بیمه در حال حاضر سه نوع شرکت دولتی ، غیر دولتی و خصوصی را در خود جای داده است، گفت: بیمه مرکزی بر فعالیت و حسن انجام آن ها بر اساس نص صریح قانون مقررات و آیین نامه شورای بیمه نظارت می کند ، آنها باید تراز حقوق بیمه گر و بیمه گذار را رعایت کنند.
** آخرین صورتحساب سود و زیان را نشان نمی دهد **
وی صورت های سود و زیان و ترازنامه شرکت های بیمه را آیین نامه تمام نمای بیمه دانست و گفت: « شاید تجزیه و تحلیل وضعیت یک شرکت بیمه بر اساس آخرین صورتحساب سود و زیانش درست نباشد چرا که مسلما ترازنامه حساب داری بیمه گری که حجم فعالیت آن در شش ماه اول سال است با صورت حساب ترازنامه ریسکش به هم نزدیک است اما اگر قرار باشد بیشترین حجم فعالیت بیمه گر در شش ماه دوم باشد در نتیجه ریسک آن مشخص می شود به همین دلیل صورت حساب و تراز نامه ها فقط شش ماه دوم را نشان می دهد و این صورتحساب آینه تمام نمای آن شرکت نیست .
به اعتقاد وی ، اگر بیمه گران در کشوری بیمه نامه های درست و دقیقی را به بیمه گذاران خود بفروشند و دقیقا متناسب با نیاز آنها باشد ، آن وقت درجه ریسک پذیری معقول بیمه گذار افزایش پیدا می کند و دراین صورت نوآوری ، بهره وری ، بازدهی سود و فروش بالاتر می رود و در ادامه سرعت و آهنگ رشد مستمر اقتصادی بیشتر می شود که اصطلاحا به آن رشد و توسعه پایدار می گویند.
** جایگاه کلیدی بیمه ها**
از نظر این کارشناس ارشد مالی ، بیمه ها جایگاه کلیدی دارند اگر به طراحی درست محصول بپردازند و درعین حال متناسب با نیاز نرخ داده و بخوبی جبران غرامت دهند در نتیجه صنعت بیمه را در مسیر درستی حرکت داده اند .
به گفته پیکارجو ، یک دوره سه ساله مناسب ترین زمان محاسبه سود و زیان یک شرکت است .
وی با بیان اینکه شاخص هایی چون «کفایت » به عنوان شاخص تام و « توانگری » در صنعت بیمه جهان وجود دارد، گفت: شاخص توانگری یعنی اینکه آیا یک بیمه گر متناسب با ریسک هایی که پذیرفته بنیه مالی و ذخایر مناسبی را دارد ؟ آیا می تواند در بزنگاه وقوع خسارت به ایفای تعهدات خود بپردازد ؟
مدیرعامل بیمه شهر این توضیح را نیز داد که بیمه مرکزی به عنوان نهاد ناظر چند سالی است که در حال اندازه گیری توانگری و رتبه بندی بیمه های کشور می باشد .
** اکثر شرکت های بیمه مشکل نقدینگی دارند **
به گفته وی ، یکی از مسائل کنونی صنعت بیمه آن است که اکثر قریب به اتفاق شرکت ها از مشکل نقدینگی رنج می برند.
وی در باره چرایی به وجود آمدن این مسئله توضیح داد: در گذشته نه تنها نظام تعرفه بیمه نهادینه نشده بود بلکه بخش خصوصی نیز آن طور که انتظار می رفت فعال نبود ، از سویی تعداد شرکت های بیمه و مراکز اعطای حق بیمه به این اندازه زیاد نبود ، به همین دلیل نرخ آیین نامه تعرفه در کف قرار داشت و در واقع هیچ شرکتی نمی توانست کمتر از آن میزان ریسک را بپذیرد ، اما برای تعیین بیشتر از این رقم مخیر بودند.
