به گزارش دیوان اقتصاد به نقل از ایسنا، هادی مدقق درباره ظرفیتهای جدید مدیریت مصرف برق در تابستان ۱۴۰۰ ، از ظرفیت مدیریت مصرف در بخش خانگی و تجاری کوچک و همچنین ظرفیت توسعه برنامه های پاسخگویی بار در بخش مشترکین دیماندی و مصارف سنگین خبر داد که تحقق آن نیازمند توجه و حمایت از جایگاه مدیریت مصرف و بهره وری انرژی در صنعت برق است.
وی افزود: باید مدیریت مصرف و بهره وری انرژی از مظلومیت خارج شود و علاوه بر تخصیص منابع ، ساختارش را در بخش برق اعم از شرکت توانیر و شرکتهای زیرمجموعه تقویت کنیم.

روند توسعه برنامه های مدیریت بار و مصرف انرژی

مدیرکل دفتر هوشمندسازی و فن آوریهای نوین شرکت توانیر با اشاره به سابقه برنامه های مدیریت مصرف در صنعت برق از سال ۱۳۸۰، علت اصلی خاموشیهای سال 1387 را کمبود تولید نیروگاههای برقابی، عدم بهره گیری از ظرفیت بالای برنامه های مدیریت مصرف در بخشهای کشاورزی، صنعت و تجاری و فقدان سیستم اندازه گیری هوشمند دانست.
وی افزود: در نیمه دوم 1387 طرح فهام و استفاده از ظرفیت برنامه های پاسخگویی بار و مدیریت مصرف را پیشنهاد کردیم که با استقبال وزیر وقت نیرو همراه شد و تا سال 1395 زیرساختها اعم از دستورالعملها و سخت افزارهای مورد نیاز شامل  کنتورهای هوشمند و پایش مشترکان، فراهم شد اقدامات انجام شده در سطح ملی و بین المللی مطرح و مورد تقدیر قرار گرفت که از جمله آن به دریافت جوایز بین المللی از مجمع جهانی انرژی می توان اشاره کرد.

مدقق با اشاره به خشکسالی سال 1397 و تکرار کمبودهای بخش تولید، از آغاز نصب و توسعه استفاده از کنتورهای هوشمند در این سال خبر داد که به شکل گیری برنامه های ۰۹۸ و ۰۹۹ انجامید و سال 1398 با حدود 4000 مگاوات مدیریت مصرف، بدون خاموشی طی شد.

وی با اشاره به پیش بینی ۶۰۰۰ مگاوات برنامه های مدیریت مصرف برای تابستان ۹۹ از تحقق ۵۶۶۰ مگاوات از نیاز شبکه از این طریق خبر داد که ۱۲۰۰ مگاوات آن از محل تعرفه پیک بحرانی (CPP) برنامه ریزی شده بود که به دلیل عدم ابلاغ به موقع، محقق نشد و با این وجود تابستان ۹۹ نیز بدون اعمال خاموشی پشت سر گذاشته شد.

مدقق استفاده از ظرفیت شرکتهای استارت آپی و تجمیع کنندگان برای کاهش ۱۰۰۰ مگاوات از مصرف بخشهای خانگی و تجاری کوچک در تابستان ۹۹ را از برنامه های جدید عنوان کرد که علیرغم زمان کمی که برای شکل گیری شرکتهای استارت آپی و پیاده سازی ایده های نو در قالب تجمیع کننده ها بود ولی این طرح نتایج قابل توجه و امیدوار کننده ای داشت. همچنین استفاده از اینترنت اشیاء و فن آوریهای نوین نیز در سالجاری پیش بینی شد که به عنوان پایلوت در ۳ شرکت توزیع برق به اجرا درآمد.

ظرفیتهای جدید برنامه های مدیریت مصرف در سال ۱۴۰۰

مدقق نیمی از بار مصرفی شبکه را به ۳۵ میلیون مشترک خانگی و تجاری کوچک مربوط دانست که تاکنون به ظرفیت این بخش از مصرف در برنامه های پیکسایی کمتر توجه شده است.

وی ظرفیت بالقوه این بخش را معادل بخش مشترکین دیماندی دانست که در وضعیت فعلی بالغ بر ۵۵۰۰ مگاوات است و تاکید کرد: در صورت بهره گیری از ظرفیت بخش خانگی و ظرفیتهای جدید مشترکان دیماندی ،سرجمع توان برنامه های مدیریت مصرف و پاسخگویی بار صنعت برق دربلند مدت میتواند به دو برابر میزان فعلی ارتقاء یابد. دستیابی به چنین ظرفیتی مستلزم تخصیص منابع و تقویت ساختار مدیریت مصرف و بهره وری انرژی در صنعت برق است.

