به گزارش دیوان اقتصاد، فرهاد شهرکی امروز یکشنبه در نشستی خبری با اشاره به جلسه نظارتی سه شنبه ۱۱ شهریور مجلس با حضور وزیر نیرو، گفت: براساس ماده ۱۰۷ آیین نامه داخلی مجلس، سه شنبه جلسه فوق العاده ای در  مجلس برای بررسی بحران خاموشی ها برگزار می شود.

وی افزود: با توجه به تشدید بحران انرژی و قطعی های گسترده برق، وزیر نیرو در مجلس گزارش عملکردی ارائه داده و نمایندگان نیز مطالب خود را بیان می کنند تا مطالبات به حق مردم در زمینه بحران انرژی و خاموشی های اخیر پیگیری شود.

نایب رئیس کمیسیون انرژی با تاکید بر اینکه مجلس خود را همراه دولت می داند، گفت: مجلس و کمیسیون انرژی آمادگی دارد تا در کنار وزارت نیرو برای اجرای قوانین برنامه هفتم توسعه، مانع زدایی از توسعه صنعت برق، رفع موانع تولید رقابت پذیر و جهش تولید دانش بنیان باشد که خروجی اجرای این قوانین، رفع ناترازی برق و آب است.

نایب رئیس کمیسیون انرژی با اشاره به جزئیات جلسه سه شنبه هفته جاری گفت:  مطابق آیین‌نامه داخلی مجلس، در ابتدا گزارش کمیسیون تخصصی یعنی کمیسیون انرژی قرائت می‌شود. سپس چند نماینده بر اساس قرعه نظرات خود را مطرح می‌کنند و در ادامه، وزیر نیرو به صورت فنی و کارشناسی پاسخ خواهد داد. در پایان نیز رئیس مجلس جمع‌بندی جلسه را ارائه می‌کند.

شهرکی گفت که این جلسه حاصل پیگیری‌های مداوم مجلس است، چراکه تابستان سختی پشت سر گذاشته شد و تأمین پایدار آب و برق به عنوان زیربنای توسعه، رفاه عمومی، استمرار فعالیت‌های اقتصادی و تضمین امنیت سرمایه‌گذاری اهمیت حیاتی دارد.

وی تأکید کرد: تأمین پایدار آب و برق زیربنای حیاتی توسعه است و نقش بنیادی در استمرار فعالیت‌های اقتصادی و تضمین امنیت سرمایه‌گذاری کشور دارد. در چهار دهه گذشته کارهای بزرگی در حوزه تولید و توزیع برق انجام شده اما در چند سال اخیر خصوصا از سال ۱۴۰۱، فاصله معناداری بین تولید و مصرف به وجود آمده است به طوری که ابتدا کمبود برق به صنایع تحمیل شد اما از سال‌های ۱۴۰۳ و ۱۴۰۴ این ناترازی به بخش‌های کشاورزی، تجاری و خانگی هم کشیده شد.

از اردیبهشت‌ ۱۴۰۴ شاهد خاموشی‌های گسترده در کشور بودیم

شهرکی یادآور شد: از اردیبهشت‌ماه ۱۴۰۴، شاهد خاموشی‌های گسترده در همه اقلیم‌های کشور بودیم و متأسفانه پاسخ‌های قانع‌کننده‌ای به مردم داده نشد. یکی از ایراداتی که در این مدت شاهد بودیم، ضعف در اقناع‌سازی جامعه بود. به هر دلیلی نسبت به آگاه‌سازی و اطلاع‌رسانی اقدام نشد و همین باعث تحمیل رنج بیشتری به مردم شد.

این نماینده مجلس بیان کرد: نمایندگان مجلس در ماه‌های اخیر بارها اعتراض کنند و کمیسیون‌های تخصصی به خصوص دو کمیسیون انرژی و کشاورزی بارها وزیر نیرو و مسئولان را احضار کرده و مطالبات مردم را منتقل کنند. نهایتا جمع‌بندی کمیسیون انرژی این بود که وزیر نیرو باید در صحن علنی حاضر شود تا نمایندگان و مردم به‌طور مستقیم صحبت‌ها و پاسخ‌ها را بشنوند و پس از استماع و بررسی کارشناسی آن تصمیم گیری کنند.

نایب رئیس کمیسیون انرژی با اشاره به گزارش کمیسیون انرژی گفت: کمیسیون انرژی گزارشی در ۶ بخش تنظیم کرده است. بخش اول مقدمه و تبیین دلایل تشکیل جلسه است که در ماه‌های گذشته با حضور کارشناسان حوزه‌های مختلف، وزارت نیرو، توانیر، مدیریت منابع آب ایران، دیوان محاسبات، مرکز پژوهش‌های مجلس، سازمان برنامه و بودجه و کارشناسان مستقل ابعاد مختلف ناترازی بررسی شده و علل ساختاری، مدیریتی و ارزیابی پیامدهای اقتصادی، اجتماعی و زیست‌محیطی آن مورد مطالعه قرار گرفته است.

