به گزارش دیوان اقتصاد، با وجود اینکه صنعت ساختمان در چند سال گذشته رکود بی سابقه ای را تجربه کرده اما تلاش گران عرصه تولید و فراوری سنگ های تزئینی و ساختمانی هنوز هم با امید و پشتکار برای توسعه این صنعت گام های بزرگی برداشته اند.
فعالان صنعت سنگ دریافته اند که راه نجات این صنعت تنها توجه به بازارهای داخلی نیست و صادرات می تواند کلیدی برای رشد و رونق بازار باشد.
مدیران انجمن سنگ ایران در آستانه برگزاری نهمین نمایشگاه بین المللی صنعت سنگ های تزئینی و ماشین آلات وابسته میزبان اصحاب رسانه بودند تا ضمن تشریح برنامه های این نمایشگاه تخصصی از چالش ها و مشکلات پیش روی این صنعت قدیمی و فعال کشور سخن بگویند.
ابوالقاسم شفیعی ، رییس انجمن سنگ ایران در این نشست خبری از برگزاری نهمین نمایشگاه بین المللی سنگ های تزیینی در 19 تیرماه خبرداد و همان ابتدای سخنانش از انتظارات صنعت سنگ از دولت سخن گفت.
وی اظهار کرد: در دولت دهم خسارت های سنگینی به فعالان صنعت سنگ وارد شد. آمارها حکایت از این دارد صادرات سنگ های تزئینی در دولت دهم از 900 هزار تن به 600 هزار تن رسید و تا 540 هزار تن هم کاهش پیدا کرد. در سال هایی که از دولت یازدهم گذشت با وجود همه تلاش هایی که شد به سهم خودمان نرسیدیم و تنها توانستیم صادرات را در سال 95 به 700 هزار تن صادرات سنگ های فراوری شده و 220 هزار تن سنگ های فراوری نشده برسانیم. سال 89 و 90 دولت ترکیه حداکثر 500 هزار تن صادرات داشت و کشور ما 900 هزار تن سنگ ساختمانی صادر می کرد.اما در حال حاضر کشور ترکیه با 1.5 میلیون تن صادرات سهم خود را از بازار سه برابر کرده و سهم ایران از حدود 900 هزار تن صادرات به 750 هزار تن رسیده است.
شفیعی تاکید کرد: یکی از اشتباهاتی که دولت یازدهم مرتکب شد وضع عوارض روی سنگ ها تزیینی و سنگ آهن بود.دولت یازدهم سیاست غلط دولت دهم را ادامه داد و دو موضوع دیگر نیز اتفاق افتاد.یکی اینکه حقوق دولتی را افزایش دادند به امید اینکه سهم دولت را در حقوق دولتی در کلان کشور افزایش دهند.دولت 1600 میلیارد تومان درآمد از این بخش انتظار داشت.کارشناسان بخش سنگ 700 یا 800 میلیارد تومان درآمد را پیش بینی کردند اما در حال حاضر این بخش برای دولت تنها 340 میلیارد تومان در آمد داشته و تقریبا 20 درصد از آنچه در بودجه تصویب شده بود محقق شده است.
یکی دیگر از اشتباهات دولت یازدهم موضوع کاهش معافیت ها و مشوق های صادراتی بود . معافیت های 100 درصدی به 20 درصد رسید که مشکلات فراوانی برای صادرات ایجاد کرد.این اقدام دولت برای این بود که از خام فروشی جلوگیری کنند اما باید پذیرفت در شرایطی که کشور هنوز در شرایط تحریم قرار دارد و باز کردن ال سی و جابجایی پول امکان پذیر نیست و با توجه به اینکه هنوز امکان فرآوری به معنای واقعی وجود ندارد نمی توان با کاهش معافیت های صادراتی مشکل خام فروشی را حل کرد.
وی از دولت دوازدهم خواست در زمینه حقوق دولتی و معافیت های صادراتی در بخش معدن تجدید نظر کند.
