به گزارش دیوان اقتصاد، داستان یارانه نقدی ماجرای دنباله داری است که سال های گذشته دولت کنونی و حتی دولت قبلی را درگیر خود کرده است.طرحی که به عقیده بسیاری از کارشناسان بسیار ارزشمند بود اما در اجرا نواقصی دارد که مشکلات زیادی برای اقتصاد کشور ایجاد کرده است.
نوسانات در پرداخت یارانه همچنان ادامه دارد.زمانی تعدادی از یارانه بگیران به انتخاب دولت حذف می شوند و زمانی هم تعداد دریافت کنندگان یارانه افزایش می یابد.در تازه ترین آمار منتشر شده توسط دولت در ماه جاری 76 میلیون ایرانی یارانه دریافت کرده 600 هزار نفر به فهرست یارانه بگیران افزوده شده است.
پرداخت یارانه دولت در شرایطی صورت می گیرد که وضعیت اقتصادی مردم در سال های اخیر هر روز بدتر شده و یارانه ای که روزگاری بخشی از هزینه های مردم در پرداخت هزینه حامل های انرژی را تامین می کرد، امروز حتی کفاف پرداخت پول یک قبض آنها را نیز نمی دهد.
هرچند پرونده حذف افراد پردرآمد از لیست یارانه اواخر دولت احمدی نژاد کلید خورد اما پس از آغاز فعالیت دولت یازدهم هم مجدد گشوده شد. مجلس طى قانون بودجه 93، دولت را ملزم به حذف یارانه ثروتمندان کرد اما در عمل اتفاقى نیفتاد و پس از اصرار مجدد مجلس به حذف یارانه ثروتمندان در قانون بودجه 94، سرانجام از سوى علی طیب نیا، وزیر اقتصاد دولت یازدهم خبر رسمى آغاز حذف یارانه برخى افراد پردرآمد اعلام شد اما حقیقت آنجاست که دولت با مصلحت اندیشی مثال زدنی در دو سال اخیر از اجرای این قانون سرباز زده است.
برخی کارشناسان دلیل این امر را مشکلات دولت در شناسایی اموال یارانه بگیران می دانند.روند شناسایی ثروتمندان بارها و بارها با اعتراض مردم مواجه شد چرا که همواره کارمندی وجود داشت که بی خانه بود اما یارانه اش حذف شده بود و کارگری پیدا می شد که حتی بیمه هم نداشت اما در لیست حذف یارانه نقدی قرار گرفته بود.
فعالان اقتصادی بر این باورند که برای حذف یارانه باید اقدامات کارشناسی دقیق تر و بهتری انجام شود.چرا که معیارهای تشخیص کسانی که استحقاق دریافت یارانه را دارند هر ماه با توجه به میزان تورم و مشکلات اقتصادی که در جامعه است تغییر می کند.
یک بام و دو هوای دولت در زمینه یارانه نقدی ادامه دارد و باید منتظر ماند و دید بالاخره سرنوشت یارانه نقدی در دولت یازدهم به کجا ختم می شود؟
هشدار پیوسته کارشناسان در خصوص اقدام نادرست پرداخت یارانه به همه دهک‌های جامعه،هنوز هم نتیجه نداده و روند پرداخت یارانه با همان سبک و سیاق گذشته ادامه دارد.
دولت هرماه و براساس قانون هدفمندسازی یارانه‌ها، بیش از ۳۳۰۰میلیارد تومان یارانه نقدی پرداخت می‌کند. از زمان اجرایی شدن پرداخت یارانه نقدی در 28آذر1389 بیش از 350 هزار میلیارد تومان یارانه پرداخت شده است،مبالغی که نه تنها به رونق اقتصادی کمکی نکرد که اختلاف طبقاتی و ایجاد عدم تعادل در بازار را به همراه داشت.
آلبرت بغزیان،کارشناس اقتصادی و استاد دانشگاه در گفت و گو با خبرنگار دیوان اقتصاد با اشاره به مشکلات طرح هدفمندی یارانه ها گفت: هدفمندی یارانه ها طرح خوبی بود، اما فرآیند اجرای آن تغییر کرد.دولت می توانست افرادی را که تحت حمایت کمیته های امداد بودند و نیاز به مساعدت داشتند شناسایی کند و با شناسایی دارایی های مردم پرداخت یارانه را به گونه ای ساماندهی کند که افرادی که واقعا به این یارانه نیاز دارند آن را دریافت کنند.
وی با اشاره به روند شناسایی افراد پردرآمد این برنامه را نیازمند بازنگری دانست و اظهار کرد:اینکه سقف درآمد برای حذف یارانه را 3 تا 4 میلیون بگیریم درست نیست چرا که این رقم می تواند هر سال تغییرکند.باید تورم را هم در نظر بگیریم.کسی که امروز با 3 میلیون تومان درآمد یارانه بگیرنیست درسال بعد با توجه به تورم و حتی درآمد 4 میلیون تومانی هم می تواند در فهرست یارانه بگیران قرار بگیرد.
