به گزارش دیوان اقتصاد به نقل از نبض اقتصاد، هفته ارتباطات و روابط عمومی فرصتی برای بازخوانی جایگاه این نهاد اثرگذار در ساختار اجرایی کشور است. در جهانی که فناوری، ارتباطات و افکار عمومی بیش از هر زمان دیگری در هم تنیده‌اند، روابط عمومی دیگر صرفاً یک واحد تبلیغاتی نیست، بلکه به یک نهاد راهبردی برای سیاست‌گذاری، تبیین، اقناع و جلب مشارکت عمومی بدل شده است.

در چنین شرایطی، بازتعریف نقش و کارکردهای روابط عمومی از ضرورت‌های اساسی نظام حکمرانی مدرن است. گفت‌وگو با دکتر صابری، از مدیران با سابقه در صنعت آب و نیرو، در همین چارچوب انجام شده؛ مدیری که نگاهش به روابط عمومی فراتر از کلیشه‌هاست و از آموزش‌های تخصصی در زمینه هوش مصنوعی تا بسته‌های جذب سرمایه بخش خصوصی را بخشی از راهبرد شفاف‌سازی و تعامل با جامعه می‌داند.

علی اکبر صابری، مدیر روابط عمومی شرکت توسعه منابع آب و نیرو در گفتگو با اقتصاد سبز آنلاین اظهار کرد:

من، علی‌اکبر صابری، فرزند طاهره داوود، با ۲۸ سال سابقه فعالیت در وزارت نیرو و حدود ۲۲ سال از این مدت را در مجموعه آب و نیرو، در کارگاه‌ها و طرح‌های مختلف حضور داشته‌ام. افتخار می‌کنم که توانستم به اندازه توان خود، گامی کوچک در راستای رضایتمندی مردم کشورم و تأمین آب و برق پایدار بردارم.

روابط عمومی در شرکت شما چه جایگاهی دارد و مهم‌ترین مأموریت آن برای ارتقا چیست؟

ما هنوز در برخی ذهنیت‌ها، روابط عمومی را درست تعریف نمی‌کنیم. ذهن‌ها گاهی به سمت تصویر دهه شصتیِ روابط عمومی می‌رود که کاری معمول و ساده در حد تهیه پوستر و بنر است اما اگر در همان نقطه مانده باشیم، باید نگرش خود را تغییر دهیم.

شرکت توسعه منابع آب و نیرو به عنوان بزرگ‌ترین کارفرمای سدها و نیروگاه‌های کشور، در ۲۵ استان از ۳۱ استان ایران، پروژه‌های ملی و استراتژیک در دست اجرا دارد. در چنین مقیاسی، جایگاه روابط عمومی تعریف کاملاً متفاوتی پیدا می‌کند. من به‌عنوان مدیر روابط عمومی، مشاور ارشد مدیرعامل هستم؛ یعنی در راهبری کلان شرکت به او کمک می‌کنم و علاوه بر این، عضو تیم تأمین اعتبارات مالی شرکت هستم، در کمیته پایش طرح‌ها حضور دارم و در کمیته انگیزشی کارکنان و فرزندان آنان نیز نقش دارم بنابراین روابط عمومی امروز دیگر آن نگاه کلاسیک سابق را نمی‌طلبد بلکه مدیر روابط عمومی، یک عنصر کلیدی و مشاور راهبردی در ساختار مدیریت سازمانی است که می‌تواند در تصمیم‌گیری‌های کلان، نقشی مؤثر ایفا کند.

برای خروج از روابط عمومی سنتی و ورود به روابط عمومی دیجیتال چه برنامه‌هایی دارید؟

برای اینکه روابط عمومی موفقی باشیم، باید ذی‌نفعان خود را به‌درستی بشناسیم. همان‌طور که در بازار، تولیدکننده‌ای که مشتری‌اش را نمی‌شناسد، محکوم به افول است، روابط عمومی هم اگر مخاطبش را نشناسد، قطعاً شکست می‌خورد بنابراین ما باید بپذیریم همان‌طور که در بسیاری از حوزه‌ها، سنت و مدرنیته در حال تغییر و تحول است، ما هم باید خودمان را به‌روز کنیم. در حوزه روابط عمومی، راهی جز استفاده از روش‌های جدید برای رساندن پیام‌مان نداریم. فضای دیجیتال امروز دیگر یک انتخاب نیست، بلکه یک ضرورت است.