وی ظرفیتهای جدید پاسخگویی بار در تابستان ۱۴۰۰ را علاوه بر بخش خانگی و تجاری کوچک، شامل ۱۰۰۰ مگاوات از طریق اعمال تعرفه پیک بحرانی ،۱۸۰۰ مگاوات از طریق توسعه برنامه های مدیریت مصرف بخش کشاورزی و ۳۰۰ مگاوات افزایش همکاری بخش اداری با برنامه های پاسخگویی بار برشمرد.

مدیریت مصرف در بخش خانگی و تجاری کوچک

مدیرکل دفتر هوشمندسازی و فن آوریهای نوین توانیر با اشاره به اختصاص ۵۰ درصد ظرفیت مصرف برق به بخش غیر مولد خانگی و تجاریهای کوچک ، امضای تفاهم نامه با بیش از ۳۵ میلیون مشترک در این بخش را غیر قابل انجام دانست و گفت: از جمله اقدامات که در این خصوص انجام شده، در سال 1398 تعرفه بر مبنای مدیریت مصرف ابلاغ شد و بر اساس آن مشترکان خانگی در مناطق عادی که ماهانه بیشتر از ۳۰۰ کیلوواتساعت در تابستان مصرف کنند مشمول ۱۶ درصد افزایش تعرفه می شوند و زیر این میزان مصرف علاوه بر عدم افزایش تعرفه ،مشمول تخفیف قبض برق برای مشترکانی می شود که مصرف آنها نسبت به سال گذشته کاهش یافته است.

وی همچنین استفاده از ظرفیت برق امید برای مدیریت مصرف برق بخش خانگی در تابستان ۱۴۰۰ را یکی از مهمترین برنامه های شرکت توانیر دانست که نیاز به برنامه ریزی جدی در این طرح وجود دارد.

مدقق افزود: برای آنکه بخش خانگی مانند مشترکان بزرگ دارای تفاهم نامه ،رصد شوند و پرداخت پاداش و ایجاد مشوقها به آنها امکانپذیر شود، در سال 1398 بحث استفاده از شرکتهای استارت آپی و تجمیع کننده آغاز و استفاده از ظرفیتهای این بخش در مدیریت مصرف بخش خانگی امسال به اجرا درآمد.

وی افزود: این شرکتها در قالب تفاهم نامه اجرای برنامه های مدیریت مصرف در یک منطقه جغرافیایی و یا محدوده شهری را که  قابلیت اندازه گیری میزان مصرف و پیش بینی مصرف روز بعد آن وجود دارد را  به عهده می گیرند و معادل کاهش مصرفی که نسبت به پیش بینی حاصل می کنند به آنها پرداخت می شود.

مدقق گفت: امسال ۱۴ شرکت تجمیع کننده برای فعالیت در این عرصه با تعدادی از شرکتهای توزیع قرارداد بستند و حدود ۵۰۰ مگاوات مدیریت بار ابراز شد که درمرحله محاسبه و پرداخت قرار دارد و درصورتیکه زمینه لازم به لحاظ دستورالعملها و تجهیز ،تقویت و ظرفیت سازی کسب و کارهای استارت آپی فراهم شود، این بخش می تواند معادل ظرفیت مشترکان بزرگ و دیماندی در پیک تابستان چاره ساز باشد.

شرکتهای مدیریت انرژی هوشمند ایجاد می شود

مدیرکل دفتر هوشمندسازی و فن آوریهای نوین توانیر بزرگترین اقدام این دفتر در حوزه مشترکان خانگی و تجاری کوچک در سال ۱۴۰۰ را به ایجاد شرکتهای مدیریت انرژی هوشمند (Smart ESCO) مربوط دانست. شرکتهای مدیریت مصرف انرژی (ESCO) که سالهاست در کشورهای پیشرفته در زمینه سرمایه گذاری در پروژه های مدیریت مصرف انرژی در بخش صنایع و ساختمانهای بزرگ فعالیت میکنند ، طی قراردادی در منافع حاصل از صرفه جویی این پروژه ها سهیم می شوند. به رغم سابقه زیاد این کسب وکار در کشورهای پیشرفته، به دلیل ناچیز بودن نرخ انرژی برق در کشورمان تاکنون شکل نگرفته است.

