به گزارش دیوان اقتصاد، هر ساختاری در طول زمان، متحول می‌شود و بشر و ساخته‌هایش هم از این قاعده کلی مستثنی نیست؛ مهندسی تغییرات با هدف‌ بهینه‌سازی نتایج، بدون تردید مسیری است که صندوق توسعه ملی طی سه سال گذشته در پیش گرفته؛ دو گام راهبردی و بنیادی طی بازه زمانی مورد اشاره برداشته و اکنون و در آستانه‌ سال 1403 خود را مهیای گام اساسی سوم می‌کند. صندوق طی سه سال گذشته، چنان فرود و فرازهایی را از سر گذارند که شاید در تاریخ 13 ساله صندوق از زمان تاسیس تاکنون بی‌مانند باشد؛ اما به پشتوانه اشراف به این مهم که برای رسیدن به بهار باید از زمستان گذشت، فرودها را به جان خرید.

همگان نیک می‌دانیم که به واقع موفقیت و تأثیرگذاری صندوق توسعه ملی، آن زمانی است که در جایگاه یک صندوق ثروت ملی ایفای نقش کند، ارزش و ثروت بیافریند، حفظ و نگهداری منابع ملی در عملکردش نمود یابد و در نهایت سهم آیندگان را از منابع ملی که امروز در اختیارمان قرار گرفته، حفظ کند. اتفاق مطلوبی که هویت و ذات صندوق است؛ اما افتادن به ورطه‌ روزمره‌گی‌ها و ایفای نقش به عنوان تامین‌کننده‌ مایحتاج دولت‌ها، صندوق توسعه ملی را بیش از یک دهه از این اتفاق خوشایند و مفید دور کرده بود و از سال 1400 صندوق گام در مسیر تغییر نهاد تا هم اهالی امروز را بهره‌مند کند و هم نامی نیک و میراثی ارزشمند برای فرزندان آینده ایران عزیز به جای گذارد.

سه گام حیاتی صندوق توسعه ملی

نخستین گام در این مسیر، تحول در کارکردها بود که با یک تغییر بنیادی در شیوه هدایت منابع ملی محقق شد؛ صندوق توسعه ملی برای اولین بار در تاریخ حیات خود، به صورت عملیاتی از کانال وام‌دهی به سرمایه‌گذاری رفت؛ چراکه بیش از یک دهه وام‌‌دهی، منابع صندوق را به مرز بحران رسانده بود.

به همین خاطر به سیاق تجربه‌های موفق جهانی و البته اقتضائات داخلی، نقشه‌ راه سرمایه‌گذاری طراحی شد تا صندوق با سرمایه‌گذاری در طرح‌های موفق و سودده، ضمن حفظ منابع ملی، خلق ارزش و ثروت کند و منابع‌اش را بهبود ببخشد؛ این نقشه‌ راه تکامل یافت و با آغاز 1401 صندوق توسعه ملی در طرح‌های ارزشمندی سرمایه‌گذاری کرد. این را هم نباید از خاطر برد که در همان گام نخست، در کنار مسیر ورود به طرح‌ها و شیوه‌های سرمایه‌‌گذاری و ارزش‌آفرینی، شیوه‌نامه‌ی خروج صندوق از طرح‌ها و پروژه‌ها نیز ترسیم شد.

سال 1401 با چند سرمایه‌گذاری‌‌ موفق صندوق همراه بود که دستاوردی بی‌مانند در تاریخ صندوق به شمار می‌رفت؛ اما کماکان مشکل بزرگتر پابرجا بود: منابعی که در قالب وام و تسهیلات از صندوق خارج شده و عموما به دولت‌ها اختصاص یافته بود؛ راهکاری برای وصول این منابع ملی که طی یک دهه از صندوق خارج شده بود، متصور نبود.

صندوق توسعه ملی در مواجهه با این چالش دوم، به پشتوانه تجربه‌های 1401، سرمایه‌گذاری در بالادست نفت و گاز را به عنوان راهبرد 1402 طرح کرد و پیش برد. تمرکز این برنامه هم بر میادین مشترک با کشورهای همسایه است تا از محل اضافه برداشتی که به واسطه سرمایه‌گذاری‌های صندوق توسعه ملی حاصل می‌شود، هم صندوق بهره‌مند شده و سهم آیندگان محفوظ بماند و هم اینکه بدهی انباشته دولت به صندوق پرداخت شود؛ امید است این مهم به سرانجامی برسد که به نفع تمام مردم ایران باشد.

و اما صندوق توسعه ملی در آغاز 1403 به روشنی دریافته است که بازارهای آتی جهان و تبادلات بین‌المللی اقتصاد بر مدار فناوری‌های نوپدید خواهد گشت؛ اکنون شاهد این هستیم که صندوق‌های ثروت‌ ملی دنیا منابع خود را به سمت فناوری‌های نو برده‌اند که علت آن هم پتانسیل رشد بالا، بازگشت سریع سرمایه و علاقه‌مندی به پرتفوی متنوع است.

به همین‌رو و به سان دیگر صندوق‌های ثروت جهانی، صندوق توسعه ملی ایران هم قدم در این راه تازه نهاده؛ بدیهی است چشم‌انداز و افق صندوق از سرمایه‌گذاری در فناوری‌های نوظهور هم دقیقا مانند دیگر حوزه‌ها، بنگاه‌داری نبوده و قصد ندارد به حوزه خرد وارد شود.

صندوق توسعه ملی به پشتوانه اهداف اساسنامه‌‌ای، صرفا یک نهاد مالی خواهد بود و در سال پیش‌رو سرمایه‌گذاری‌‌های قابل‌توجهی در فناوری‌های نوظهور از جمله «هوش مصنوعی»، خواهد داشت. امروز صندوق در آستانه‌ تحول و تعالی ایستاده و صعوبت راه را به جان خریده و از اینکه نمی‌توان به نتایج صددرصد مثبت هم اطمینان داشت، هراسی به دل راه نداده است؛ چراکه نفس تغییر، مشخص بودن مسیري است که پیمایش آن مفید است و مشخص نبودن میزانی از هدف که بدان می‌رسیم هم، بدیهی است.