به گزارش دیوان اقتصاد به نقل از تسنیم، زیست‌بوم و ساختار تاریخی بخش واقعی در اقتصاد ایران و جایگاهی که به صورت سنتی بانک‌ها در جامعه ایران داشته‌اند، باعث شده تامین مالی خرد در کشور ما از اهمیت ویژه و جایگاهی مهم در مدل ذهنی مردم برخوردار باشد. نظر به این اهمیت، طبیعتا کیفیت عملکرد بانک‌ها در پرداخت این قبیل از تسهیلات، تأثیر عمیقی بر قضاوت عمومی درباره کارایی و اثربخشی شبکه بانکی در باور عمومی دارد و درست به همین خاطر است که عدم توانایی شبکه بانکی کشور در پاسخ به این نیاز، زمینه‌ نارضایتی نسبت به بانک‌ها و تقویت ارزیابی‌های نادقیقی را فراهم آورده که تمام زحمات کارکنان بانک‌ها و دستاوردهای آن‌ها را تحت‌الشعاع قرار داده است.
در پیدایش چنین تصوری البته برخی زمینه‌های تاریخی و تصمیمات مقطعی نیز نقش داشته‌است. یکی از این تصمیمات، صدور مجوز جمع‌آوری وجوه قرض‌الحسنه توسط بانک‌ها و تغییر این حساب‌ها به قرض‌الحسنه جاری بود. این دو تصمیم باعث شد، این تصور در جامعه ایجاد و تقویت شود که شبکه بانکی ایران منابع بسیار بالایی به صورت قرض‌الحسنه در اختیار دارد و مدیریت صحیحی بر مصرف آن صورت نمی‌گیرد.
ترمیم و تصحیح این شرایط نیازمند برنامه‌ریزی برای ثبات و پایداری اعتباری است. به عبارت دقیق‌تر اکنون بیش از هر زمان دیگری باید برنامه‌ریزی‌هایی انجام داد که شبکه بانکی بتواند نیازهای خرد اعتباری را با نرخ و شرایط مناسب پوشش دهد. از سوی دیگر شرایط نباید به گونه‌ای باشد که مقررات و الزامات قانونی برای پرداخت این تسهیلات که عمدتا نیز در قالب تسهیلات قرض‌الحسنه پرداخت می‌شود، نقش و مسئولیت اجتماعی بانک‌ها را در تأمین مالی خرد افراد جامعه کم‌رنگ کند یا تحت‌الشعاع الزام عمل به دستورالعمل‌ها قرار دهد.
به عبارت دیگر ساختار بانک ها و قوانین و مقررات بانکی کشور باید در جهت تقویت منابع قرض‌الحسنه، تامین مالی خرد، رفع مشکلات مردم، حمایت از طرح‌های اشتغال‌زا و توسعه روستایی اصلاح شود تا شاهد سهم بیشتر قرض‌الحسنه از سپرده‌ها و تسهیلات شبکه بانکی باشیم.
از این نکته نیز نباید غافل شد که در حوزه تامین مالی خرد، بهره‌گیری هوشمندانه از فناوری اطلاعات می‌تواند به اثربخشی هر چه بیشتر و تخصیص بهینه منابع کمک کند. به عنوان نمونه کارت‌های اعتباری از جمله مصادیق ابزارهای کارآمدی هستند که سال‌هاست در دنیا برای تأمین مالی خرد مورد استفاده قرار گرفته و امتحان خوبی هم پس داده‌اند. در کشور ما اما تلاش‌هایی که طی چند سال اخیر برای استفاده از این تجربه موفق جهانی انجام گرفته به دلائل مختلف با شکست مواجه شده است ولی می‌توان و باید با بازنگری در شرایط توزیع این کارت‌ها، مدل کارآمدتری از تأمین مالی خرد را در کشور اجرا کرد.

* لیلا عابدی، کارشناس بانکداری