دگرگونیهای اخیر در حوزههای سیاسی، اقتصادی و سرمایهگذاری بینالمللی، بازار جهانی نفت را با خطر یک شوک تازه روبهرو کرده است. عواملی همچون تداوم جنگ تجاری میان آمریکا و چین، احتمال ازسرگیری صادرات نفت ایران، تغییر ساختار بازار LNG در آسیا و جابهجایی سرمایههای عظیم در پروژههای نفتی و معدنی، چشمانداز آینده بازار انرژی را به شدت دستخوش تحول کردهاند.
بازار نفت در آستانه یک شوک بزرگ
بازار نفت در آستانه یک شوک بزرگ

جنگ تجاری میان ایالات متحده و چین که در دوره ریاستجمهوری دونالد ترامپ تشدید شده، همچنان یکی از ریسکهای اصلی بازارهای جهانی محسوب میشود. اعمال تعرفههای متقابل میان دو اقتصاد بزرگ دنیا، چشمانداز رشد اقتصادی جهان را تهدید کرده و به طور مستقیم بر تقاضای جهانی نفت سایه انداخته است. در چنین فضایی، کاهش رشد اقتصادی به معنای افت مصرف انرژی و در نتیجه فشار نزولی بر قیمت نفت خواهد بود.
از سوی دیگر، گمانهزنیها درباره احتمال احیای توافق هستهای با ایران و بازگشت نفت این کشور به بازارهای جهانی، چشمانداز عرضه نفت را تغییر داده است. ایران، با دارا بودن ظرفیتهای بالقوه تولید نفت، میتواند در صورت لغو تحریمها، در مدت کوتاهی چند صد هزار بشکه به تولید جهانی بیفزاید. این بازگشت ناگهانی، در بازاری که به تعادل شکنندهای دست یافته، میتواند منجر به مازاد عرضه شده و بار دیگر قیمتها را تحت فشار قرار دهد.
در بازار گاز طبیعی مایع (LNG)، تغییرات مهمی در جریان است. تایوان و کره جنوبی، به عنوان دو مصرفکننده عمده انرژی در آسیا، تصمیم گرفتهاند سهم واردات LNG از آمریکا را به طور قابل توجهی افزایش دهند. این تصمیم نه تنها به متنوعسازی منابع انرژی این کشورها کمک میکند، بلکه میزان وابستگی آنها به کشورهای خاورمیانه، به ویژه قطر، را کاهش میدهد. در مقابل، چین که درگیر تنشهای تجاری با آمریکا شده، واردات LNG از این کشور را متوقف کرده و به سمت امضای قراردادهای بلندمدت با امارات متحده عربی رفته است. این تحولات، جایگاه آمریکا را در بازار انرژی آسیا تقویت میکند و بر معادلات ژئوپلیتیکی این منطقه تأثیرگذار خواهد بود.
سرمایهگذاریهای جدید و جابهجایی سرمایهها نیز به پیچیدگی اوضاع افزودهاند. سرمایهگذاری ۵ میلیارد دلاری آمریکا در معادن قزاقستان نشانهای روشن از اهمیت روزافزون منابع معدنی، به ویژه عناصر نادر و حیاتی، در معادلات ژئوپلیتیکی جهان است. این عناصر که برای صنایع پیشرفته و تکنولوژیهای نوین اهمیت کلیدی دارند، اکنون به یکی از میدانهای اصلی رقابت قدرتهای جهانی تبدیل شدهاند.
در بازار نفت نیز بازسازی استراتژی شرکتهای بزرگ به چشم میخورد. شرکت شورون در حال بررسی خروج از پروژههای نفتی آنگولاست؛ پروژههایی که به دلیل ریسکهای بالا و سودآوری کمتر، دیگر جذابیتی برای این غول نفتی ندارند. در مقابل، BP با قدرت بیشتری وارد بازار انرژی هند شده و فرصتهای رشد در این بازار در حال توسعه را هدف قرار داده است. همچنین سرمایهگذاری در نفت شیل آرژانتین نیز افزایش یافته و این کشور در حال تبدیل شدن به یکی از قطبهای جدید تولید نفت غیرمتعارف در جهان است.
بررسی تحولات اخیر نشان میدهد که بازگشت احتمالی نفت ایران به بازار جهانی و همزمان کاهش خرید چین از آمریکا میتواند مازاد عرضه قابل توجهی در بازار ایجاد کرده و فشار نزولی بیشتری بر قیمت نفت وارد کند.
افزایش صادرات LNG آمریکا به تایوان و کره جنوبی نیز نشان میدهد که این کشور در حال تحکیم جایگاه خود در بازار انرژی آسیاست و به طور تدریجی وابستگی کشورهای منطقه به منابع خاورمیانه کاهش مییابد.
همچنین سرمایهگذاری آمریکا در معادن قزاقستان حاکی از تشدید رقابت جهانی بر سر منابع معدنی حیاتی است؛ رقابتی که میتواند ابعاد تازهای به تحولات ژئوپلیتیکی ببخشد.
در نهایت، روند بازسازی استراتژی شرکتهای نفتی بزرگ که با خروج از پروژههای پرریسک و تمرکز بر بازارهای سودآورتر همراه شده، بیانگر تلاش این شرکتها برای مدیریت بهتر ریسکها و افزایش بازدهی در شرایط ناپایدار فعلی است.
ترکیب این عوامل، بازار جهانی نفت را وارد مرحلهای از نوسانات شدید و تحولات سریع کرده است. در چنین شرایطی، بازیگران بازار انرژی باید بیش از گذشته به رصد تحولات ژئوپلیتیکی، تغییرات الگوی مصرف و تحرکات سرمایهای توجه کنند و برای مدیریت ریسکهای جدید، استراتژیهای انعطافپذیرتری تدوین کنند. آینده بازار نفت، در گرو تصمیمات سیاسی، تغییرات اقتصادی و سرمایهگذاریهای راهبردی خواهد بود و ورود به این دوره جدید مستلزم آمادگی بیشتری از سوی همه بازیگران اصلی بازار است.
ما را در شبکه های اجتماعی دنبال کنید.
کانال تلگرام دیوان اقتصاد صفحه اینستاگرام دیوان اقتصاد