این کارشناس اقتصادی با تاکید بر اینکه سقف تعیین شده درآمد برای حذف یارانه باید بسیار بالاتر و کارشناسی شده باشد تصریح کرد:باید بسیاری از یارانه بگیران که توانمند شده و توانسته اند از عهده زندگی بر بیایند از فهرست خارج شوند تا افراد واقعی و دهک های پایین جامعه بتوانند از یارانه بهره مند شوند.
بغزیان تصریح کرد:دولت برای حذف دهک های پردرآمد از فهرست یارانه اقدامی نکرده و برای همین یارانه برای دولت کابوس شده و یارانه بگیرها افزایش یافته اند.
وی با اشاره به اینکه دولت توانایی شناسایی افراد پردرآمد را دارد ادامه داد:مردم هم باید همکاری کنند اما چون این شفاف سازی ها ممکن است چیزهای دیگری را هم فاش کند مقاومت هایی صورت می گیرد اما لازمه عدالت اجتماعی شناسایی دارایی ها و درآمدهای طبقات مختلف جامعه و دریافت مالیات متناسب با درآمدها و همچنین پرداخت یارانه بر اساس اولویت هاست.
زلزله بزرگ اقتصادی
اقتصاد دانان معتقدند عملکرد ضعیف دولت در بخش یارانه ها عواقب بدی برای کشور خواهد داشت و در همین راستا وزیر اقتصاد دولت اصلاحات بر این باور است که به زودی زمین لرزه بزرگی در اقتصاد کشور رخ می دهد.
حیدر مستخدمین حسینی، معاون اسبق وزیر اقتصاد در این زمینه به خبرنگار دیوان اقتصاد گفت:در حال حاضر دولت نهایت محافظه کاری را در زمینه پرداخت یارانه ها انجام می دهد.
وی با بیان اینکه دولت پیش از انتخابات وعده داده بود که یارانه را به سمت و سوی واقعی خود سوق دهند تصریح کرد:از جمله وعده های دولت این بود که منابع ناشی از طرح هدفمندی یارانه ها برای آموزش، حمل و نقل و یا درمان اختصاص پیدا کند تا کارنامه خوبی برای دولت باشد اما این وعده هم محقق نشد.
به گفته این استاد دانشگاه دولت دوازدهم هم همان شیوه دولت قبل را که انتقادات زیادی به همراه داشت ادامه داده و حتی مصوبات مجلس هم پیرامون تسریع یارانه ها کار ساز نشد و شیوه نادرست تداوم پیدا کرده است.
مستخدمین حسینی تاکید کرد: ارقامی که در هرماه برای یارانه پرداخت می شود می توانست برای پروژه های عمرانی که در حال حاضر در جای جای کشور راکد مانده است هزینه شود و مردم از منافع آن بهره مند شوند اما مصلحت اندیشی و محافظه کاری شدید دولت باعث شد همان شیوه های سابق ادامه یابد.
این مقام سابق اقتصادی کشورمان در بخش دیگری از تحلیل وضعیت هدفمندی یارانه ها اظهار کرد:تصویر روشنی از یارانه ها و اینکه چه تعدادی در حال حاضر یارانه دریافت می کنند توسط دولت اعلام نشده است.آمار 76 میلیون نفریارانه بگیر هم به نظر آمار درستی نیست چراکه در شرایط کنونی آمارها آنقدر مختلف است که نمی توان به آنها تکیه کرد.
وی با طرح این پرسش که ارقام کلان درآمدهای حاصل از افزایش نرخ حامل های انرژی واقعا کجاست تاکید کرد:مبالغی که در حال حاضر پرداخت می شود بیش از تعداد واقعی افرادی است که یارانه می گیرند.
مستخدمین حسینی ادامه داد: پرداخت یارانه ها به شیوه کنونی می تواند آینده برنامه های اقتصادی کشور را که در حال حاضر بر پایه های متزلزل بنا شده را با مخاطره روبرو کند به گونه ای که در آینده بسیار نزدیک یک زلزله بزرگ اقتصادی را شاهد خواهیم بود.
معاون اسبق وزیر اقتصاد تصریح کرد:ما در حوزه اقتصاد قدم های درست و مفیدی بر نداشته ایم.در حوزه های مختلف از جمله سرمایه گذاری،اشتغال ، کسب و کار هیچ کاری نکرده ایم ودر چنین شرایطی یارانه را هم تبدیل به مساله ای شده که با ملاحظات پوپولیستی همراه است و اجازه نمی دهد دولت تصمیم جدی اتخاذ کرده و یارانه را فقط به سه دهک پایین جامعه که واقعا نیاز دارند پرداخت کند.
وی بر ضرورت ترمیم ارقام پرداختی یارانه نیز تاکید کرد و افزود:45 هزار تومانی که از 4 سال پیش پرداخت می شود به نرخ امروز 10 تا 12 تومان بیشترارزش ندارد.اگر واقعا قرار است به اقشار ضعیف کمک کرد باید یارانه توانمندها حذف شود و به فقرا داده شود.
امیرعلی امینیان