**تاسیس وزارت معدن و توجه به صنعت سنگ
مالک رحمتی ،نایب رئیس انجمن سنگ ایران نیز در این گردهمایی خبری با اشاره به برگزاری نهمین دوره نمایشگاه بین المللی سنگ ایران گفت:تلاش و همت انجمن سنگ ایران بر این است که نمایشگاهی برگزار کند که به معنای واقعی بین المللی باشد.بسیاری از نمایشگاه ها در کشور کلمه بین المللی را یدک می کشند،اما وقتی وارد محتوا می شوید می بینید که هیچ نشانی از بین المللی بودن به همراه ندارد.اما دلیل اینکه انجمن سنگ به بعد بین المللی نمایشگاه توجه ویژه دارد این است که کشور ما یکی از 10 کشور معدنی دنیا است. کشور ما 60 نوع ماده معدنی دارد که دنیا به آن نیازمند است.
وی با بیان اینکه کشور ما قرار است توسعه پیدا کند تصریح کرد:در بحث توسعه کشورها همه به مزیت های نسبی توجه می کنند.سوال اساسی این است که مزیت نسبی کشور ما برای توسعه چیست. امروزه بسیاری از کشورها در حوزه صنعت ده ها سال از ما جلوتر هستند. هر کارخانه ای در ایران با خارج از ایران مقایسه شود در می یابیم که همه کارخانه ها چه خودروسازی و چه سایر صنایع دو دهه تفاوت معنا دار دارند. اگر قرار است کشور به سرعت قابل توجهی به سمت توسعه حرکت کند باید به مزیت نسبی کشور پی ببریم. در عرصه ی کشاورزی چهار اقلیم کشور مزیت نسبی است اما با این وجود اگر در بخش کشاورزی به موفقیت هایی دست یابیم هرچند حرکت قابل تقدیری انجام داده این اما بازهم نتوانسته ایم به رشد توسعه و سرمایه گذاری مطلوب دست یابیم.باید پذیرفت که مزیت مسبی کشور ما معادن ایران است.
وی با طرح این سوال که با وجود اینکه در فهرست 10 کشور معدنی جهان قرار داریم از این معادن چه استفاده هایی کردیم؟ ادامه داد:آیا باید در معدن چند نفری کشته شوند تا به آن توجه کنیم؟ آیا باید درمعادن کشوراتفاق ناگواری بیفتد تا مسئولین دست به کار شوند؟قطعا هیچ کس این را تأیید نمی کند. آن چه لازمه توسعه کشور است با استفاده از خرد جمعی، استفاده از NGO ها، استفاده از اتاق بازرگانی ایران و استان ها و استفاده از نظر کارشناسان است.
این مقام مسوول تشکل بخش خصوصی حوزه سنگ تاکید کرد:معدن مزیت نسبی دارد و انجمن سنگ ایران در تلاش است تا پاسخ این سوال را که برای بهره گیری از این مزیت نسبی چه باید کرد در نهمین دوره نمایشگاه بین المللی صنعت سنگ ایران پیدا کند.
نایب رییس انجمن سنگ ایران با اعلام گلایه از شرایط کنونی کشور در بخش معدن ادامه داد:در شرایط کنونی به صنعت معدنی کشور ظلم و کم توجهی می شود. سال 92 مصاحبه ای کردیم و مذمت شدیم. گفتیم ما خواستار جدایی وزارت معدن هستیم و همین مبانی را مطرح کردیم. گفتیم اگر معتقد هستیم که در کشور معدن ظرفیتی دارد باید یک نگاه تخصصی وجود داشته باشد. در حال حاضر بسیاری از وزارت خانه هایی که فعالیت می کنند به اندازه ی معدن مهم نیستند.آن زمان اگر بحث تولید واقعا دغدغه دولتمردان ،مجلس و اقتصاددانان بود باید توجه می کردند. امروز خوشحالیم اگر آن روز از ما گله کردند که چرا این جمله را گفتی ؛امروزبه این نتیجه رسیدند که این جمله بد نبود.