این کارشناس ارشد بیمه ادامه داد: با انجام خصوصی سازی صنعت بیمه و توسعه دانش آن باید هر شرکت بیمه یک محاسبه کننده و یا گروهی از این افراد را داشته باشد ؛ مفهوم عملی آن این است که شرکت های بیمه از این پس قادر خواهند بود نرخ بیمه را بر مبنای توانایی مالی خود محاسبه کنند مسلما شرکت بیمه ای که توانایی بالایی داشته باشد نرخ ها را پایین تر می دهند و شرکت با توانایی پایین نرخ های بالاتر . از سویی بیمه مرکزی نیز به جای نظارت خود را به جای تعرفه ها بر روی صورت های مالی، ذخایر سرمایه و حد توانگری تغییر داد.
** ارزان فروشی بیمه گذاران **
وی گفت : اما در این خصوص مسئله ای بوجود آمد، درحالی که تصور می شد شرکت های بیمه به سرعت به نتیجه رسیده اند ، دانش محاسبه در این صنعت به بلوغ نرسید، محاسبه گران جای واقعی خود را پیدا نکردند و شاید هم افراد تحصیلکرد بی خبر از این صنعت بلافاصله از دانشگاه وارد این کار شدند ، بعضا از روی دست هم شروع کردند ، نگاه کردن یعنی رقابت در گرفتن یک پرتفوی یا جذب بیمه گذار بیشتر براساس ریسک آن پرتفوی آن باشد ، براساس این بود که هرکسی که نرخ های پایین تر می دهد ، نرخ ها متناسب با ریسک بیمه گذار نیست و بلکه به مراتب ارزان تر محاسبه می شود . این رویکردهای غیرکارشناسانه پس از چند سال آثار خسارت بار خود را بر جای می گدارد .
مدیرعامل بیمه شهر با طرح این موضوع که « متاسفانه شرکت های بیمه در اغلب اوقات نرخ های غیر اقتصادی یا غیر کارشناسی (نرخ حق بیمه متناسب با پتانسیل آن خسارات نیست ) می دهند، افزود: یعنی اینکه توانایی توانگری شرکت را در بلند مدت کاهش می یابد و باعث می گردد که بیمه گر نتواند ذخایر مناسبی متناسب با ریسک داشته باشد ، جریان نقدینگی ضعیف می شود و ادامه این روند نتیجه ای جز خسارت و ضعیف تر شدن بنیه مالی شرکت و حتی ورشکستگی آن نخواهد داشت .
** ضعف بیمه در بخش تحقیق و توسعه**
وی گفت : در حالی که انتظار می رود صنعت بیمه در بخش آرندی ( تحقیق و توسعه)، ریسک و بیمه نامه های جدیدی را طراحی کند اما متاسفانه بیمه های جدید خیلی کمتر از نیاز جامعه است و یا آنچه هم که طراحی شده پاسخگوی نیاز امروز نیست .
این استاد دانشگاه ادامه داد : ارزان فروشی یکی از مسائل پیش روی است از طرفی فقدان بیمه نامه های تخصصی از جمله در بخش مسئولیت حرفه ای همچون بیمه های مسئولیت خطا و قصور یا بیمه های اعتباری از دیگر موضوعاتی است که بیمه را محدود کرده است .
وی از بیمه های اعتباری به عنوان بیمه های بسیار پیشرفته و حساس یاد کرد و افزود: اگر بیمه نامه دقیق طراحی نشود در عین حال حق بیمه درست محاسبه نگردد ، بیمه نامه کلی است و سبب زیان می شود ، بیمه های اعتباری هم که در حال حاضر داریم کاربردی و تخصصی نیست درحالی که باید براساس نیاز روز و یا نوع اعتبارت مثل تسهیلات بانکی باشد .
