به گزارش دیوان اقتصاد، عرضه بنزین سوپر ۸۰ هزار تومانی نشان می‌دهد سیاست‌های تعرفه‌ای دولت بر تقاضای پایدار طبقه مرفه و بازار خودروهای وارداتی استوار شده است.

بنزین سوپر ۸۰ هزار تومانی؛ سیگنال واضح به سیاست‌گذار
عرضه بنزین سوپر وارداتی با قیمت لیتری ۸۰ هزار تومان در مناطق مرفه تهران، به‌سرعت از یک خبر ساده سوختی عبور کرد و به نشانه‌ای اقتصادی تبدیل شد. این اتفاق نشان داد بخشی از جامعه ایران همچنان توان پرداخت قیمت‌های بسیار بالا را دارد و در عمل نیز مصرف‌کننده فعال کالاهای لوکس است. بنزین سوپر ۸۰ هزار تومانی نه‌تنها یک محصول خاص، بلکه یک پیام روشن برای سیاست‌گذار بود؛ پیامی که می‌گوید بازار لوکس در ایران زنده است و می‌توان روی آن حساب باز کرد. همین برداشت، به‌وضوح در سیاست‌های جدید دولت در حوزه واردات خودرو و افزایش تعرفه‌ها قابل مشاهده است؛ سیاستی که بر مبنای تقاضای غیرکشسان و پایدار ثروتمندان شکل گرفته است.

عرضه هدفمند بنزین سوپر در مناطق مرفه
بر اساس اعلام شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی ایران، از پنجشنبه چهارم دی‌ماه ۱۴۰۴ عرضه بنزین سوپر وارداتی با استقرار پنج خودروی سوخت‌رسان سیار در تهران آغاز شد. این خودروها با رنگ بدنه سبز و برچسب E+95 قابل شناسایی هستند و در نقاطی مانند فرمانیه، ضلع شمالی میدان الف، شهرک غرب، سعادت‌آباد و محدوده لواسان مستقر شده‌اند. انتخاب این نقاط تصادفی نیست؛ این مناطق محل سکونت و تردد مالکان خودروهای لوکس و گران‌قیمت است. تمرکز جغرافیایی عرضه نشان می‌دهد سیاست‌گذار از ابتدا مخاطب این طرح را مشخص کرده و می‌داند بنزین سوپر ۸۰ هزار تومانی تنها برای بخشی خاص از جامعه جذاب و قابل‌دسترس است.

هزینه سوخت لوکس؛ عددهایی فراتر از توان عموم
قیمت هر لیتر بنزین سوپر وارداتی ۸۰ هزار تومان تعیین شده است؛ به این معنا که پر کردن یک باک ۴۰ لیتری بیش از ۳ میلیون و ۲۰۰ هزار تومان هزینه دارد. این عدد در مقایسه با حداقل دستمزد حدود ۱۴ میلیون تومانی، شکاف عمیق قدرت خرید را به‌خوبی نشان می‌دهد. در چنین شرایطی، استفاده مستمر از این سوخت عملاً فقط در توان طبقه مرفه و سوپرلاکچری است. با این حال، مشاهدات میدانی حاکی از آن است که خودروهایی مانند فولکس‌واگن گلف GTI ، بنزE200  و انواع خودروهای لوکس و گران‌قیمت از ساعات ابتدایی عرضه برای سوخت‌گیری مراجعه کرده‌اند؛ نشانه‌ای روشن از وجود تقاضای واقعی و نه صرفاً نمادین برای این بنزین گران‌قیمت.

چالش بنزین سوپر برای خودروهای به‌اصطلاح اقتصادی
نکته مهم اینجاست که بنزین سوپر صرفاً یک کالای لوکس نیست. بسیاری از خودروهای به‌اصطلاح اقتصادی داخلی و مونتاژی که به موتورهای توربوشارژ مجهز هستند، به دلیل کیفیت پایین بنزین معمولی کشور، عملاً به بنزین با اکتان بالاتر نیاز دارند. استفاده از بنزین معمولی باعث بروز مشکلات فنی و هزینه‌های سنگین تعمیرات در کارکردهای پایین می‌شود و مالکان را ناچار به استفاده از بنزین گران‌قیمت می‌کند. در نتیجه، فشار هزینه‌ای که با بنزین سوپر ۸۰ هزار تومانی آغاز شده، به‌تدریج از طبقه مرفه به بخشی از طبقه متوسط نیز سرایت می‌کند؛ موضوعی که پیامدهای اجتماعی و اقتصادی قابل‌توجهی دارد.