طبق گزارش وزارت نیرو، ناترازی برق در تابستان ۱۴۰۳ حدود ۱۷۰ هزار مگاوات است

وی افزود: در بخش دوم وضعیت موجود و برآورد ناترازی برق در تابستان ۱۴۰۴ بررسی شده است. بر اساس گزارش رسمی وزارت نیرو، ناترازی برق در تابستان ۱۴۰۳ حدود ۱۷۰ هزار مگاوات بوده است.

شهرکی درباره علل خاموشی‌ها گفت: ۳ دلیل برای خاموشی زودهنگام در اردیبهشت ۱۴۰۴ وجود دارد که شامل افزایش میانگین دمای کشور می‌شود که موجب رشد زودهنگام تقاضای برق شد.  کاهش تولید نیروگاه‌های برق‌آبی به علت افت بارش‌ها و پایین بودن سطح مخازن سدها و سوم به تعویق افتادن تعمیرات اساسی نیروگاه‌های بزرگ به دلیل محدودیت در تأمین سوخت است.

امیدواریم زمستان امسال شاهد قطعی برق نباشیم

وی یادآور شد: در زمستان ۱۴۰۳ نیز خاموشی‌ها به دلیل ذخیره‌سازی ناکافی سوخت مایع نیروگاه‌ها اتفاق افتاد. چون مصرف گاز در سرما عمدتا به بخش خانگی اختصاص می‌یابد، سوخت نیروگاه‌ها کاهش پیدا می‌کند. نیروگاه‌ها باید از تابستان ذخیره‌سازی مازوت و گازوئیل انجام دهند اما سال گذشته این کار به میزان لازم انجام نشد. البته با همکاری کمیسیون انرژی با دو وزارت خانه نفت و نیرو، وضعیت ذخیره سازی سوخت مایع در کشور مطلوب شده است لذا امیدواریم زمستان امسال شاهد قطعی برق نباشیم.

نایب رئیس کمیسیون انرژی مجلس خاطرنشان کرد: براساس گزارش وزرات نیرو حداکثر تقاضای همزمان برق در تابستان سال جاری حدود ۷۷ هزار مگاوات اعلام کرده و حداکثر توان تولید همزمان در روز حدود ۶۳ هزار و ۵۰۰ مگاوات بوده است. بر اساس این دو عدد، ناترازی حدود ۱۵ هزار مگاوات است اما بر اساس نظر مرکز پژوهش های شورای اسلامی حداکثر تقاضای همزمان برق در تابستان سال جاری ۸۲ هزار مگاوات تا ۸۵ هزار مگاوات بوده و حداکثر توان تولیدی نیز حدود از ۶۴ هزار مگاوات بوده و عملا فاصله این دو عدد حدود  ۲۰ هزار مگاوات ناترازی را نشان می‌دهد.

شکاف بین تولید و مصرف برق در سال جاری داریم

شهرکی اضافه کرد: بر اساس سه سناریو تدوین شده، ناترازی برق در تابستان ۱۴۰۴ به صورت خوشبینانه حدود ۱۷ هزار و ۶۰۰ مگاوات ، واقع بینانه حدود ۳۳ هزار مگاوات و بدبینانه حدود ۳۶ هزار مگاوات است که نشان از شکاف بین تولید و مصرف در سال جاری دارد. این عدد نه تنها نسبت به سال گذشته جبران نشده بلکه تشدید شده است.

وی ادامه داد: دلایل خاموشی زودهنگام در اردیبهشت ۱۴۰۴ شامل افزایش دمای میانگین کشور، کاهش تولید نیروگاه‌های برق‌آبی به دلیل افت بارش‌ها، و تأخیر در تعمیرات اساسی نیروگاه‌ها به علت محدودیت‌های سوخت زمستانی بوده است.

شهرکی بیان کرد: ظرفیت نامی نیروگاه‌های کشور در پایان سال ۱۴۰۳ حدود ۹۴۰ هزار مگاوات بود اما ظرفیت عملی شبکه تولید تنها ۸۱۰ هزار مگاوات است؛ این فاصله معنا دار ۱۳۰ هزار مگاواتی ناشی از فرسودگی تجهیزات، راندمان پایین نیروگاه‌هاو کمبود سوخت است.

وی گفت: بیش از ۹۷ درصد مساحت کشور شاهد خشکسالی است و بارندگی در سال آبی ۱۴۰۴ نسبت به سال گذشته ۲۹ درصد و نسبت به میانگین بلند مدت ۴۰ درصد کاهش داشته و تولید نیروگاه‌های برق‌آبی ۷۷ درصد افت کرده است.

