به گزارش دیوان اقتصاد،مشمولان سهام عدالت ۴۹ میلیون نفر هستند که از سال گذشته که فرمان آزادسازی سهام عدالت صادر شد، حدود ۱۹ میلیون نفر روش مدیریت مستقیم سهام را انتخاب کردند و ۳۰ میلیون نفر نیز در روش مدیریت غیرمستقیم یعنی مدیریت از طریق شرکت‌های سرمایه‌گذاری استانی سهام عدالت باقی ماندند.در ادامه به آخرین جزییات از سهام عدالت می پردازیم.
مهدی مسکنی در مورد اینکه چرا سهم 25 درصدی تعاون از اقتصاد ملی که در قانون برنامه پنجم، ششم و سیاست‌های کلی اصل 44 آمده است، محقق نشد، اظهار داشت: آخرین محاسبه سهم تعاون از حساب‌های ملی مربوط به سال 89 است. قرار بود طبق سیاست‌های کلی اصل 44 قانون اساسی سهم تعاون از اقتصاد به 25 درصد برسد، اما هنوز محقق نشده است.
وی دلیل اصلی عدم تحقق سهم تعاون از اقتصاد را این گونه عنوان کرد که هنوز زیرساخت‌های اساسی برای بخش تعاون را نتوانسته‌ایم، برقرار کنیم و شبکه تعاون به شبکه حساب‌های ملی متصل نیست. بخشی هم در اراده سیاسی مدیران کشور است که در قانون اراده برای توسعه تعاون وجود دارد، ولی برخی مجریان به روح حاکم بر قانون اعتقادی نداشتند و بنابراین محقق نشده است.
مسکنی در مورد اینکه برای دریافت سود سال 99 سهام عدالت و توزیع آن بین 49 میلیون مشمولان سهام عدالت چه برنامه‌ای دارید، گفت: کارگروهی برای سهام عدالت تشکیل شده که ما هم عضو هستیم، در کارگروه سهام عدالت قرار بر این شد، شیوه دریافت سود و تقسیم سود سهام عدالت بررسی شود و روز چهارشنبه 7 بهمن‌ماه جلسه‌ای مجدد برگزار می‌شود که این سود چگونه به حساب سهامداران عدالت واریز شود.
وی در مورد اینکه آیا سود عملکرد شرکت‌های سهام عدالت برای سال99 تا پایان سال 1400 پرداخت می‌شود، بیان داشت: طبق قانون باید تا قبل از پایان سال سود سهام عدالت مربوط به عملکرد سال گذشته بین سهامداران توزیع شود. ما هم مطالبه‌گر هستیم و این سود باید از شرکت‌های سرمایه‌پذیر وصول و به روش متمرکز بین سهامداران عدالت توزیع شود.
معاون امور تعاون وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی اظهار داشت: بخش تعاون بسیار پیچیده و قابل تأمل و بررسی است، اتفاق‌های مهمی از جمله تعاونی‌های سهام عدالت، تعاونی‌های مرزنشینی، تعاونی‌های مسکن روی داده است که مشکلات آن گواه بر پیچیدگی بخش تعاون است.
به گفته مسکنی، مردم باید برای حضور در تعاونی‌ها آموزش ببینند و همچنین کارکنان مرتبط با بخش تعاون باید آموزش‌های لازم را بگذرانند.
معاون امور تعاون خاطرنشان کرد، در دولت نهم و دهم حدود 2.2 میلیون واحد مسکن طی 6 سال ساخته شد که از این رقم 1.1 میلیون مسکن به شکل خودمالکی بوده و یک میلیون و 90 هزار مسکن مربوط به تعاونی‌ها و انبوه‌سازان بوده است که از این رقم 840 هزار واحد مسکونی توسط تعاونی‌های مسکن مهر ساخته شده است و تعداد 39 هزار واحد مسکونی هنوز به نتیجه نرسیده، اما در عوض 840 هزار واحد مسکونی به نتیجه رسیده است.
هنوز ۴۹ میلیون نفر از مشمولان سهام عدالت، منتظر تعیین تکلیف وضعیت سهام خود هستند. اما مجلس وعده داده که ۲۰ میلیون نفر جامانده سهام عدالت، سال آینده مشمول سهام عدالت ‌شوند. اما جاماندگان سهام عدالت چه کسانی هستند؟
بیش از یک سال است که دارندگان سهام عدالت منتظر فروش سهام عدالت خود هستند. اما امکان آن فراهم نیست. در این میان برخی هنوز معترضند که چرا مشمول سهام عدالت نشده‌اند و منتظرند سال آینده برگه سهام عدالت را دریافت کنند.
