به گزارش دیوان اقتصاد، یکی از مشکلات و مسائل مهم و اساسی که در مشاغل سخت و زیان آور کارگران پیمانکاران این است که ۴ درصد حق بیمه سختی کار این کارگران بر عهده کیست؟ ۴ درصد حق بیمه سخت و زیان آور کارگران پیمانکاران بر عهده پیمانکار است یا کارفرمای اصلی؟ این مساله تا کنون باعث اختلاف‌های زیادی بین پیمانکاران و پیمان دهنده و همچنین بین کارگران متقاضی سخت و زیان آور با پیمانکار و کارفرمای اصلی بود. در این مساله سازمان تامین اجتماعی نیز برای این مساله راه حل مشخص و یکسانی نداشت.

تا قبل از این که مصوبه خاصی برای تعیین تکلیف ۴ درصد بیمه سخت و زیان آور کارگران پیمانکار وجود نداشت و تنها یک نامه از اداره کل روابط کار وزارت کار صادر شده بود که طی آن پیمانکاران به دو دسته تقسیم شده بودند. ۱-پیمانکاران عمرانی که تغییر و بهبود شرایط کار و کنترل عوامل زیان آور در اختیار پیمانکار بود ۲-پیمانکاران تامین نیروی انسانی که در واقع فقط تامین نیروی انسانی را بر عهده داشتند. این پیمانکاران هیچگونه دخل و تصرفی در روند کار و ساختار کارگاه برای کاهش و یا حذف عوامل سخت و زیان آور نداشتند.

طی نامه مزبور که به شماره ۲۲۱۵۴۸ در تاریخ ۱۳۹۲/۱۲/۱۴ صادر شده بود پیمانکاران عمرانی که اختیار و کنترل شرایط کار و ساختار کارگاه را بر عهده داشتند مکلف به پرداخت ۴ درصد حق بیمه سخت و زیان آور کارگران خود را داشتند. همچنین در این نامه پیمانکاران تامین نیروی انسانی و شرکت های خدماتی به دلیل اینکه اختیاری در شرایط کار و کنترل عوامل زیان آور ندارند و از طرفی مسبب وجود عوامل زیان آور و تحمیل هزینه بازنشستگی پیش از موعد کارگران پیمان دهنده (کارفرمای اصلی) است بنابراین کارفرمای اصلی باید حق بیمه ۴ درصد سخت و زیان آور کارگران پیمانکار را پرداخت کند.

مشکلات حق بیمه سخت و زیان آور کارگران پیمانکار
این نامه هر چند توجیه منطقی و طبق اصول حقوقی تنظیم و صادر شده بود ولی برای نحوه اخذ ۴ درصد بیمه سخت و زیان آور کارگران پیمانکار از طرف سازمان تامین اجتماعی لازم الاتباع نبود و مورد اجرا قرار نمی گرفت و مشکل حق بیمه سختی کار کارگران پیمانکاران را حل نمی کرد. سازمان تامین اجتماعی در استان ها و حتی شعبات مختلف دارای رویه متفاوتی بود. در برخی شعبات پیمانکار که کارفرمای مستقیم کارگران بود مکلف به پرداخت حق بیمه سختی کار می شد و در برخی شعبه های تامین اجتماعی پیمان دهنده و کارفرما اصلی مکلف به پرداخت حق بیمه سختی کار کارگران پیمانکار می شد.

این مساله اختلاف های بسیار زیادی از جمله عدم امضای آرای سخت و زیان آور کارگران از طرف پیمانکاران و پیمان دهنده، در دسترس نبودن اغلب پیمانکاران، طرح شکایت از جانب پیمانکاران به طرفین پیمان دهنده برای دریافت مبالغ پرداختی به تامین اجتماعی، طرح شکایت پیمان کاران و پیمان دهنده در دیوان عدالت اداری علیه تامین اجتماعی و موارد مشابه بوجود آورده بود.

