به گزارش دیوان اقتصاد به نقل از ایبِنا، کارمزد تراکنش‌های خرید بر عهده بانک‌های پذیرنده است، از اینرو در این گزارش میزان کارمزد پرداختی هر بانک پذیرنده به ازای جذب هر ۱۰۰ هزار ریال تراکنش پذیرش‌ شده، مورد بررسی قرار می‌گیرد.

در اردیبهشت‌ماه سال ۹۷ به‌ طور متوسط بانک‌های پذیرنده با ۲۴.۸۶ درصد رشد منفی نسبت به ماه گذشته میزان ۱۱۲.۲۴ ریال از هر ۱۰۰ هزار ریال مبلغ جذب‌ شده را به‌ عنوان کارمزد پرداخت کرده‌اند که در میان بانک‌های پذیرنده، بانک صنعت و معدن، توسعه صادرات، قوامین و مسکن به ترتیب با پرداخت ۳۹.۷۲، ۴۴.۹۷، ۵۵.۰۶ و ۵۵.۴۶ ریال از هر صد هزار ریال مبالغ جذب‌ شده کمترین و بانک‌های خاورمیانه، پست‌ بانک، پارسیان و موسسه کوثر به ترتیب با پرداخت ۲۳۰.۶۷، ۲۰۰.۳۳، ۱۹۰.۱۹ و ۱۸۶.۱۷ ریال بیشترین مبلغ کارمزد را به ازای هر صد هزار ریال مبلغ جذب‌ شده پرداخت کرده‌اند.

بر اساس این گزارش، با توجه به این موضوع که عامل موثر در پرداخت کارمزد تراکنش‌های خرید، هم تعداد و هم بازه مبلغی تراکنش‌ها است، از اینرو بانک‌هایی که نسبت کارمزد کمتری به ازای جذب هر ۱۰۰ هزار ریال تراکنش داشته‌اند، متوسط مبلغ بالاتری به ازای هر تراکنش نسبت به سایر بانک‌ها داشته‌اند یا به عبارتی مبلغ تراکنش بیشتری به ازای تعداد تراکنش‌های مشابه با سایر بانک‌ها، از پذیرندگان خود دریافت کرده‌اند.

اختلاف متوسط کارمزد پرداختی بین بانک‌ها با کمترین و بیشترین متوسط، ۲.۸۳ برابر است. بدین معنا که بانک خاورمیانه به نسبت هر ۱۰۰ هزار ریال مبلغ تراکنش خرید جذب‌ شده ۲.۸۳ برابر بانک صنعت و معدن کارمزد پرداخت کرده است. از اینرو بانک‌هایی مثل صنعت و معدن، توسعه صادرات، قوامین و مسکن در اردیبهشت‌ماه در فرآیند بازاریابی و نصب ابزار برای صاحبان حساب، اثربخش عمل کرده‌اند.

با توجه به این مهم که کارمزد پرداختی تنها هزینه‌ای نیست که بانک‌های پذیرنده متقبل می‌شوند و بانک‌ها در ازای نصب هر ابزار کارت‌خوان‌های فروشگاهی نیز مبلغی به‌ عنوان اجاره بهاء و پرستاری ابزارهای کارت‌خوان‌های فروشگاهی به شرکت‌های PSP می‌پردازند و این رقم به ازای ابزارهای مختلف متفاوت است. اما در این گزارش بر اساس اطلاعات موجود از بانک‌ها، با فرض اجاره متوسط ۳۰۰ هزار ریال، هزینه پرداختی بانک‌ها به ازای هر ۱۰۰ هزار ریال مبلغ پذیرش‌شده محاسبه‌ شده است. بدین معنا که تعداد ابزار کارت‌خوان‌های فروشگاهی نصب‌شده تراکنش دار در هر ماه به ازای هر بانک ضرب‌ در سیصد هزار ریال به‌ اضافه کل مبلغ کارمزد پرداخت‌شده، تقسیم‌ بر کل مبالغ پذیرش‌شده بانک در واحد صد هزار ریال شده است.

احتساب میزان اجاره‌ بهای هر ابزار کارت‌خوان فروشگاهی منجر به افزایش میزان کارمزد پرداختی در بانک‌ها شده است. از اینرو به‌ طور متوسط کل بانک‌ها مبلغ جمع کل اجاره و کارمزد پرداختی ۱۱۷.۳۰ ریال در اردیبهشت‌ماه ۹۷ به ازای هر صد هزار ریال مبلغ پذیرش‌شده پرداخت کرده‌اند. در اردیبهشت‌ماه ۹۷ به ترتیب بانک‌های خاورمیانه با پرداخت ۸۷.۴۵ ریال هزینه (کارمزد + اجاره‌بها)، توسعه صادرات با پرداخت ۱۲۸.۳۷ ریال هزینه، صنعت و معدن با پرداخت ۱۳۷.۶۰ ریال هزینه و با پرداخت ۱۳۸.۶۴ ریال هزینه کمترین هزینه را به ازای جذب هر صد هزار ریال تراکنش خرید پذیرش‌شده داشته‌اند.

بر اساس این گزارش، به ترتیب بانک‌های پذیرنده حکمت ایرانیان با ۹۳۰.۸۹ ریال هزینه (اجاره‌بها + کارمزد)، پارسیان با ۵۹۶.۶۷ ریال هزینه، پست‌بانک با ۴۸۱.۹۰ و موسسه اعتباری کوثر با ۴۷۸.۹۲ ریال بیشترین هزینه را به ازای جذب هر صد هزار ریال تراکنش خرید پذیرش کرده‌اند.

اهمیت مبلغ اجاره‌بها ابزار کارت‌خوان در اقتصادی بودن صنعت پرداخت برای بانک‌ها نقش مؤثری دارد، از اینرو باید این هزینه نسبت به رسوبی که بانک از موجودی پذیرندگان به دست می‌آورد باید توجیه‌پذیر باشد. در صورتی‌ که بانک موفق به جذب رسوبی بیشتر از این مبلغ به ازای هر صد هزار ریال نشود، کاربرد ابزار کارت‌خوان فروشگاهی برای بانک مقرون‌ به‌ صرفه نخواهد بود. در این روند نحوه بازاریابی بانک‌ها و شرکت‌های PSP اهمیت دوچندانی دارد.

انتخاب پذیرندگان اثربخش به معنی انتخاب پذیرندگانی است که از گردش کافی موجودی به جهت تامین رسوب موردنظر بانک برخوردار هستند. بنابراین بهتر است بانک‌ها بخشی از هزینه‌های اجاره‌بها و نگهداری ابزار کارت‌خوان خود را از پذیرندگانی که گردش موجودی کافی به جهت تامین هزینه‌های بانک ندارند دریافت کرده و امتیاز تقبل هزینه اجاره و پشتیبانی ابزارهای کارت‌خوان را فقط برای پذیرندگان که از گردش موجودی کافی برخوردارند در نظر بگیرند.