** فقدان ریسک مناسب/ مغفول ماندن بخش آرندی **
وی با اشاره به اینکه حتی بیمه هایی همچون شخص ثالث که هم اکنون اجرا می شود به طور کامل پیاده سازی نشده ، گفت : در دیگر کشورهای جهان ریسک مناسب با حق بیمه وجود دارد مثلا برای خودرو به ازای هر کیلومتر رانندگی بیمه می شود اما در ایران ریسک مناسب با حق بیمه خودرو وجود ندارد .
« در بیمه خودرو یکی از ریسک ها این است که چه کسی پشت فرمان خودرو می نشیند ، ریسک هر کدام چقدر است؟ چه کسی روزهای تعطیل در شهر رانندگی می کند و چه فردی در خارج از شهر ، اینها باعث می شود که بیمه نامه های دقیق تر عادلانه تر و شاید بیمه نامه های ریز تر (مثلا بیمه خودرو به چندین جز) باشد .»
وی در ادامه این گفت وگو به ذکر مثالی دیگر پرداخت و گفت : ما چندین سال است که بیمه آتش سوزی می فروشیم ، این بیمه ها خسارت های تبعی مثل زلزله ، سیل و .. را در بر می گیرد در صورتی که در بعضی جاها می توانیم یکی از اینها را بفروشیم لازم نیست که همه با هم باشند.
به اعتقاد این استاد دانشگاه ، بخش آرندی در صنعت بیمه توسعه باید و شاید خود را نداشته و مغفول مانده است ، در چنین وضعیتی بیمه شرکت ها ضعیف تر شده ، نقدینگی کاهش می یابد و حتی سود و زیان شرکت های بیمه شکننده تر می گردد ، در این صورت بازده سرمایه کاهش می یابد و سرمایه گذار به این فکر می کند که سرمایه خود را جای دیگر خرج کند .
** برند شرکت های بیمه ارزش خود را پیدا کرده است **
وی در واکنش به اظهارات برخی سرمایه گذاران بیمه که می گویند : این صنعت بازدهی نداشته و صرف نمی کند ، گفت : البته در وهله اول حق با آنها است ، اما سوال اینجاست که چرا از این صنعت خارج نمی شوند ، پاسخ مشخص است ، برند شرکت ارزش خود را پیدا کرده است ، هر چند که سود و زیان آنها را می بینیم اما اگر ارزش برند را روی شرکت بگذاریم ،مشاهده می کنید که این صنعت برای آنها صرفه لازم را دارد .
پیکارجو این نکته را نیز گفت که : شاید بهتر این باشد که برخی شرکت های بیمه برای ایجاد تحول در فعالیت خود نیازبه تغییر مدیرعامل و هیات مدیره خود داشته باشند ، جوانان تحصیلکرده موجه با دیدگاه های علمی و حرفه ای به جمع خود فراخواند ، آنها در کنار افراد با تجربه در سمت هیات مدیره ، مدیرعاملی شرکت را به دست گیرند .هر چند که تاکنون چنین اقدام حرفه ای را از شرکت ها ندیده ایم.
** دامپینگ در صنعت بیمه بی معنی است **
وی درباره آنچه که برخی نرخ گذاری غیر کارشناسی و غیر اقتصادی در صنعت بیمه نام می برند ، نیز گفت: این جریان تنها در صنعت بیمه نیست بلکه سایر رشته ها را نیز در بر می گیرد .
پیکارجو با طرح این جمله که از نظر او دامپینگ در صنعت بیمه معنا ندارد، گفت : درحال حاضر صنعت بیمه از نظر نقدینگی دچار فشار است و یکی از دلایل آن هم صدور حق بیمه کمتر از ریسک است از طرفی درآمدها کم شناسایی شده و از سویی دیگر ذخایر هم به آن حد دقیق نیست .
وی ادامه داد : یک مسئله دیگری هم در صنعت بیمه داریم ، میزان سرمایه گذاری بر روی نیروی انسانی اندک است ، در واقع میان منابع انسانی و سهام سهامداران یک شکاف بزرگ وجود دارد.
