به گزارش دیوان اقتصاد، حسین صفایی در نشست دومین همایش اقتصاد دریامحور؛ صنایع پیشران دریایی با بیان اهداف و اقدامات این مجموعه از سال ۱۳۹۷ تاکنون، کشاورزی و شیلات را محور اصلی توسعه پایدار در سواحل مکران دانست و بر ضرورت توجه حاکمیت به معیشت مردم منطقه برای تضمین موفقیت طرح‌های کلان تاکید کرد.

آغاز ماموریت با رویکرد الگوسازی

 مدیرعامل کشت و صنعت مکران، اظهار کرد: بنده خردادماه ۱۳۹۷ با این هدف وارد این حوزه شدم که کشت و صنعت مکران را به مجموعه‌ای کشاورزی و الگوساز در منطقه تبدیل کنم؛ مجموعه‌ای که بتواند از مزیت‌های اقلیمی و اقتصادی سواحل جنوب کشور بهره ببرد و توسعه‌ای پایدار رقم بزند. بر این اساس، پنج پروژه اصلی در این مجموعه تعریف و تأمین مالی شد.

پروژه بزرگ آب‌شیرین‌کن؛ ریسک‌پذیری برای کشاورزی نوین

وی افزود: مهم‌ترین پروژه، احداث یک آب‌شیرین‌کن با ظرفیت تولید روزانه ۲۰۰ هزار مترمکعب است که با سرمایه‌گذاری ۱۱۰ میلیون دلاری آغاز شده و تاکنون به ۳۰ درصد پیشرفت فیزیکی رسیده است. این طرح از دو جهت اهمیت دارد؛ نخست اینکه تاکنون کشاورزی با آب شیرین‌شده دریا در کشور انجام نشده است، چراکه هزینه بالای شیرین‌سازی باعث می‌شود محصول تولیدی توان رقابت با محصولات مشابهی که با آب تقریباً رایگان سدها و سفره‌های زیرزمینی کشت می‌شوند نداشته باشد. دوم اینکه این پروژه الگویی برای صنایع و بازار آب منطقه در آینده خواهد بود.

مدیرعامل کشت و صنعت مکران یادآور شد که هم‌اکنون شش پروژه بزرگ آب‌شیرین‌کن در سواحل دریای عمان و خلیج فارس در حال اجراست که قرار است در مجموع ۹۰۰ میلیون مترمکعب آب را به صنایع جنوبی کشور اختصاص دهند و امید می‌رود پروژه مکران نیز به نتیجه برسد.

باغ میوه‌های گرمسیری ۳۰۰۰ هکتاری

صفایی یا بیان اینکه بر مبنای آب تولیدی، ایجاد باغ میوه‌های گرمسیری در وسعت ۳۰۰۰ هکتار طراحی شده است، گفت: برای ۲۴۰۰ هکتار پروژه تعریف و برای ۶۰۰ هکتار عملیات عمرانی و مقدماتی آغاز شده است. تا زمان تکمیل آب‌شیرین‌کن اصلی، یک آب‌شیرین‌کن ۱۰ هزار مترمکعبی و تخصیص ۱۰ میلیون مترمکعب آب از سد کهیر برای دوره‌ای پنج‌ساله در نظر گرفته شده تا کشاورزی ۶۰۰ هکتاری موز آغاز شود. اکنون بیش از ۶۰ درصد این پروژه پیشرفت داشته است.

مدیرعامل کشت و صنعت مکران ضمن اشاره به خلأ مطالعاتی در حوزه میوه‌های گرمسیری کشور اظهار کرد: طی پنج سال گذشته بین ۲۵۰ تا ۳۰۰ میلیارد تومان برای تحقیقات و مطالعات سازگاری در مزرعه‌ای ۲۰ هکتاری هزینه کرده‌ایم. چراکه هیچ پیشینه صنعتی در تولید میوه‌های گرمسیری وجود نداشت، ناچار شدیم خودمان پیشگام شویم. خوشبختانه در مورد موز به موفقیت‌های ارزشمندی رسیده‌ایم و یک رقم وارداتی از ترکیه توانسته عملکردی بالای ۱۰۰ تن در هکتار داشته باشد؛ در حالی که میانگین برداشت کنونی استان در زرآباد ۲۸ تا ۳۰ تن است.