رحمتی با اشاره به اینکه اگر وزات معدن جدا شود مشخص است که اهتمام جدی در کشور به وجود آمده ادامه داد:اگر چنین شود معلوم است که می خواهند در توسعه کشور به معادن و تولید ناخالص ملی ناشی از آن نقش بدهند. نقش دادن هم الزاماتی دارد و یکی از این الزامات نمایشگاه بین المللی است. اگر نمایشگاه بین المللی فقط با حضور خودمان برگزار شود از توسعه خبری نیست. گزارش های سال قبل نمایشگاه نشان می دهد در سال گذشته 67 کشور خارجی در این گردهمایی اقتصادی حضور داشتند اما این قدم اول است. وجود نیروی سرمایه گذار خارجی یا بازدید کننده خارجی در نمایشگاه ها اولین قدم محسوب می شود.
وی از چند رخداد مهم در نمایشگاه نهم صنعت سنگ خبر داد و افزود:یکی از این رخدادها همایش های تخصصی است که در سال گذشته هم برگزار شد.اگر نتوانیم زنجیره ی ارزش را در کشوربه وجود بیاوریم ضرر خواهیم کرد.اگربه دنبال این هستیم که در بحث معدنی یک کار خوب انجام دهیم باید زنجیره ارزش افزوده را ایجاد کنیم. در بحث زنجیره ارزش معدن علما و فضلای معدنی میگویند چهار زنجیره دارد اولین حوزه حوزه ی اکتشاف است .آیا در بحث اکتشاف ما به مسائل دانش بنیان و مشارکت های بین المللی و حتی به سیستم دانشگاهی خودمان در حوزه اکتشاف توجه کرده ایم؟اکتشاف های خوبی انجام شده اما این اکتشافات کافی نیست.در بحث اکتشاف باید کارهای شایسته ای انجام دهیم و در نمایشگاه امسال به این موضوع توجه ویژه کرده ایم تا بتوانیم با تبادل اطلاعات داخلی و خارجی در این زمینه گام های مهمی برداشته شود.
رحمتی تاکید کرد:نکته دوم که در این نمایشگاه مورد توجه قرار می گیرد بحث استخراج است.چرا در معدن گلستان آن اتفاق افتاد؟ چرا آسیب شناسی نمیشود ؟کشور در مدل استخراج مشکل داشته و در زمینه ماشین الات نیز دارای ضعف های زیادی است.همچنین ما گرفتار ضعف به روز رسانی دانش استخراج هستیم و آن طور که باید به آن توجه نمیشود . چقدر برای آشنایی معدنکاران و به روز کردن استخراج سرمایه گذاری شده است؟ صنعت معدنی قابلیت سرمایه گذاری دارد و در همه عرصه های اکتشاف ، استخراج و ماشین آلات قابلیت توسعه دارد.
**سهم معدن در بودجه کشور
این فعال بخش معدن در ادامه با بیان اینکه در بحث فرآوری سنگ های تزیینی ایران از جایگاه خوبی برخوردار است اظهار کرد: امروز در صنعت فرآوری سنگ های تزیینی شرکت های دانش بنیان بودن مشارکت خوبی دارند و به توسعه فرآوری سنگ کمک ویژه ای می کنند.اگر کارخانه های فرآوری سنگ و معادن این بخش با دانش روز حرکت نکنند محکوم به نابودی اند. بعد از اکتشاف و استخراج و معادن فراوری نیز موضوع مهم مورد توجه در این نمایشگاه موضوع صادرات است .
نایب رییس انجمن سنگ ایران با تاکید بر اینکه هنوز ایران نتوانسته صادرات سنگ را نهادینه کند گفت:بعد از نمایشگاه ها باید در نشست های تخصصی با کارشناسان و رسانه ها دستاوردهای نمایشگاهی را بررسی کنیم .باید با روش شاخص محور و نمایشگاه محور جلو برویم.به دنبال این هستیم که در بحث تکمیل زنجیره ارزش افزوده هر آنچه را که در داشته های اتاق بازرگانی آنچه که در بخش خصوصی هست به کار بگیریم و از دولت هم انتظار داریم حمایت کند .
به گفته رحمتی استان های کمتر توسعه یافته یک ثروت غنی معدنی دارند و می توان با شناسایی ظرفیت های جدید معدنی در استان هایی چون خراسان جنوبی، سیستان و بلوچستان و بسیاری از استان های دیگرکشورضمن معرفی استان ها به سرمایه گذاران زمینه توسعه معدنی انان را نیز فراهم کنیم.