** صنعت بیمه و تبدیل منابع انسانی به سرمایه انسانی**
وی اظهار کرد : باید فرایند تولید در شرکت های بیمه به نوعی باشد که منابع انسانی را به سرمایه انسانی تبدیل کند تا سرمایه های مادی در جریان درست خود قرارگیرد .با جذب نیروی انسانی ، دانش افزایی و آگاه سازی آنها می توان به این سمت حرکت کرد که متاسفانه در صنعت بیمه این کار انجام نشده است . هر چند که بتازگی انجمن حرفه ای صنعت بیمه تشکیل شده اما هنوز حجم آموزش خود را کامل نکرده است ، این مشکل هم وجود دارد که شرکت های بیمه آن را باور نکرده اند درحالی که باید برای آموزش برنامه ای مدون پیش بینی شود.
به اعتقاد این کارشناس ارشد ، این مسائل که « مدارهای مختل کننده » صنعت بیمه محسوب می شوند باعث شده تا این صنعت به سمت توسعه پایدار و رویکرد حرفه ای حرکت نکند.
** صنعت بیمه و مشکلات فروش **
وی در ادامه این گفت وگو به یکی دیگر از مسائل بیمه پرداخت و گفت: در بخش فروش نیز مشکلاتی داریم به این نحو که شرکت های بیمه در سال های اخیر به افرادی نمایندگی خود را داده اند که واجد شرایط نبوده اند ، بعضا از دانش کافی برخوردار نیستند و در مواردی حتی به بیمه شونده مشاوره غلط داده و تعهدات اشتباه می دهند. در عین حال با تورم نمایندگان مواجه هستیم که این مسئله یک تهدید بزرگ محسوب می شود.
** شرکت های بیمه استراتژی بلند مدت ندارند **
مدیرعامل بیمه شهر همچنین از آنچه که استراتژی کوتاه مدت شرکت های بیمه نامید انتقاد کرد و گفت :شرکت های بیمه استراتژی بلند مدت ندارند ، مدیرعامل و هیات مدیره های آنها در هر دوره ای برنامه های خود را ارایه می دهند ، در واقع هیچ سند بالادستی و چشم اندازی ترسیم نمی کنند .
وی در باره ترکیب پرتفوی نیز توضیح داد : وقتی دانش فنی به کافی نرسیده نرخ ها درست نیست ، هنوز محصولات سنتی را می فروشیم ، از طرفی بیمه در سبد خانوار یک کالای غیر ضروری محسوب می شود طبیعی است که دچار مشکل می شویم .
** 60 درصد بیمه ها در 4 حوزه تحت پوشش **
پیکار جو افزود: در حال حاضر 60 درصد بیمه ها در بخش بدنه ، حوادث اتومبیل ، شخص ثالث و درمان است ، در این بیمه ها به دلیل آنکه مربوط به دهه های قدیم است تغییر معنا داری هم نمی بینیم .باعث شده تا پرتفوی صنعت بیمه به سمت بیمه نامه هایی باشد که در آن زیان و خطر به سمت ورشکستگی است .
به گفته پیکارجو ، بیشترین عامل سود آوری شرکت های بیمه ناشی از سرمایه گذاری های آنها بوده ، چرا که اگر قرار باشد هزینه اداری عمومی و پرسنلی از سود بیمه کسر شود اغلب مشخص می گردد که در زیان هستند و درآمد از محل سرمایه گذاری ها درآمد آنها را مثبت می کند ، پرتفوی بیمه ای در اغلب شرکت های بیمه سود آنچنانی ندارد یا سود معنا داری برای آنها وجود ندارد .
وی در پایان افزود:سرمایه گذاران در شرکت های بیمه به دلیل اینکه اغلب خسارت های معوق دارند ناچار به افزایش سرمایه هستند چرا که اگر این کار را نکنند خطر افت حد توانگری و ورشکستگی شرکت ها آنها را تهدید می کند .