خوشبختانه ما در شرکت، حدود ۲۰ سال است که وارد مسیر اتوماسیون شده‌ایم. یعنی از حدود دو دهه پیش، شروع به راه‌اندازی سیستم‌های اتوماسیون کردیم و امروز به یک بلوغ نسبی در این زمینه رسیده‌ایم. مسیر برای استفاده از فضاها و بسترهای مجازی کاملاً هموار است.

این نکته را هم باید اضافه کنم که اگر سازمانی بخواهد رشد کند، رهبری یا همان لیدرشیپ در آن تعیین‌کننده است به این معنا که اراده و خواست مدیر ارشد سازمان بسیار مهم است و اگر مدیر نخواهد، هیچ تغییری رخ نمی‌دهد. خوشبختانه در شرکت توسعه منابع آب و نیرو، آن‌قدر مدیر ارشد سازمان بالغ و آینده‌نگر است که از ما جلوتر، به دنبال استفاده از روش‌ها و ابزارهای نوینی است که امروز دنیا به کار می‌گیرد.

ما موظفیم به مردم بگوییم که چه می‌کنیم و چه خدماتی ارائه می‌دهیم. برای اینکه خدمت واقعی اتفاق بیفتد، راهی جز استفاده از بسترهای به‌روز ارتباطی نداریم. صدا و سیما یکی از بسترهای مناسب برای انتقال پیام است، اما باید ببینیم چقدر مخاطب دارد و در مقابل، بسترهای دیگر چه میزان مخاطب را پوشش می‌دهند. ما از این مقایسه و بررسی ابایی نداریم.

در شرکت توسعه منابع آب و نیرو با دیدی کارشناسانه بررسی می‌کنیم که کدام یک از بسترهای اجتماعی، می‌تواند صدای ما را بهتر به مردم برساند. چون ما وظیفه‌ داریم در برابر مردم خاضع باشیم و خدمات را با بهترین کیفیت و شفافیت تحویل دهیم.

با توجه به رشد پرشتاب فناوری، نقش هوش مصنوعی را در توسعه روابط عمومی چگونه ارزیابی می‌کنید؟

دیگر نمی‌توان از هوش مصنوعی استفاده نکرد چراکه دیگر انتخاب نیست و یک ضرورت است و همان‌طور که امروز اگر موبایل را از ما بگیرند، همه زندگی و ارتباطات‌مان دچار اختلال می‌شود، استفاده از تکنولوژی‌های روز دنیا – چه نرم‌افزاری، چه سخت‌افزاری و حتی در سطح فکری و رفتاری – چیزی است که باید به آن اتکا کنیم و یک ضرورت است.

در شرکت توسعه منابع آب و نیرو، یک واحد آموزشی قوی داریم. از حدود دو، سه سال گذشته، دوره‌های متعدد آموزشی در زمینه هوش مصنوعی برای کارکنان برگزار شد و اساتید برجسته‌ای در حوزه هوش مصنوعی دعوت شدند و این مفاهیم را تبیین کردند اما تنها به همین  ماجرا ختم نشد و  دوره تخصصی “هوش مصنوعی در روابط عمومی” نیز طراحی و برگزار شد.

ما برای انتخاب استاد این دوره، سخت‌گیری زیادی به خرج دادیم؛ معیارهایی مثل تسلط هم‌زمان بر مفاهیم روابط عمومی و هوش مصنوعی و توانایی تلفیق آن‌ها را مدنظر قرار دادیم. این دوره‌ها نه‌تنها برای خودمان، بلکه برای همکاران‌مان در طرح‌ها و بخش‌های مختلف شرکت برگزار شد. البته این به این معنا نیست که خیلی جلوتر از بقیه هستیم بلکه به این معنا است که باید با سرعت بیشتری خودمان را به‌روز کنیم و از این مقوله بیشتر بهره ببریم. امروز ما در طراحی خبر، یادداشت، پوستر و حتی موشن‌گرافی‌ها، از ابزارهای هوش مصنوعی و اپلیکیشن‌های متنوع در این زمینه استفاده می‌کنیم.

