به گزارش دیوان اقتصاد، بررسی روندهای محتمل در مصرف دارو مطالعه یک رفتار درمانی بوده و تحلیل کل‌نگر از تعامل پزشک، بیمار، صنعت دارو، نهادهای سلامت و شرکت‌های بیمه گر فراهم می‌کند که هر بخش آن توانایی ایجاد چرخش‌های اساسی در اقتصاد درمان تکمیلی را دارد. این تنویر ضروری است که آینده‌پژوهی در این زمینه بر ترکیب سه محور تحلیل روندهای فناورانه در تولید و عرضه دارو، بررسی تغییر الگوی بیماری‌ها و نیازهای درمانی جامعه و پیش‌بینی واکنش بیمه‌گذاران و بیمه‌گران به فشار هزینه‌ای ناشی از این روندها، استوار است. هنگامی که فناوری‌های نوین داروسازی وارد بازار می‌شوند، همانند داروهای هوشمند، محصولات ژنی یا درمان‌های هدفمند، هزینه درمان از سطحی محدود به سطح بسیار سنگین منتقل می‌شود و این انتقال اثر مستقیم بر ضریب خسارت طرح‌های درمان تکمیلی دارد. بسیاری از این نوآوری‌ها اثربخشی بیشتری در کنترل بیماری‌ها ایجاد می‌کنند لکن بار مالی آنها بر دوش بیمه‌گر قرار می‌گیرد مگر آنکه پیش‌بینی، مدیریت و طراحی اقتصادی دقیقی برای پوشش آنها شکل گیرد. در کنار فناوری ساختار نیازهای درمانی جامعه نیز با سرعت در حال دگرگونی است. افزایش بیماران مزمن، رشد سن بیمه‌گذاران و سالمندی جمعیت، گسترش الگوهای زندگی کم‌تحرک، مصرف غذایی غیرمتعادل و فشارهای محیطی سبب شده است که تقاضا برای داروهای مرتبط با فشار خون، قلب، دیابت، افسردگی و مشکلات ایمنی افزایش یابد. آینده‌پژوهی در این بخش به بیمه‌گر کمک می‌کند تا از پیش بداند که چه بیماری‌هایی در سال‌های آینده سهم بیشتری در هزینه‌های درمانی خواهند داشت و پوشش‌های خود را به‌گونه‌ای طراحی کند که تعادل مالی از بین نرود. این شناخت به‌ویژه در طرح‌های گروهی که طیف گسترده‌ای از بیمه‌گذاران را پوشش می‌دهند، اهمیت بیشتری پیدا می‌کند.

همچنین رفتار پزشکان نیز یکی از مؤلفه‌های اصلی در آینده مصرف دارو است. تغییر نگرش پزشکان به سوی تجویز داروهای برند، داروهای وارداتی یا درمان‌های مبتنی بر پروتکل‌های نوین می‌تواند سطح هزینه‌ها را بالا ببرد. آینده‌پژوهی در این بخش بر تحلیل الگوهای تجویز، آمار مصرف دارو در مراکز درمانی و روند ورود پروتکل‌های جدید تمرکز می‌کند. شناخت این رابطه بیمه‌گر را قادر می‌سازد تا سیاست‌های کنترلی دقیق‌تری تدوین کند و در تعامل با پزشکان و مراکز درمانی بر مدیریت هزینه تأکید داشته باشد. این موضوع زمانی اهمیت بیشتری پیدا می‌کند که بیمه‌گر با تقلب‌های درمانی یا تجویزهای غیرضروری مواجه باشد و بدون ابزار تحلیلی مناسب امکان کنترل آن کاهش یابد.

نیز باید خاطرنشان کرد که رفتارکاوی مصرف‌کنندگان در آینده‌پژوهی دارویی نقشی تعیین‌کننده دارد. گسترش دسترسی بیماران به اطلاعات پزشکی، افزایش مراجعه مستقیم به داروخانه‌ها، تمایل به مصرف داروهای مکمل و نگرانی‌های مرتبط با مشکلات روانی و سبک زندگی سبب شده است که مصرف دارو از یک نیاز صرف درمانی به نوعی رفتار اجتماعی تبدیل شود. این رفتار می‌تواند بیمه‌گر را با هزینه‌هایی مواجه کند که پیش‌تر در الگو‌های محاسبه ریسک لحاظ نمی‌شد. لذا بررسی روندهای فرهنگی و اجتماعی در مصرف دارو مکمل ارزیابی‌های فنی بیمه‌گر خواهد بود.

پیامدهای اقتصادی این تحولات برای بیمه‌های درمان تکمیلی بسیار گسترده است. نخستین پیامد افزایش فشار هزینه‌ای است که می‌تواند نسبت خسارت را از سطح قابل تحمل عبور دهد و تعادل مالی شرکت را تهدید کند. پیامد دوم تغییر الگوی طراحی بیمه‌نامه‌هاست که بیمه گران باید به سمت پلن‌های هوشمند، مدیریت هزینه مبتنی بر داده و طراحی پوشش‌های هدفمند حرکت کنند. پیامد سوم شکل‌گیری نیاز به همکاری گسترده‌تر میان بیمه‌گران، صنعت دارو و نهادهای سیاست‌گذار است. در غیر اینصورت امکان مدیریت هزینه و پیش‌بینی روندها محدود خواهد شد و بیمه‌گر مجبور به افزایش حق بیمه، کاهش تعهدات یا محدودسازی پوشش‌ها می‌شود. پیامد چهارم، ضرورت سرمایه‌گذاری در داده کاوی است. آز آنجاییکه مصرف دارو بخش بزرگی از خسارت درمانی را تشکیل می‌دهد، داده کاوی مستمر، استفاده از الگوهای پیش‌بینی‌گر و سنجش الگوهای مصرف پایه اصلی تصمیم‌گیری خواهد بود.

می‌توان گفت آینده‌پژوهی مصرف دارو، ابزاری برای پیشگیری از بحران مالی در بیمه‌های درمان تکمیلی است. این نگاه مجموعه‌ای از نشانه‌های اقتصادی، فناورانه، اجتماعی و پزشکی را به یکدیگر پیوند می‌دهد تا تصویری از مسیرهای محتمل آینده ارائه دهد. هر بیمه‌گری که بتواند مطابق این تحلیل‌ها الگو‌های پوشش، مدیریت هزینه و تعامل خود با نظام درمان را بازطراحی کند، قدرت بیشتری در حفظ پایداری مالی، مدیریت ریسک و افزایش رضایتمندی بیمه‌گذاران خواهد داشت که شرط ادامه حیات اقتصادی بیمه‌های درمان تکمیلی است.

*عضو میز تخصصی درمان پژوهشکده بیمه