به دلیل مشکلات زیاد مطرح شده در این خصوص شورای عالی حفاظت فنی در جلسه تاریخ ۱۴۰۲/۰۸/۰۸ تشکیل جلسه داد و در این جلسه مصوبه پرداخت ۴ درصد بیمه سخت و زیان آور کارگران پیمانکار تصویب شد و در تاریخ ۱۴۰۲/۰۸/۲۲ از سوی معاونت روابط کار وزارت کار به استان ها ابلاغ شد.

در متن ابلاغ این نامه که به امضای حسین رعیتی فرد,‌معاون روابط کار است آمده است:

مدیران کل محترم تعاون، کار و رفاه اجتماعی استان‌ها

احتراما؛ با عنایت به برگزاری یکصد و هشتاد و ششمین جلسه شورای عالی حفاظت فنی در تاریخ ۱۴۰۲/۰۸/۰۸مصوبات شماره ۱و ۲و ۳شورا در خصوص کار های سخت و زیان آور ابلاغ می‌گردد؛ خواهشمند است دستور فرمایید نسبت به اطلاع رسانی مصوبات به اعضای کمیته های استانی تطبیق و تشخیص مشاغل سخت و زیان آور و نظارت بر اجرای آن اقدام به عمل آید.

مصوبه شماره ۱:
“پیشنهاد قرارگیری شغل نجات غریق در گروه (ب) مشاغل سخت و زیان آور” به واسطه عدم مواجهه مستمر با شرایط خطرناک نظیر: ایجاد تنش های روحی، شوک های روانی و هیجانی، استرس بیش از اندازه در لحظه مواجهه با انواع غریق، مخاطرات منجیان در حین عملیات نجات و… در طول ساعت کار قانونی روزانه در گروه مشاغل بند (ب) قرار نداشته و مستلزم طرح موضوع در کمیته‌های بدوی و تجدیدنظر استانی بوده و تصمیم قطعی در کمیته‌های فوق‌الذکر منوط به ارائه گزارش کارشناسان موضوع ماده ۲۲ آیین‌نامه و تبصره آن می‌باشد.

مصوبه شماره ۲:
با عنایت به مفاد مواد ۱۳و ۱۴۸قانون کار جمهوری اسلامی ایران، چنانچه هزینه‌های موردنیاز در خصوص پرداخت مبالغ ۴درصد حق بیمه کارهای سخت و زیان آور در قرارداد پیمانکار لحاظ نگردیده باشد، پرداخت مبالغ مقرر در جزو های ۴و ۶بند (ب) ماده واده قانون اصلاح تبصره (۲) الحاقی ماده (۷۶) قانون اصلاح مواد (۷۲) و (۷۷) و تبصره ماده ۷۶قانون تامین اجتماعی مصوب ۱۳۵۴و الحاق دو تبصره به ماده ۷۶مصوب ۱۳۷۱/۱۲/۰۶ – مصوب ۱۳۸۰بر عهده واگذارنده کار (مقاطعه دهنده) خواهد بود.

در جلسه مزبور شورای عالی حفاظت فنی ۳ موضوع مصوب شده که مصوبه شماره ۲ مربوط به تعیین تکلیف پرداخت ۴ درصد حق بیمه بازنشستگی سخت و زیان آور است.

طبق این مصوبه اگر در قرارداد و پیمان بین پیمان دهنده (مقاطعه دهنده یا کارفرمای اصلی) و پیمانکار هزینه مربوط به ۴ درصد بیمه سخت و زیان آور کارگران پیمانکار پیش بینی نشده باشد کارفرمای اصلی و مقاطعه دهنده مکلف به پرداخت ۴ درصد بیمه سخت و زیان آور کارگران پیمانکار خواهد بود.

با توجه به اینکه سازمان تامین اجتماعی پس از تایید درخواست سختی کار کارگران در کمیته سختی کار نسبت به وصول ۴ درصد حق بیمه اقدام می کند لذا پیش بینی این هزینه در پیمان ها و قراردادها در عمل مقدور نیست