افزایش تعرفه واردات خودرو؛ دولت و جبران کسری بودجه
هم‌زمان با این تحولات، سیاست دولت در حوزه واردات خودرو نیز معنا پیدا می‌کند. دولت برای جبران کسری بودجه و تأمین هزینه‌هایی مانند کالابرگ‌ها، حساب ویژه‌ای روی واردات خودرو و افزایش تعرفه‌ها باز کرده است. برآوردها نشان می‌دهد هدف‌گذاری دولت کسب حدود ۳۴۶ همت درآمد از محل واردات خودرو است؛ هدفی که تحقق آن تاکنون با چالش مواجه بوده و سیاست‌گذار را به سمت افزایش تعرفه و آزادسازی واردات توسط ایرانیان خارج از کشور سوق داده است. در این چارچوب، واردات خودرو بیش از آنکه ابزار تنظیم بازار باشد، به منبع درآمدی مستقیم برای دولت تبدیل شده است.

تعرفه‌های سنگین و حذف طبقه متوسط
تعرفه واردات خودروهای زیر ۱۵۰۰ سی‌سی به ۴۰ درصد و خودروهای ۱۵۰۰ تا ۲۰۰۰ سی‌سی به ۷۰ درصد رسیده است. در خودروهای لوکس با حجم موتور بالا نیز تعرفه‌ها حتی تا ۱۶۵ درصد افزایش یافته‌اند. این ارقام به معنای افزایش حداقل ۱.۵ تا ۲ میلیارد تومانی قیمت خودروهای وارداتی کوچک است؛ افزایشی که عملاً طبقه متوسط را از بازار خودرو وارداتی حذف می‌کند. این در حالی است که یکی از اهداف اصلی واردات خودرو، تنظیم بازار و کاهش فشار قیمتی بر مصرف‌کننده بود؛ هدفی که با تعرفه‌های جدید عملاً از بین رفته است.

شرط‌بندی دولت روی تقاضای غیرکشسان ثروتمندان
در مقابل، دولت به‌وضوح روی تقاضای غیرکشسان ثروتمندان حساب کرده است. برای افرادی که پرداخت ۴۰ یا ۶۰ میلیارد تومان برای خرید خودروهایی مانند بنز S کلاس، جی‌کلاس، لکسوس LX یا تویوتا لندکروز مسئله‌ای نیست، تعرفه‌های سنگین مانع مصرف محسوب نمی‌شود. به‌عنوان نمونه، با فرض نرخ ارز ۱۵۰ هزار تومان، دولت از محل تعرفه ۱۶۵ درصدی هر دستگاه لندکروز حدود ۲۴ میلیارد و ۷۵۰ میلیون تومان درآمد کسب می‌کند. این محاسبه نشان می‌دهد حتی واردات کمتر از ۱۰ هزار خودروی لوکس می‌تواند بخش قابل‌توجهی از درآمد هدف‌گذاری‌شده دولت را تأمین کند.

دو روی یک سکه؛ سوخت لوکس و خودروی لوکس
در نهایت، همان‌طور که بنزین سوپر ۸۰ هزار تومانی مشتری دارد، خودرو وارداتی چند ده میلیاردی نیز خریدار خواهد داشت. دولت این پیام را به‌درستی دریافت کرده و به‌جای تمرکز بر تنظیم بازار، کاهش آلودگی هوا و کاهش تلفات جاده‌ای، مسیر سیاست‌گذاری را به سمتی برده است که بیشترین درآمد را از طبقه مرفه استخراج کند. بنزین سوپر وارداتی و تعرفه‌های سنگین واردات خودرو، دو روی یک سکه‌اند؛ سکه اقتصادی که در آن بازار لوکس نه یک استثنا، بلکه ستون اصلی درآمدی سیاست‌گذار محسوب می‌شود.