اگرچه به نظر می‌رسد در بودجه سال ۱۴۰۱ هیچ اعتباری برای جاماندگان سهام عدالت وجود ندارد اما سخنگوی کانون شرکت‌های سرمایه گذاری استانی سهام عدالت گفته نیازی به تامین منابع در بودجه نیست و منابع مورد نیاز در اختیار دولت قرار دارد.
البته مروری بر وضعیت واگذاری و فروش سهام شرکت‌های دولتی نشان می‌دهد که دولت منابع لازم برای سهامداران کنونی را هم ندارد چه برسد به پرداخت سهام عدالت به مشمولان جدید. اما مجلس و دولت فعلی مدام تاکید می‌کنند که سهام عدالت جاماندگان در سال آینده تعیین تکلیف می‌شود.
علی اکبر حیدری، سخنگوی کانون شرکت‌های سرمایه گذاری استانی سهام عدالت گفته: پرداخت سهام عدالت به جاماندگان در برنامه دولت جدید هست و ما هم پیگیر این موضوع هستیم که این ماجرا زودتر تعیین تکلیف شود.
وی  گفته احتمالا نیازی به تعیین منابعی برای این موضوع در بودجه نباشد، زیرا منابع قابل توجهی از سهام عدالت در سال های گذشته کسر شده و در قالب سهام بازگشت شده به دولت موجود است و اگر همان سهام در قالب انتقال سیستمی انجام شود، می توان از آن برای جاماندگان استفاده کرد.
سخنگوی کانون شرکت‌های سرمایه گذاری استانی گفته قبلا هم کمیسیون اقتصادی اعلام کرده بود که این موضوع تا پایان امسال تعیین تکلیف خواهد شد.
او  با تاکید بر اینکه ترتیباتی برای تخصیص سهام عدالت به ۲۰ میلیون نفر معادل ارزش فعلی سهامداران عدالت وجود دارد، اظهار کرد: در مجموعه بخش مردمی سهام عدالت منابعی شناسایی شده است و اماده ایم در جلسات کارشناسی با دستگاه های دولتی  این منابع را اعلام کنیم. البته از بیان عمومی آن معذور هستم اما این منابع جدا از ۴۷ درصد منابع بازپس گرفته شده است.
دو گروه در دسته جاماندگان سهام عدالت قرار دارند، اول گروهی که سهام عدالت برای آنها صادر شده اما دعوت‌نامه به دست آنها نرسیده یا اینکه دعوت‌نامه را گرفته‌اند اما مراحل قانونی را طی نکرده‌اند. مجموع این افراد چهار میلیون نفر هستند.
اما گروه دوم کسانی هستند که وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی آنها را جزو شش دهک پایین درآمدی شناسایی کرده اما مشمول سهام عدالت نشده‌اند.
تعداد این گروه، ۱۶ میلیون نفر است که بخش مهمی از آنها مشمولین نهادهای حمایتی شامل کمیته امداد و بهزیستی، روستانشینان، کارگران شاغل در کارخانه‌ها، کارگران تحت پوشش تامین اجتماعی و کارگران فصلی و ساختمانی هستند.
بر این اساس علاوه بر ۴۹ میلیون نفری که سهام عدالت گرفته‌اند، حدود ۲۰ میلیون نفر هم مشمول سهام عدالت هستند. اما جامانده‌اند.
این افراد احتمالا سال آینده بتوانند برگه سهام عدالت را دریافت کنند. اما اینکه این ۶۹ میلیون نفر چه زمانی بتوانند سهام عدالت خود را نقد کنند، سوالی است که به نظر می‌رسد دولت هم جواب آن را نمی‌داند.
پیشنهاد روش غیر مستقیم برای مدیریت این سهام‌
مدیر نظارت بر نهادهای مالی سازمان بورس گفت: پیشنهاد می‌شود سهامداران عدالت که روش مدیریت مستقیم را انتخاب کرده‌اند، از طریق صندوق‌ها بر سهام خود مدیریت کنند.
در حال حاضر عمده این شرکت‌ها یعنی در حدود ۲۸ شرکت وارد بورس شده و سهام آنها قابل معامله است، اما ۱۹ میلیون نفری که روش مدیریت مستقیم را انتخاب کرده‌اند، سال گذشته ابتدا اجازه فروش ۳۰ درصد از سهام خود را داشتند و از عید غدیر سال گذشته نیز اجازه فروش ۶۰ درصد را پیدا کردند، اما به دلیل افت بازار و افت قیمت نهاد ناظر فروش سهام عدالت به روش مستقیم را متوقف کرد و هنوز فروش آن متوقف است.