شهرکی اظهار کرد:از طرف دیگر ظرفیت شبکه انتقال کشور حدود  ۶۳۰ هزار مگاوات است در حالی‌که بار همزمان تابستان به ۸۰۰ هزار مگاوات رسید. شکاف حدود ۱۷۰ هزار مگاواتی بحران زیر ساختی جدی را نشان می‌دهد و نمی‌توانیم به اندازه کافی از جنوب کشور به شمال کشور برق منتقل کنیم. تنها ۴۵ درصد از خطوط انتقال مصوب و ۳۶ درصد از پست‌های فوق توزیع به بهره‌برداری رسیده‌اند.

این نماینده مجلس گفت: تلفات در شبکه انتقال کشور حدود ۱۲ درصد و در شبکه توزیع حدود ۱۵ درصد گزارش شده که بالاتر از استانداردهای جهانی است. حاشیه رزرو عملی شبکه نیز از ۱۴ درصد در سال ۱۳۹۶ به کمتر از ۲ درصد در تابستان ۱۴۰۴ کاهش یافته است. این رقم بسیار خطرناک است چون خروج یک نیروگاه بزرگ می‌تواند باعث خاموشی سراسری (Black out) شود.

مشکل ساختاری در حوزه حکمرانی صنعت برق وجود دارد

شهرکی اضافه کرد: همه کاستی ها باعث شده متأسفانه وزارت نیرو به جای تمرکز بر افزایش ظرفیت پایدار تولید و تکمیل زیرساخت‌های انتقال، بیشتر به مدیریت بار اجباری متکی شود که پیامد آن خاموشی در صنایع بزرگ، مراکز درمانی، واحدهای آموزشی، تجاری و کشاورزی بود. این مسئله آثار اجتماعی و اقتصادی گسترده‌ای برجای گذاشته است.

وی اظهار کرد: در حوزه حکمرانی صنعت برق هم مشکلات ساختاری وجود دارد. بسیاری از شرکت‌های توزیع برق به دلیل ضعف مالی و مدیریتی قادر به نوسازی شبکه نیستند. خصوصی‌سازی ناقص و واگذاری نیروگاه‌ها به نهادهای شبه‌دولتی بدون ایجاد نهاد تنظیم‌گر مستقل، بهره‌وری را کاهش داده و بدهی‌ها و مشکلات مالی صنعت برق را تشدید کرده است.

شهرکی با اشاره به آثار اقتصادی و اجتماعی خاموشی‌ها گفت: این خاموشی‌ها باعث اختلال در زنجیره تأمین مواد اولیه، کاهش تولید و صادرات، افزایش نرخ بیکاری، افزایش هزینه‌های مازاد و آسیب‌های زیست‌محیطی شده است. در حوزه خدمات عمومی نیز بخش‌های درمان و سلامت، آموزش و امنیت اجتماعی به شدت متأثر شدند.

وی درباره جمع‌بندی و توصیه‌های سیاستی کمیسیون انرژی گفت: گزارش کمیسیون در ۹ محور شامل اصلاح اقتصاد صنعت برق و تعرفه‌گذاری، انتقال هدفمند یارانه‌ها به انتهای زنجیره، بهینه‌سازی مصرف انرژی و تشکیل سریع سازمان بهینه‌سازی، تسریع در تکمیل نیروگاه‌های سیکل ترکیبی؛ توسعه تجدیدپذیرها، نیروگاه‌های زغال‌سنگ‌سوز و هسته‌ای؛ حمایت از نیروگاه‌های خودتأمین، اجرای طرح‌های هوشمندسازی شبکه برق؟ کاهش تصدی‌گری دولت و توسعه بازارهای رقابتی مانند بورس انرژی و قراردادهای دو جانبه و بازنگری در راهبرد توسعه صنایع انرژی‌بر با رویکرد توازن بین ظرفیت تأمین انرژی و سیاست صنعتی می‌شود. اگر این قوانین و تکالیف اجرایی می‌شد امروز با این سطح از ناترازی مواجه نبودیم.

نماینده مردم زابل همچنین با اشاره به قطعی برق در استان سیستان و بلوچستان گفت: من نماینده مردم سیستان هستم؛ جایی که دما در تابستان بالای ۵۰ درجه می‌رود، طوفان‌ها با سرعت بیش از ۱۰۰ کیلومتر می‌وزند و ریزگردها همه فضا را دربرمی‌گیرند. در چنین شرایطی اگر برق قطع شود، یک جنایت است چون حتی نمی‌توان پنجره را باز کرد. بارها خواستیم آیین‌نامه خاموشی برای اقلیم‌های خاص تدوین شود اما تاکنون پاسخی دریافت نکرده‌ایم.

وی در پایان در پاسخ به سوالی درباره عملکرد وزیر نیرو گفت: صحبت‌ها ابتدا باید شنیده شود. فعلا همه تلاش این است که سوالات شفاف مطرح شود و پاسخ‌های کارشناسی ارائه گردد. بعد از آن نمایندگان می‌توانند از ابزارهای مختلف نظارتی استفاده کنند. هیچ محدودیتی میان ماده ۱۰۷ و سایر وظایف و اختیارات نمایندگان وجود ندارد.