به گزارش دیوان اقتصاد ، «تصویب بر پایه قیمت تمام‌شده و هزینه واحد تولید و تخصیص بر اساس عملکرد» است. شعاری است که در بودجه ریزی سال 97 عنوان شده است ، اما اینکه این شعار چگونه محقق شود باید پس از تصویب آن در مجلس و عملیاتی شدن آن پیگیری کرد 

نرخ دلار هنوز در بودجه قطعی نشده اما قیمت نفت ۵۰ دلار در نظر گرفته شده و رشد اقتصادی ۷ درصد و تورم ۹ درصد پیش بینی شده است در عین حال که تعیین تکلیف هدفمندی یارانه‌ها، اصلاح نظام بانکی، تعیین تکلیف وضعیت سود و هزینه شرکت‌های دولتی، تعیین تکلیف صندوق‌های بازنشستگی، تعیین تکلیف طرح سلامت و ... از اولویت‌های اصلی دولت در بودجه ۹۷ اعلام شده است .

براساس آنچه که قبلا  اعلام شد حداکثر منابع عمومی در دسترس دولت در سال آینده حدود 325هزار میلیارد تومان است که 280هزار میلیارد تومان آن هزینه‌های اجتناب‌ناپذیر است و آنچه دولت برای توسعه و آبادانی کشور از محل طرح‌های عمرانی در دست خواهد داشت، 45 هزار میلیارد تومان بیشتر نخواهد بود.

اخیرا محمد باقر نوبخت رییس سازمان برنامه و بودجه در باره سهم اندک اعتبارات در حوزه عمرانی گفت  :  با توجه به وضعیت فعلی اعتبارات عمرانی و جاری و فزاینده بودن اعتبارات جاری ما نمی توانیم کاری بکنیم و بخش زیادی از اعتبارات عمرانی نیز در تسخیر اعتبارات جاری  است .

چندی پیش مرکز پژوهش‌های مجلس در گزارشی با محاسبات خود نشان داد که بودجه عمرانی دولت در سال ۹۷ با تنگنا روبه‌رو خواهد بود. اگر افزایش اعتبارات هزینه‌ای استمرار یابد، احتمالا بودجه‌ای برای امور زیرساختی کشور باقی نخواهد ماند. بسته پیشنهادی بازوی پژوهشی مجلس شامل راه‌‌‌هایی برای کاهش هزینه‌ها و افزایش درآمدها است. دولت باید با شناسایی بخش‌های پرهزینه، توقف طرح‌های عمرانی فاقد توجیه و برقراری سیستم انگیزشی برای دستگاه‌ها، در جهت کاهش هزینه‌ها قدم بردارد. همچنین با تشدید کنترل قاچاق، حذف معافیت‌های غیرضرور مالیاتی و گسترش تور مالیاتی، درآمدهای گمرکی و مالیاتی خود را افزایش دهد.

یافته‌های مرکز پژوهش‌ها نشان می‌دهد که بودجه عمرانی سال آینده در صورت استمرار روند جاری می‌تواند به صفر میل کند. اگر میزان هزینه‌های جاری دولت مطابق ۱۵ سال گذشته افزایش یابد و افزایش منابع نیز همچون روند سال‌های قبل باشد، حجم منابع آزاد دولت برای بودجه‌های عمرانی تحت فشار شدید قرار خواهد گرفت.

بازوی پژوهشی مجلس اتخاذ همزمان سیاست‌های کاهش هزینه‌ها و افزایش منابع را راه فرار از این بن‌بست عنوان کرده است. در این بین، ۵ کلید مشخص «شناسایی حوزه‌های پرهزینه و حرکت به سمت کنترل هزینه‌ها در این بخش‌ها»، «توقف طرح‌های عمرانی فاقد اولویت»، «تشدید مبارزه با قاچاق و تلاش برای افزایش درآمدهای گمرکی»، «تلاش در جهت افزایش درآمدهای مالیاتی بدون فشار بر مودیان خوش‌حساب مالیاتی» و «استفاده از رویکرد تسهیم عواید برای افزایش هماهنگی و مشارکت ذی‌نفعان» به‌عنوان راهکارهای عملی توصیه شده است.

رییس سازمان برنامه و بودجه سه ویژگی را برای بودجه سال آینده عنوان می کند اینکه ابتدا مبنا و مبانی تصویب بودجه هر دستگاه براساس قیمت تمام شده ‌ای خواهد بود که دستگاه فعالیت می ‌کند.