مدقق ایجاد شرکتهای مدیریت انرژی هوشمند را یکی از کسب وکارهای نوین در این حوزه برشمرد که با توسعه تحول دیجیتال و هوشمند سازی در بخش مشترکین ، زمینه شکل گیری و فعالیت این شرکتها ایجاد شده است. یکی از نمونه های موفق این شرکتها، شرکتی است که یکی از اپراتورهای تلفن همراه در سوییس راه اندازی کرده که با پردازش اطلاعات مصرف برق مشترکین شرکت برق، وضعیت مصرف برق را به مشترکان اعلام می کند و در صورت تمایل به آنها مشاوره می دهد.

وی این کسب و کار را بر پایه هوش مصنوعی و از طریق سیستم بدون دخالت نیروی انسانی عنوان کرد و صنعت برق با توجه به در اختیار داشتن زیرساختهای خدمات غیرحضوری و ارتباط دوسویه با مشترکان ،درنظر دارد این ظرفیت  را سالهای آینده راه اندازی کند.

وی با اشاره به اجرای قبض سبز ودر اختیار داشتن شماره همراه ۳۷ میلیون مشترک برق  افزود: باتوجه به برنامه این دفتر برای توسعه خدمات غیرحضوری، قرار است بخشی از پروژه مدیریت مصرف هوشمند از طریق نرم افزار کاربردی (اپلیکیشن) خدمات غیر حضوری برق که پرداخت قبض و خدمات فروش و پس از فروش را شامل می شود انجام شود.

مدقق ادامه داد: نرم افزار کاربردی به پشتوانه دانشی است که متخصصان حوزه های بهره وری انرژی و حوزه های اجتماعی باید در خصوص آن نظر بدهند و ما نیز ضمن بهره مندی از زیرساختهای لازم ، با توجه به دراختیار داشتن اطلاعات مصرف برق مشترکان ، سیستمی نیاز داریم که این اطلاعات را بمنظور داده کاوی و ایجاد ارزش افزوده در حوزه مدیریت مصرف در اختیار شرکتهای توانمند و علاقمند در این حوزه قرار دهیم.

طبق اعلام توانیر، وی تشکیل شرکتهای مدیریت انرژی هوشمند و تنوع بخشی به به ایده ها در این زمینه را حایز اهمیت دانست و از فراهم بودن دستورالعملها و مقررات مربوط به شرکتهای تجمیع کننده و زیر ساخت اطلاعات مشترکان در این خصوص خبر داد و گفت: زیر ساخت این کار برای برقراری ارتباط توانیر یا شرکتهای بیرونی با مشترکان به طور کامل فراهم است و معتقدم ظرفیت زیاد صرفه جویی را دارد که باید با فکر و هوشمندی روی آن کار کنیم.

وی تاکید کرد: امسال ۹.۷ درصد از پیک شبکه را از طریق برنامه های پاسخگویی بار مدیریت کردیم که متوسط جهانی آن بین ۴ تا ۸ درصد است و با این وجود هنوز ظرفیتهای گسترده ای در بحث پاسخگویی بار وجود دارد. برای بهره گیری از این ظرفیت ها لازم است  مدیریت مصرف برق و بهره وری انرژی را از مظلومیت در بیاید و منابع لازم به آن تخصیص یابد و ساختارش آن در توانیر و شرکتهای زیرمجموعه و بخش خصوصی تقویت شود.

اجرای تعرفه پیک بحرانی برای مشترکان دیماندی غیرهمکار

مدقق ابراز امیدواری کرد سال آینده و با اخذ مصوبه دولت در خصوص تعرفه پیک بحرانی (CPP)، سازوکار اجرایی این تعرفه به ظرفیت ۱۰۰۰ مگاوات برای مشترکان دیماندی شرکتهای برق منطقه ای و توزیع برق که با برنامه های مدیریت بار همکاری نمی کنند، محقق شود.

وی تصریح کرد: امسال حدود ۲۸۰ هزار مشترک دیماندی با برنامه های مدیریت بار همکاری داشتند و در همین حدود هم مشترکان دیماندی وجود دارند که با توجه به اختیاری بودن همکاری با برنامه مدیریت بار، از امضای تفاهم نامه خودداری می کنند و تعرفه پیک بحرانی می تواند اقبال این دسته از مشترکان را به همکاری در ساعات پیک و دریافت  پاداش همکاری، افزایش دهد.