بزرگترین چالش روابط عمومی در صنعت آب چیست؟

صنعت آب به طور پیوسته با چالش‌های جدی مواجه‌ است. شرایط و ناترازی موجود حاصل سالها کم توجهی به اقتصاد آب و انرژی است. هفته گذشته، آقای علی‌آبادی، وزیر نیرو مهمان ما بود و در آن جلسه هم دیدیم که مدیریت کلان آب و برق کشور چقدر پیچیده و دشوار است.

پیش از هر چیز باید گفت تأمین آب و برق در کشور، به‌ویژه در شرایط امروز، با وجود تغییرات اقلیمی کار بسیار سختی است. کمبود سوخت، چالش‌های انتقال آب بین استان‌ها، وضعیت کشاورزی در مقیاس خرد و کلان، همگی از جمله مواردی هستند که مدیریت منابع را با دشواری مواجه کرده‌ است.

در این میان بخشی از مسئولیت بر دوش روابط عمومی‌هاست. باید برای مردم تبیین کنیم که وقتی در خانه شیر آب را باز می‌کنند، یا برق را استفاده می‌کنند، این منابع چه مسیری را طی کرده‌اند و چه زحماتی برای آن کشیده شده که به سادگی به آن‌ها  دسترسی دارند و باید این واقعیت را به آن مصرف‌کننده خانگی، کشاورز یا صنعتگر منتقل کنیم.

متاسفانه هنوز نتوانسته‌ایم فرهنگ‌سازی درستی انجام دهیم و هنوز مردم نمی‌دانند آب و برق چه کالای ارزشمندی هستند و برای دسترسی به آن‌ها چه زحماتی کشیده شده و من فکر می‌کنم این بزرگ‌ترین چالش ما است. ما در عرصه روابط عمومی در این زمینه کوتاهی کرده‌ایم نه فقط در صنعت آب و برق، بلکه در تمام حوزه‌هایی که خدمت ارائه می‌شود.

امیدوارم مردم بدانند که در پس این خدمات، هزاران نفر به صورت شبانه‌روزی، در تمام روزهای سال، حتی در ایام تعطیل و نوروز، زحمت می‌کشند تا این آب به زمین کشاورزی برسد، وارد صنایع شود یا در خانه‌ها جریان پیدا کند. اما ما هنوز نتوانسته‌ایم این سختی‌ها را خوب و کامل به تصویر بکشیم.

در بحث فرهنگ‌سازی و افکار عمومی چه اقداماتی برای شفاف‌سازی فعالیت‌های اقتصادی شرکت توسعه منابع آب انجام داده‌اید تا افکار عمومی نسبت به خدمات و عملکرد این شرکت آگاه‌تر شود؟

شرکت توسعه منابع آب و نیروی ایران، سازنده اصلی سدها، نیروگاه‌های برق‌آبی و کانال‌های بزرگ انتقال آب کشور است  بنابراین خدماتی که ارائه می‌دهد، مستقیماً به زندگی مردم گره خورده است و در همین راستا نیز یکی از وظایف ما این است که در همه عرصه‌ها، از جمله اقتصاد، فناوری، اشتغال و تکنولوژی، با رویکردی شفاف و تبیینی، فعالیت‌هایمان را برای ذی‌نفعان مختلف تشریح کنیم.

از سوی شرکت برای تمام دانشگاه‌های استان تهران، همچنین دانشگاه‌های سراسر کشور که در نزدیکی پروژه‌های ما قرار دارند، نامه رسمی ارسال شده است تا در قالب بازدیدهای میدانی از طرح‌ها و پروژه‌ها، از نزدیک در جریان ابعاد مختلف فعالیت‌های شرکت قرار گیرند. بازدیدهای دانشگاهی در کنار حضور مدیران و کارشناسان سازمان‌ها و نهادهای مختلف، همچنین شرکت‌های خصوصی، به صورت هدفمند و مدون در حال انجام است که در قالب این بازدیدها، جلسات تبیینی و دوره‌های آموزشی با موضوعات متنوع، به‌ویژه در حوزه‌های اقتصادی، برگزار می‌شود.

