به گزارش دیوان اقتصاد، احسان حسینی در گفت و گویی، درباره مصوبه اخیر بنزینی دولت و تصمیم به ارایه سهمیه سوم 5 هزار تومانی برای خودروهایی که بیش از سهمیه 60 لیتری یارانه ای و 100 لیتری آزاد، ماهانه مصرف سوخت دارند، اظهار داشت: برای بررسی موضوع سوخت و قیمت آن باید ابعاد مختلف بحران ناترازی بنزین و فشار ارزی ناشی از آن بر دولت را مورد بررسی دقیق قرار داد.

وی با بیان اینکه دولت در همین سال جاری حدود ۴.۵ میلیارد دلار ارز برای واردات بنزین تخصیص داده است، افزود: ایران با اینکه چهارمین تولیدکننده بزرگ نفت و گاز دنیاست و روزانه حدود ۱۱۰ میلیون لیتر بنزین تولید می‌کند، به وضعیتی رسیده که با وجود این حجم تولید، همچنان نیازمند واردات بنزین آن هم به میزان قابل توجه است.

حسینی ادامه داد: نکته اینجاست که رقم واردات بنزین هر سال حدود ۲ میلیارد دلار افزایش پیدا می‌کند و پیش‌بینی می‌شود تا پایان دولت چهاردهم، سالانه بیش از ۱۰ میلیارد دلار فقط برای واردات بنزین هزینه شود؛ رقمی معادل یک‌سوم درآمد نفتی سالانه کشور که این ناترازی، علاوه بر فشار مستقیم به منابع ارزی، دست دولت را در مدیریت بازار ارز خالی می‌کند و به افزایش نرخ ارز دامن می‌زند.

این کارشناس انرژی مصرف بالای سوخت را یکی از عوامل محدودیت بودجه ای دولت دانست و اظهار داشت: در شرایطی که انرژی می‌تواند ابزار حضور مؤثر در بازار جهانی، ایجاد اهرم‌های امنیتی و کسب درآمدهای ارزی باشد، بدمصرفی داخلی باعث شده نه‌تنها صادرات بنزین نداشته باشیم بلکه به واردکننده تبدیل شویم. این یعنی کاهش درآمد، محدود شدن دست دولت در توسعه و تشدید مشکلات اقتصادی.

حسینی متذکر شد: یادمان نرفته که زمانی ایران بنزین خود را به ونزوئلا، سوریه و لبنان صادر می کرد و همین صادرات ابزار مهمی در تقویت قدرت منطقه‌ای ایران بود اما سال‌هاست که دیگر بنزین صادر نمی شود تا نه تنها در تجارت خارجی ایران بلکه در سیاست خارجی نیز ابزاری موثر باد.

قیمت فعلی بنزین از منظر اقتصادی غیرواقعی است

این کارشناس انرژی با ترسیم واقعیت های مربوط به اقتصاد بنزین در کشور گفت: از منظر اقتصاد داخلی، قیمت فعلی بنزین کاملاً غیرواقعی است. اگر هزینه استخراج نفت، انتقال به پالایشگاه، فرآورش، انتقال به انبارها، نگهداری، انتقال به جایگاه‌ها و توزیع را حساب کنیم، هزینه ریالی تمام‌شده بنزین چیزی حدود ۱۰ تا ۱۵ هزار تومان است. در نتیجه وقتی این هزینه واقعی در قیمت نهایی منعکس نمی‌شود، یعنی دولت از جیب بخش‌های مختلف می‌زند تا بنزین را ارزان به دست مردم برساند.

حسینی افزود: در نتیجه چنین سیاستی، شرکت ملی نفت ایران به زیان‌ده‌ترین شرکت نفتی جهان شده است و حتی پالایشگاه‌ها قدرت نوسازی و ارتقای فناوری ندارند و ناوگان انتقال سوخت و جایگاه‌های سوخت مستهلک و زیان‌ده شده‌اند.