۱۸۰۰ مگاوات ظرفیت آزاد مدیریت مصرف در بخش کشاورزی

مدقق بیش از ۳۰ درصد ظرفیت محقق شده مدیریت مصرف برق طی سال جاری را مربوط به بخش کشاورزی ذکر کرد که حداقل ۱۸۰۰ مگاوات کاهش مصرف طی ساعات پیک را با همکاری ۱۷۶ هزار مشترک، محقق ساخت و به همین میزان نیز ظرفیت استفاده نشده در این بخش وجود دارد.

وی استان فارس را با حدود ۵۰۰ مگاوات مدیریت بار کشاورزی از پیشتازان این بخش برشمرد و این ظرفیت را قابل توسعه به سایر استانها از جمله کرمان و خراسان رضوی دانست که با تجهیز مشترکان کشاورزی سایر استانها به کنتورهای هوشمند و ادوات کنترلی، حداقل ۱۸۰۰ مگاوات ظرفیت جدید را برای تابستان ۱۴۰۰ امکانپذیر می سازد.
مدقق با اشاره به اینکه ۹۰ درصد مدیریت بار به کمک بخشهای صنعتی و کشاورزی انجام می شود ، ۱۰ درصد باقی مانده را به ادارات، تجاریها و مولدهای خود تامین و غیره مربوط دانست.

وی افزود: در بخش اداری بحث تغییر ساعات اداری و مشترکان همکار را داریم و ۳۷ هزار مشترک اداری و ایستگاههای CNG با ما همکاری میکنند که قابل افزایش است و هنوز انگیزه کافی و ساختار لازم به ویژه در ادارات دولتی برای مدیریت بار و کاهش هزینه ها وجود ندارد و لازم است در هر اداره دولتی حداقل یک مدیر انرژی وجود داشته باشد.

مدقق ظرفیت مدیریت مصرف در بخش اداری را ۵۰۰ مگاوات عنوان کرد که به همین میزان نیز امکان افزایش ظرفیت در این بخش وجود دارد و امسال ۲۸ هزار و ۸۰۰ مشترک بزرگ تجاری با برنامه های مدیریت مصرف همکاری داشتند و ظرفیت این بخش تقریبا معادل بخش اداری است.

قرائت مکانیزه کنتورهای مکانیکی و دیجیتال تا ۲ ماه آینده

مدیرکل دفتر هوشمندسازی و فن آوریهای نوین توانیر با اشاره به ابلاغ نصب کنتور هوشمند برای تمامی مشترکان جدید خانگی، تعداد کنتورهای مکانیکی فعال در شبکه را حدود ۱۶ میلیون دستگاه ذکر کرد که تعویض این کنتورها اولویت نخست صنعت برق برای برنامه های مدیریت مصرف، کاهش تلفات و کاهش هزینه ها محسوب می شود و با این وجود منابع لازم آن تامین نشده است.

وی گفت: به نظر می رسد تا ۱۰ سال آینده نیز کنتورهای غیر هوشمند در شبکه فعال باشد، بنابراین یکی از پروژه های امسال ما مکانیزه شدن قرائت کنتورهای مکانیکی و دیجیتال است که به طور کامل تا دو ماه آینده اجرا می شود و از این پس تمامی دیتای مشترکان را به طور مکانیزه و با اطمینان صد درصدی از طریق پزدازش تصویری دراختیار خواهیم داشت.

مدقق قرائت دیتای ولتاژ ازسوی ماموران قرائت را خاطرنشان کرد که از ابتدای امسال عملیاتی شده و در مباحثی چون بهره برداری ،اصلاح شبکه و کاهش تلفات مورد استفاده قرار می گیرد و کل دیتای ولتاژ مشترکان دارای کنتور دیجیتال در طرح چاوش قابل دسترسی است و همین اقدام نیز برای پرباری شبکه و دستیابی به رفتار بار مشترکان قابل انجام است.

وی افزود: در حال حاضر هوشمندی حداقلی برای مشترکان فاقد کنتورهای هوشمند با حداقل هزینه ایجاد شده و با بهره گیری از نرم افزار پایش کنتورها ، سیستم جامع اطلاعات مشترکان و طرح چاوش ،حجم بالایی ازاطلاعات مشترکان را در اختیار داریم که در مرکز پایش صنعت برق تحلیل و در برنامه ریزیهای کوتاه مدت و  بلند مدت مورد استفاده قرار می گیرد.

مدقق با ابراز امیدواری نسبت به پیوستن ظرفیت بخش خانگی و تجاریهای کوچک به برنامه پاسخگویی بار توانیر و افزایش ظرفیتهای مدیریت مصرف تابستان گذشته، توجه ویژه به بخش مدیریت مصرف و بهره وری را حایز اهمیت دانست.