امروز راهی جز استفاده از ظرفیت‌های بخش خصوصی نداریم. سال‌هاست که در دنیا مدل مشارکت عمومی-خصوصی (PPP) موفق عمل کرده و ما نیز باید به همین سمت حرکت کنیم. یعنی دولت باید نقش سیاست‌گذار را ایفا کند و اجرای پروژه‌ها را به بخش خصوصی بسپارد. متأسفانه تاکنون در جذب مشارکت جدی و گسترده بخش خصوصی توفیق چندانی نداشتیم، چراکه هنوز رغبت کافی برای ورود به پروژه‌ها از سوی بخش خصوصی وجود ندارد. اما این یک مسئله ملی است و باید با همراهی کل نظام حل شود. نیروگاه‌هایی که توسط بخش خصوصی در حال انجام است معدود است و باید به سرعت افزایش یابد.

در شرکت توسعه منابع آب و نیرو، به‌صورت جدی پیگیر تحقق این رویکرد هستیم و با سازمان برنامه و بودجه، وزارت نیرو و نهادهای ذی‌ربط در تعامل هستیم تا زمینه‌های قانونی و اجرایی این مشارکت فراهم شود. هم‌اکنون بسته‌های جدید و مختلف سرمایه‌گذاری در حوزه نیروگاه‌های کوچک، متوسط و بزرگ تهیه و آماده شده و فراخوان عمومی برای جذب سرمایه‌گذار آغاز شده است. هدف ما این است که هر بخش خصوصی، متناسب با توان اقتصادی‌اش، وارد اجرای طرح‌ها شود، خودش سرمایه‌گذاری کند، پروژه را احداث و سپس بهره‌برداری و راهبری کند. دولت دیگر نباید مجری باشد؛ بلکه باید سیاست گذاری کند، کوچک‌تر شود و به بخش خصوصی اعتماد کرده و میدان را در اختیار آن قرار دهد. این مدل هم به نفع اقتصاد کشور است و هم باعث گردش بهتر چرخه گسترده آب و برق می‌شود. زیرساخت‌های این مسیر مهم در شرکت ما فراهم شده و امیدواریم با اصلاح مقررات و همراهی نهادهای تصمیم‌گیر، این فرآیند سرعت بگیرد.

در این خصوص از مجلس، سازمان برنامه و‌ بودجه، قوانین و ضوابط مختلف و مقررات جدید در حال پیگیری است تا بخش خصوصی حضور پررنگ تری یافته‌ و پروژه‌ها را پیگیری و عملیاتی کند.

پیام مهم شما در هفته ارتباطات و روابط عمومی چیست؟

روابط عمومی‌ها یکی از ارکان اصلی و حیاتی توسعه پایدار، مدنیت و دموکراسی در هر جامعه‌ای هستند و زمانی که از توسعه پایدار سخن می‌گوییم، باید بدانیم که مردم در قلب این مفهوم قرار دارند و بدون حضور و مشارکت فعال مردم، توسعه معنایی نخواهد داشت.

تجربه جهانی نشان داده کشورهایی که مردم در سیاست‌گذاری‌ها و تصمیم‌گیری‌ها مشارکت بیشتری دارند، مسیر توسعه را با شتاب بیشتری طی کرده‌‌اند که این مشارکت از طریق ارتباط، آگاهی و شفاف‌سازی، یعنی از طریق عملکرد موثر روابط عمومی‌ها محقق می‌شود. هرچقدر روابط عمومی در سطوح بالای تصمیم‌سازی و اجرا حضور پررنگ‌تری داشته باشد، آن کشور در رسیدن به توسعه موفق‌تر خواهد بود.

تمامی کشورها و سازمان ملل، بر تحقق توسعه پایدار تایید دارند؛ توسعه‌ای که بر سه رکن اقتصاد، اجتماع و محیط‌ زیست استوار است. بنابراین بدون روابط عمومی توانمند، مطلع و مسئول، دستیابی به توسعه پایدار ممکن نیست.

اگر می‌خواهیم مفاهیمی همچون جمهوریت، مدنیت، عدالت، رفاه، صلح، رفع تبعیض و مساوات در جامعه نهادینه شوند، باید روابط عمومی را جدی بگیریم و جایگاه آن را در همه سطوح اجرایی ارتقا دهیم. نقش روابط عمومی فقط اطلاع‌رسانی نیست؛ بلکه ساختن پل میان سیاست‌گذار و مردم، بازتعریف خواست عمومی و تحقق آینده‌ای بهتر برای کشور است و از این رو، هفته ارتباطات و روابط عمومی فرصتی برای بازاندیشی در جایگاه این نهاد اثرگذار در مسیر آینده ایران است.