وی با بیان اینکه یک سیاست گذاری نادرست در حوزه بنزین و تثبیت قیمت غیرواقعی آن سبب شده تا شرکت ملی نفت ایران با انبوهی از مشکلات ساختاری مواجه باشد، اظهار داشت: این درحالی است که شرکت های رقیب ایران در منطقه از جمله شرکت آرامکوی عربستان به پرسودترین شرکت نفتی دنیا تبدیل شده اند.

نرخ سوم می تواند در بهبود شرایط موثر باشد

این کارشناس حوزه انرژی درباره تصمیم بنزینی اخیر دولت مبنی بر حفظ سهمیه و نرخ اول و دوم بنزین و درنظر گرفتن نرخ سوم برای مصارف بیشتر، اظهار داشت: فشار ارزی، ناترازی شدید، فرسودگی زنجیره تولید و ناتوانی دولت‌ها در ادامه کار بدون اصلاحات، از عواملی هستند که منجر به این تصمیم گیری از سوی دولت شده است.

حسینی خاطر نشان کرد: به طور معمول دولت‌ها تا زمانی که کارد به استخوان نرسد، اقدامی نمی‌کنند، اما دولت چهاردهم برخلاف رویه رایج، پیش‌دستانه و با اصلاحات تدریجی در حال آماده‌سازی زمینه تغییرات است؛ اقدامی که اگر با کار کارشناسی و همراهی مردم انجام شود می‌تواند مؤثر باشد.

راهکارهای حمایتی برای موفقیت در اجرا ضروری است

این کارشناس انرژی با تاکید بر اینکه برای اصلاح شرایط کنونی توزیع بنزین و یارانه آن، نیاز است که سهمیه سوخت به هر فرد و نه خودرو صورت گیرد، افزود: یکی از راهکارهایی که کارشناسان پیشنهاد کرده اند، اختصاص سهمیه به کسانی است که خودرو ندارند تا بتوانند سهمیه خود را بفروشند تا نوعی حمایت از اقشار کم درآمد صورت گیرد.

حسینی با بیان اینکه می توان به رانندگان تاکسی های اینترنتی که به عنوان شغل اصلی در این عرصه فعالیت می کنند نیز سهمیه های ویژه شغلی در نظر گرفت و حمایت های صنفی از آنان داشت، گفت: دوگانه سوز کردن رایگان خودروهای افرادی که در مناطق اقماری کلانشهرها زندگی می کنند و یا توسعه حمل و نقل عمومی بین مرکز و حاشیه شهرها از دیگر راهکارهای حمایتی به شمار می رود.

بنزین گران نمی شود بلکه قیمت آن اصلاح می شود

حسینی در ادامه تاکید کرد: این نکته را باید گفت که با مصوبه دولت، بنزین گران نمی‌شود بلکه قیمت آن اصلاح می شود زیرا وقتی قیمت فعلی آن بسیار کمتر از ارزش واقعی ا« است، یعنی افزایش صورت نگرفته بلکه به نرخ واقعی خود نزدیک شده است.

وی یکی از نتایج این کار را جلوگیری از فروپاشی اقتصادی در حوزه انرژی دانست و گفت: اگر اصلاحات انجام نشود، تا پایان دولت چهاردهم باید سالانه بیش از ۱۰ میلیارد دلار فقط برای واردات بنزین هزینه کرد که با احتساب گازوئیل، گاز و برق می توان گفت کل ناترازی انرژی کشور از ۳۰ میلیارد دلار هم عبور کرده است.

حسینی اضافه کرد: دولتی که این حجم از منابع را از دست می‌دهد، در آینده حتی توان پرداخت حقوق معلمان و بازنشستگان را نخواهد داشت، چه برسد به اجرای پروژه‌های عمرانی؛ این وضعیت برای کشوری که چهارمین تولیدکننده نفت و گاز دنیاست، واقعاً غیرقابل قبول و ناشایسته است.