وی در تشریح وضعیت سنگ در دنیا تصریح کرد:امروزه در صنعت معدنی در دنیا ارزش افزوده حرف اول را میزند. سنگ پیش از این تنها برای استفاده در کف و نما بود اما امروز در دنیا سنگ در ایتالیا و چین به سنگ های تزئینی تبدیل شده است.از سنگ مرمر ایرانی گران ترین تزیینات و مجسمه ها تولید می شود .در این نمایشگاه قصد داریم راه های ایجاد ارزش افزوده در مواد معدنی را نشان داده و فعالان این بخش را از آموزه های علمی بهره مند کنیم.هدف بعدی هم حفظ محیط زیست با استفاده از زباله های معدنی است. ضایعات سنگ ها و سنگ هایی که دور ریز بوده امروزه ثروت به شمار رفته و از آنها سنگ فرش می سازند.
رحمتی با تاکید بر اینکه ایران مشکل اشتغال دارد و این مشکل به دست معادن حل می شود ادامه داد:صنعت معدنی انسان محور است و در بخش دور ریز این صنعت بیشتر بر محوریت نیروی انسانی قرار دارد.در بحث حفظ محیط زیست با زباله های معدنی میتوانند کارهای زیادی انجام دهند. شهرداری تهران هم بسیاری از این کارهارا آغاز کرده و در میادین استان تهران از سنگ فرش ها استفاده کرده است .
وی توجه جدی به موضوع محیط زیست و استفاده از زباله های معدنی را دستور کار نمایشگاه نهم دانست و افزود:سنگ میتواند سفیرمعرفی اقتصاد جمهوری اسلامی ایران باشد.توجه به برنامه ها و اهداف نمایشگاه،دعوت از بازدید کنندگان خارجی،تدوین مدل های جدید سرمایه گذاری برای جذب خارجی ها از جمله برنامه هایی است که در نمایشگاه امسال برای توسعه صنعت سنگ پیگیری می کنیم.
وی با اشاره به نیاز قطربه 20 میلیارد دلار سنگ در بازیهای جام جهانی گفت:ایران باید تلاش کند حتی با برگزاری یک نمایشگاه اختصاصی در قطر زمینه فروش سنگ های ساختمانی به این کشور را فراهم کند.
این مقام ارشد صنعت سنگ - اقتصاد مقاومتی در معدن را توجه به دانش بنیان بودن کارمعدنی توصیف کرد و افزود: امروز دانش در معادن کم است و خلاقیت و نو آوری باید در معادن نهادینه شود تا شاهد اتفاقات ناگوار در معادن نباشیم.اشتغال مورد توجه در اقتصاد مقاومتی در معدن به وجود می آید و باید به آن بها داده شود.اگر در اقتصاد مقاومتی محوریت معادن باشند اشتغال زایی خوبی به وجود می آید.از سوی دیگر با توجه به اینکه اقتصاد مقاومتی عدالت اقتصادی را به ارمغان بیاورد اگر معادن استان های کشور توسعه یافته شوند توزیع عدالت اقتصادی در استان ها اتفاق می افتد.
وی در ادامه گلایه های خود از شرایط کنونی تاکید کرد:اگر دولت می خواهد به معدن و صنعت سنگ کمک کند باید اقدام جدی در این زمینه صورت دهد.دولت حمایت که نمی کند هیچ معافیت های صادراتی را هم حذف کرده است.اگردولت و مجلس مصوب کرد به ازای هر اکتشاف جدید که هر معدن دار انجام می دهد معاف از پرداخت حقوق دولتی باشد و این طرح واقعا اجرایی شود انقلابی در صنعت سنگ به وجود آمده و با این قانون انگیزه ایجاد می شود .مگر دولت از حقوق دولتی چقدر درآمد دارد؟.امروز هنوز موضوع مالیات بر ارزش افزوده معادن مشکلات زیادی ایجاد کرده است؟مگر این مالیات چقدر است که اینهمه ایجاد مشکل کرده است؟دولت و مجلس باید ابتدا در این حوزه سرمایه گذاری کرده و سپس مطالبه گری داشته باشند.بنابراین باید تاکید کرد که صنعت معدنی کشور نیازمند سرمایه گذاری جدی دولتی ها است .ان شاا... روزی با احیا وزارت معدن همه این ها حل می شود اما در شرایط کنونی که وزارت صنعت معدن و تجارت فعالیت می کند و توجه کمی به معدن می شود نمی توان انتظار پیشرفت داشت.