توسعه آبزی‌پروری؛ پرورش میگو و ماهی

صفایی در ادامه از اجرای پروژه‌های شیلاتی خبر داد و گفت: مزرعه پرورش میگوی ۷۵۰ هکتاری از شش سال پیش آغاز شد و تاکنون ۶۵ درصد پیشرفت داشته است. این مزرعه اکنون دومین سال برداشت تجاری خود را تجربه می‌کند و هم از نظر تولید در واحد سطح رکورددار کشور است و هم در مجموع تولید جایگاه نخست را دارد.

وی افزود: طرح دیگر ما پرورش ماهی در قفس است. مجوز پرورش ۷۰۰۰ تن ماهی در سال دریافت کرده‌ایم اما به دلیل مشکلات پیش‌آمده در تکمیل آب‌شیرین‌کن و باغ میوه، هنوز وارد مرحله اجرایی نشده‌ایم. هدف‌گذاری ما تولید چهارفصل و پایدار است.

مدیرعامل کشت و صنعت مکران خاطرنشان کرد: در تمام زمینه‌های تعریف‌شده، پیش‌بینی ما این است که زنجیره ارزش درون مجموعه ایجاد شود. مقیاس تولید به‌گونه‌ای طراحی شده که متکی به حلقه‌های زنجیره تامین خارج از منطقه نباشیم و همه فرآیندها در خود مجموعه انجام شود.

توسعه مکران و نقش مردم بومی

صفایی تاکید کرد: از سال ۱۳۹۵ بحث توسعه سواحل مکران در اسناد بالادستی مطرح شد اما در حوزه اجرا حداقل زیرساخت‌ها و ساختارهای لازم فراهم نشد. اگر قرار است مکران به یکی از مراکز ثقل توسعه کشور تبدیل شود، باید قبل از هر چیز به مردم منطقه توجه کرد. توسعه صرفاً با سیاست‌گذاری و سخنرانی محقق نمی‌شود. اگر صنایع بزرگ در منطقه شکل بگیرد اما مردم همچنان در فقر و مشاغل سنتی باقی بمانند، این توسعه پایدار نخواهد بود.

وی ادامه داد: ما در مزرعه پرورش میگو توانستیم در شعاع ۳۰ کیلومتری تأثیر مثبت بر وضعیت اقتصادی مردم بگذاریم. هر هکتار موز حدود دو نفر اشتغال ایجاد می‌کند؛ به‌گونه‌ای که سال آینده با آغاز کشت گسترده، بیش از ۱۰۰۰ نفر به مجموعه اضافه خواهند شد و ناگزیر همگی نیروهای بومی خواهند بود.

اولویت با معیشت مردم برای پایداری توسعه

این مقام صنعتی هشدار داد که چنانچه ابتدا معیشت مردم منطقه از طریق کشاورزی و شیلات تامین نشود و تنها به سرمایه‌گذاری‌های صنعتی در نفت و گاز پرداخته شود، شکاف اجتماعی و فرهنگی ایجاد خواهد شد و پایداری سرمایه‌گذاری‌های کلان به خطر می‌افتد. این بخش‌ها نیاز به سرمایه‌گذاری سنگین و انتقال فناوری پیچیده ندارند و با کمترین وابستگی می‌توانند رفاه نسبی ایجاد کنند.

ظرفیت‌های موجود در مکران

وی ضمن اشاره به وضعیت فعلی کشاورزی گفت: اکنون حدود ۴۰۰۰ هکتار باغات در شهرستان زرآباد وجود دارد که برای ۶ تا ۸ هزار نفر اشتغال مستقیم ایجاد کرده است. همچنین فعالیت‌های صیادی با بیش از هزار لنج و تعداد زیادی قایق بومی نزدیک به ۳۰ هزار شغل مستقیم فراهم کرده و بخش عمده پروتئین منطقه را تامین می‌کند. اگرچه در دهه ۷۰ برخی زیرساخت‌های صیادی ایجاد شد، اما هنوز ظرفیت بالایی برای تکمیل زنجیره ارزش در این حوزه وجود دارد. در زمینه پرورش میگو و پرورش ماهی در قفس نیز مطالعات گسترده انجام شده و مکران می‌تواند به یکی از قطب‌های اصلی شیلات کشور تبدیل شود.

مدیرعامل کشت و صنعت مکران در پایان خاطرنشان کرد: هفت سال تجربه فعالیت در منطقه به من نشان داده است که اگر توسعه مکران بر پایه احیای فرصت‌های کشاورزی و شیلاتی بنا شود، هم زندگی مردم متحول خواهد شد و هم صنایع بزرگ از پایداری بیشتری برخوردار خواهند بود. این مسیر بهترین راه برای تضمین آینده توسعه در سواحل مکران است.