در این زمینه بسیاری از کارشناسان می‌گویند، برای اداره مطلوب سهام خرد بهتر است، از طریق صندوق‌های سرمایه‌گذاری و یا صندوق‌های سبدگردان به مدیریت این سهام اقدام کرد.
نوحی گفت:‌ پیشنهاد می‌شود اداره سهام عدالت برای کسانی که مدیریت مستقیم را انتخاب کرده‌اند، از طریق صندوق‌ها توسط افراد حرفه‌ای انجام شود، به عبارتی دیگر سهام عدالت دست اشخاص است و مالکیت آن به دارنده سهام تعلق دارد، ولی فرد می‌تواند در صورت تمایل اجازه مدیریت کردن این سهام را در قالب یک قرارداد با سبدگردان‌ها امضاء کند.
او گفت: با حفظ مالکیت سهام عدالت می‌توان مدیریت آن را در اختیار افراد حرفه‌ای قرار داد و این سهام به عنوان آورده غیرنقدی او برای صندوق‌ سبدگردانی استفاده می‌شود و می‌تواند مشاور سبدگردانی برای خود برگزیند و یک کد اختصاصی جداگانه برای او صادر می‌شود، به عبارت دیگر مالکیت آن دارایی با سرمایه‌گذار و دارنده سهام است و مالکیت به کسی منتقل نشده، اما مدیریت حرفه‌ای آن را به افراد حرفه‌ای می‌پردازد، چون ممکن است دارنده سهام یک کارگر باشد که نه اطلاعات کافی و نه وقت کافی در اختیار دارد و نه اینکه صرفه اقتصادی دارد که برای رقم‌های کوچک و خرد هزینه پردازش و مدیریت را بپردازد.بلکه می‌تواند از ابزارهای موجود سرمایه‌گذاری غیرمستقیم در بازار سرمایه استفاده کند.
او گفت:‌ باید همه جوانب در نظر گرفته شود، چون تعداد سرمایه‌گذاران در سهام عدالت زیاد است کل سهامداران عدالت بیش از ۴۹ میلیون نفر هستند که ۱۹ میلیون نفر روش مدیریت مستقیم را انتخاب کردند، باید جوانب کار به صورت کامل دیده شود.
مدیر نظارت بر نهادهای مالی سازمان بورس همچنین در پاسخ به این پرسش که الان مدیریت سهام عدالت در اختیار چه کسانی قرار دارد و آیا سهام عدالت رها شده است، گفت: از ابزارهای موجود بازار می‌توان مدیریت سهام عدالت را به روش غیرمستقیم انجام داد و سرمایه‌گذاری غیرمستقیم باید توسعه پیدا کند و دسترسی ابزارهای سرمایه‌گذاری غیرمستقیم برای همه سرمایه‌گذاران از جمله دارندگان سهام عدالت باید توسعه پیدا کند و مردم هم به ارائه‌دهندگان خدمات که دارای مجوز از سازمان بورس هستند، آشنا شوند و بدانند چه مدارکی لازم دارند و منابع خود را در اختیار افرادی که دارای مجوز رسمی هستند، قرار دهند که آنها هم تخصص دارند و هم امکان مدیریت حرفه‌ای در مورد دارایی‌های مردم وجود دارد.
نوحی در مورد اینکه گفته می‌شود در دنیا تعداد صندوق‌های سرمایه‌گذاری سه برابر تعداد نمادها و شرکت‌های بورسی است گفت: واقعیت این است که باید بدانیم بازار سرمایه در آن کشورها از چه زمانی شروع شده و ما چه زمانی شروع کرده‌ایم، نمی‌توان یک شبه به آنها برسیم در کشورهای پیشرفته یکسری نهادهای مالی جا افتاده هستند که صندوق‌هایی با فعالیت ۵۰ تا ۶۰ سال هستند، در حالی که در کشور ما بازار سرمایه دارای یک ساختار جوان است و در مورد صندوق‌ها تازه شروع به فعالیت کرده‌اند، اما نسبت رشدی که در بازار سرمایه اتفاق افتاده با توجه به عمر آن نسبت قابل قبولی است و عملکرد خوبی دیده شده است به هر حال باید سرمایه‌گذاری به روش غیرمستقیم در کشور ما توسعه پیدا کند.