صادرات در صنعت سنگ
در پایان این نشست 2 ساعته احمد شریفی، دبیرکل انجمن سنگ ایران با بیان اینکه در صنعت سنگ یک هزار و 900 واحد معدنی فعالیت می کنند که 27 میلیون تن ظرفیت اسمی داشته و 6500 واحد فراوری نیز فعالیت می کنند که ظرفیتی معادل 160 میلیون متر مربع سنگ دارند گفت: محاسبه این امار و سرمایه نصب شده نشان می دهد اگربا این ظرفیت نصب شده تولید داشته باشیم و تولید واقعی با ظرفیتمان هم خوانی داشته باشد ارزش روز بین المللی محصولات این زنجیره ارزش ما حدود 7 میلیارد دلار است در حالی که در حال حاضر با ظرفیتی کمتر از 50 درصد توان خود فعالیت می کنند که بخشی به دلیل رکود است و بخشی به دلیل عدم وجود نگاه توسعه ای به این صنعت است و وزارت صنعت هم این نگاه را ندارد.
وی با اشاره به ادغام وزارتخانه ها در گذشته تاکید کرد:با ادغام وزارتخانه ها متولی صنایع کوچک ، صنایع بزرگ و معادن و و بازرگانی یک مجموعه شد و با توجه به مشکلات موجود به طور طبیعی معدن در حاشیه قرار میگیرد و این یکی از معضلاتی است که دولت و مجلس باید توجه ویژه ای به ان داشته باشد.
شریفی با اشاره به برجام و تاثیر ان روی صنعت سنگ نیز اظهار کرد: قبل از برجام 259 هزار تن از سنگ های فرآوری شده صادرمیشد و بعد از برجام این رقم به 385 هزار تن افزایش یافت. قبل از برجام مشکل حمل و نقل و کشتیرانی ها داشتیم که رفع شد.گرچه هنوز هم مشکلات و معضلات زیادی داریم اما با اندک امکانی که پس از برجام فراهم شده توانستیم در بخش صادرات سنگ های تزیینی جهش خوبی داشته باشیم. در بخش سنگ های نیمه فراوری قبل از برجام 450 هزار تن صادرات وجود داشت که در سال گذشته به 750 هزار تن افزایش پیدا کرد. در سال95 در جمعبیش از یک میلیون و136 هزار تن صادرات به ارزش 273 میلیون دلار داشتیم که یک موفقیت در حوزه صادرات و مرهون فراهم شدن بخشی از امکاناتی از جمله حمل و نقل و جابجایی پول در پسابرجام است.
وی با اشاره به ضرورت دعوت از هیات های تجاری خارجی برای نمایشگاه سنگ اظهار کرد: رقبای ایراندر نمایشگاه هایشان از هیئت های تجاری متعددی دعوت میکنند و نمایشگاهشان را با حضور تجار بین المللی برند میکنند اما دولت نمیتواند امکاناتی را در اختیار بگذارد و دست ما بسته است. انتظار داریم دولت دوازدهم در این زمینه کمک های جدی داشته باشد چراکه یکی از عوامل اصلی توسعه صنعت سنگ توسعه تجارت بین المللی آن است.در نمایشگاه تخصصی صنعت سنگ کشور هایی مانند ایتالیا، ترکیه و بقیه کشور های رقیب بیش از 70 درصد و در برخی موارد 100 درصد از هزینه شرکت در نمایشگاه تخصصی را دولت تامین میکند. اما در ایران سازمان توسعه تجارت و شهرک ها بودجه ندارند. دولت باید در این خصوص نگاه ویژه ای داشته باشد و در ارتباط با نمایشگاه های تخصصی در راستای بحث توسعه و صادرات بودجه لازم را فراهم کند .
