به گزارش خبرنگار دیوان اقتصاد، با فروکش‌کردن درگیری‌ها، وزارت نیرو بار دیگر برای جبران کمبود ظرفیت در شبکه سراسری، به الگوی قطعی برق نوبتی و منطقه‌ای بازگشته است. اهمیت این تصمیم زمانی بیشتر روشن می‌شود که به اظهارات محمد الله‌داد، معاون انتقال و تجارت خارجی شرکت توانیر توجه کنیم.

الله‌داد در توضیحاتی درباره تأثیر دوره جنگ بر شبکه برق کشور، اعلام کرده بود که با قطع اینترنت در آن بازه زمانی، بار مصرفی شبکه سراسری به‌طور چشمگیری کاهش یافت؛ کاهش حداقل ۲۴۰۰ مگاواتی که عمدتاً ناشی از توقف فعالیت بیش از ۹۰۰ هزار دستگاه استخراج رمزارز بوده است. به گفته او، این رقم معادل حدود ۱۵ درصد از کمبود برق کشور است و فشار قابل‌توجهی را که ماینرها بر زیرساخت‌های انرژی وارد می‌کنند، نشان می‌دهد.
گزارش‌های داخلی حاکی از آن است که برخی استخراج‌کنندگان رمزارز حتی در دوره قطعی اینترنت نیز با استفاده از شبکه‌های ماهواره‌ای مانند استارلینک، فعالیت خود را ادامه داده‌اند. این امر نشان می‌دهد مقابله با استخراج غیرمجاز رمزارزها با چالش‌های جدی مواجه است.

مقایسه مصرف برق در دوران قطعی اینترنت و پس از اتصال مجدد، امکان شناسایی مناطق دارای مصرف بالای برق و در نتیجه تمرکز جغرافیایی ماینرها را فراهم می‌کند. همزمان، کاهش ناگهانی بیش از ۵ درصدی نرخ استخراج جهانی بیت‌کوین در این بازه، به‌عنوان نشانه‌ای از سهم قابل‌توجه ایران در بازار جهانی استخراج رمزارزها تعبیر شده است.

اما امید علوی، کارشناس حوزه رمزارز، نسبت به این تفسیرها هشدار می‌دهد. به گفته او، نوسانات نرخ استخراج می‌تواند ناشی از ماهیت احتمالاتی تولید بلاک و عوامل آماری باشد، نه صرفاً تغییر فیزیکی در قدرت پردازش شبکه. او تخمین می‌زند که سهم واقعی ایران از شبکه بیت‌کوین معادل ۵۰۰ مگاوات باشد؛ این در حالی است که کمبود فعلی شبکه برق ایران حدود ۲۰ هزار مگاوات برآورد می‌شود.

علوی همچنین تأکید دارد که کاهش ۲۴۰۰ مگاواتی مصرف برق، می‌تواند ناشی از عوامل دیگری نیز باشد؛ از جمله مهاجرت موقت جمعیت، کاهش مصرف خانگی یا تغییرات رفتاری در دوران جنگ. نبود شفافیت اطلاعاتی درباره میزان واقعی تولید، مصرف و هدررفت برق، زمینه‌ساز گمانه‌زنی‌های گسترده شده است.

موضوع جرم‌انگاری فعالیت ماینرها هنوز در ایران به‌صورت رسمی تعیین تکلیف نشده و این خلأ قانونی به یکی از موانع اصلی در برخورد با استخراج غیرمجاز رمزارزها تبدیل شده است. محمد الله‌داد پیش‌تر اعلام کرده بود که فعالیت استخراج رمزارز در ایران از سال ۱۳۹۸ آغاز شده و در آغاز، افراد بدون واهمه، دستگاه‌های ماینر خود را در واحدهای صنعتی نصب می‌کردند. اما پس از برخورد اولیه، متخلفان این دستگاه‌ها را در میان مشترکان خانگی، تجاری و کشاورزی پنهان کردند. به گفته او، به‌دلیل ابعاد کوچک دستگاه‌ها، پنهان‌سازی آن‌ها ساده و کم‌هزینه است.

با این حال، بیش از ۵۰ درصد از دستگاه‌های استخراج همچنان در مناطق صنعتی مستقر هستند؛ مناطقی که برای تولید کالا و خدمات از برق یارانه‌ای بهره‌مندند. الله‌داد صراحتاً گفته است: برخی از فعالان صنعتی، به‌جای تولید، از برق یارانه‌ای برای استخراج رمزارز استفاده می‌کنند؛ از چاه‌های کشاورزی گرفته تا استخرهای پرورش ماهی و تاسیسات آبزی‌پروری.

از سویی ، بازگشت خاموشی‌ها در شرایط اوج مصرف برق و گرمای بی‌سابقه تابستان می‌تواند پیامدهای خطرناکی برای شهروندان به همراه داشته باشد. سازمان هواشناسی هشدار داده که دمای هوای تهران در روزهای آتی از ۴۰ درجه فراتر خواهد رفت و در برخی مناطق کشور نیز دما به نزدیکی ۵۰ درجه رسیده است.

در چنین شرایطی، قطع برق نه‌تنها سیستم‌های سرمایشی را از کار می‌اندازد، بلکه با مختل‌شدن پمپ‌های آب خانگی، زندگی روزمره مردم را نیز با بحران مواجه می‌کند. این خاموشی‌ها در نهایت نتیجه‌ای جز فشار مضاعف بر شهروندان، آن‌هم به‌دلیل بهره‌کشی از منابع عمومی به نفع اقلیتی برخوردار، در پی نخواهد داشت؛ اقلیتی که بدون نظارت، از برق یارانه‌ای برای تولید ارز دیجیتال سودآور بهره می‌برند، در حالی‌که میلیون‌ها نفر در گرمای تیرماه، سهمی جز خاموشی ندارند.