دبیرکل انجمن سنگ ایران درباره توسعه صادرات از دریافت مجوز راه اندازی پایانه صادراتی صنعت سنگ خبر داد و افزود:تهران و اصفهان دو قطبی هست که حتما باید پایانه صادراتی داشته باشند.پایانه صادراتی کمک میکند که صادر کننده امکانات موجود کشور را در یک نقطه ببیند و در یک نقطه همه امکانات برای صادرات سنگ فراهم شود.
شریفی با بیان اینکه برای اینکه یک پشتیبانی مالی داشته باشیم به یک صندوق مستقل مالی فکر کرده ایم ادامه داد:در تلاشیم که صندوق کارافرینی امید و صندوق بیمه تعاون به صورت مشترک برای تامین امور مالی صادرات سنگ های تزیینی به کار گرفته شوند.
وی افزود:درراستای توسعه صنعت سنگ فستیوال بین المللی در بخش نو آوری و دانش بنیان صنعت سنگ شهریور ماه برگزار می شود.همچنین با هدف ارتقا کمی و کیفی تولید و صادرات توجه ویژه ای به آموزش شده است. صنعت سنگ نیاز به آموزش در همه ابعاد دارد. انجمن سنگ ایران با کمک شرکت شهرک ها و بقیه ی ارگان های مربوطه برنامه اجرای عملیاتی را برای سال 96 و سال های بعد برنامه ریزی کرده ؛به این شکل که در سه سال آینده به گونه ای عمل کنیم که در تمام قسمت ها از جمله نیروهای فعال در معدنکاربران ماشین الات و فعالان فرآوری و در تمام رشته های تخصصی کارگری و استاد کاری و حتی مدیریت برنامه مفصل آموزشی تدارک دیده شده و امیدواریم در آینده تمام فعالان این زنجیره ارزش بتوانند از افراد اموزش دیده استفاده کنند.
این مقام مسوول انجمن سنگ ایران تاکید کرد:در صنعت سنگ حدود 380 هزار شغل مستقیم و غیر مستقیم داریم. با کاهش تولید اشتغال هم کاهش پیداکرده است و باید برای حل این مساله چاره اندیشی شود.نکته بعدی نیز که باید به عنوان یک پروژه ملی دیده شود موضوع ضایعات سنگ است.در حال حاضرچیزی حدود 500 میلیون تن در معادن ضایعات معدنی داریم .با توجه به دوام 100 ساله سنگ می توان از این ضایعات در بسیاری از پروژه ها استفاده کرد.باید برای استفاده از این ضایعات درمیان شهرداران سراسر کشور نیلزمند فرهنگ سازی هستیم.
در خصوص بحث ضایعات ما در بخش معدن از بخش اکتشاف مشکل داریم. یعنی در بخش اکتشاف علمی و سیستماتیک در معادن سنگ تزیینی ما انجام نمیشود. در بخش طراحی استخراج از بخش درز ها و ترک های الکترونیکی مشکل داریم و چون اکتشاف اصولی انجام نشده بخش طراحی اسخراج هم به صورت علمی و اصولی اتقاق نمی افتد.به همین دلیل راندمان استخراج در ایران از سایر کشورها پایین تر است.
اگرطراحی و اکتشاف را سامان دهی کنیم و ماشین الات و تجهیزات مورد نیاز بخش معدن را فراهم کنیم بین20 تا 30 درصد می توانیم تولید کیفی استخراج سنگ را افزایش دهیم .
وی در پایان تاکید کرد:ما برای برند سازی دو راه بیشتر نداریم یک راه زمان صرف کنیم هزینه کنیم تا خودمان را اثبات کنیم که زمان بر است راه دوم این است که با برخی شرکای اروپایی خودمان از جمله ایتالیا که سنگ ما را خریده و فرآوری می کند و به کشورهای دیگر عرضه می کند ارتباط و تعامل خوبی برقرار کنیم.
بنابر این گزارش مدیران ارشد صنعت سنگ ایران در پایان این نشست خبری اظهار امیدواری کردند که با حمایت های جدی دولت دوازدهم بتوان شاهد رونق هر چه بیشتر صنعت سنگ های تزیینی در کشور و جهان بود.