وی با بیان این که برای بودجه سال 1396 براساس قانون برنامه، هدف کمی در نظر گرفته شده ، ادامه داد: این مقدار هدف با قیمت واحدی که محاسبه کردیم ضرب و بودجه دستگاه‌ ها و بخش‌ ها مشخص می‌ شود، ما به جای اینکه پول دستگاه ‌ها را به مرکز یا وزارتخانه بدهیم به هر استان تخصیص داده می‌ شود.

سخنگوی دولت همچنین گفت: ویژگی دیگری که برای بودجه سال آینده در نظر گرفته ‌ایم، تمرکززدایی بودجه دستگاه ‌هاست، بنابراین دستگاه ‌ها به صورت ملی بودجه دریافت نمی ‌کنند بلکه براساس جغرافیا و منطقه برای آن ها تخصیص بودجه در نظر گرفته می‌ شود.

تخصیص بودجه در سال آینده براساس عملکرد و اهدافی است که در نظر گرفته می‌ شود، نه براساس وصول پول به خزانه، در روش سنتی هر مقدار پول وارد خزانه می ‌شد، به درصد مشخص به دستگاه‌ ها پرداخت می‌ کردیم که این شکل در سال آینده تغییر می‌ کند.

نوبخت از مالیات به‌عنوان مهم‌ترین منبع اصلی درآمد دولت نام برد و گفت: وصول مالیات هم محدودیت‌هایی دارد و انصاف نیست از کسانی که مالیات می‌دهند، مالیات بیشتری گرفته شود گرچه ما به‌دنبال پیدا کردن منابع مالیاتی جدید هستیم.

وی افزود: منبع دیگر درآمد ما فروش نفت است که در واقع با فروش آن بخشی از داراییِ سرمایه‌ایِ نسل خود و آینده را می‌فروشیم و ترجیح می‌دهیم به‌جای صرف پول نفت در هزینه‌های جاری آن را در بخش‌های زیرساختی هزینه کنیم.

برخی کارشناسان وابسته به دولت از کاهش 10 درصدی وابستگی بودجه به درآمدهای نفتی خبر می دهند ، موضوعی که ابوذر ندیمی ، مشاور رییس سازمان برنامه و بودجه نیز به آن اشاره کرده است.

 وی گفت : افزایش درآمدهای بودجه سال ۹۶ در مجلس، دولت را با دشواری روبرو کرده اما با این حال برای جلوگیری از کسری بودجه با مدیریت و جابه‌جایی منابع و مصارف و همچنین بهره‌گیری از میزان تخصیص آن را مدیریت خواهد کرد، همچنین در ماه‌های پایانی درآمدها افزایش می‌یابد تا کمبودها جبران شود.

نکته قابل توجه در رویکرد دولت در خصوص بودجه ارائه به موقع آن است چند روز تاخیر در تحویل نیز به دلیل یک هفته تعطیلی نمایندگان بود ، با این حال پس از ارائه فردا توسط حجت الاسلام حسن روحانی ، لایحه بودجه سال 97 کل کشور چاپ و بین نمایندگان مجلس توزیع می شود، پس از آن نمایندگان تا 10 روز فرصت دارند که پیشنهادات خود را در مورد لایحه بودجه سال 97 کل کشور به کمیسیون های تخصصی مربوطه ارائه کنند.

کمیسیون‌های تخصصی موظفند حداکثر تا 15 روز پس از چاپ و توزیع لایحه، گزارش خود را به کمیسیون تلفیق تقدیم کنند و کمیسیون تلفیق نیز موظف است حداکثر ظرف 15 روز پس از پایان مهلت گزارش کمیسیون تخصصی، ضمن رسیدگی به گزارش کمیسیون‌ های تخصصی، گزارش نهایی خود را تنظیم و به مجلس شورای اسلامی تقدیم کند. مهلت رسیدگی کمیسیون تلفیق حداکثر تا 15 روز با موافقت هیات رییسه قابل تمدید است.

در نهایت نمایندگان مجلس در جلسه علنی، پس از رسیدگی به کلیات بودجه و تصویب آن، به پیشنهادهای مربوط به درآمدها و سایر منابع تأمین اعتبار بودجه عمومی دولت رسیدگی و سقف آن به ‏تصویب خواهد رسید، پس از آن پیشنهادهای مربوط به تبصره‏‌ها و ردیف‌ها رسیدگی می‌ شود. بر اساس این روند، پیش بینی می شود لایحه بودجه سال 97 کل کشور اوایل بهمن ماه در مجلس شورای اسلامی بررسی می شود.

در طول بررسی لایحه بودجه سال 97 کل کشور در مجلس، جلسات مجلس بلاانقطاع به جز روزهای تعطیل و جمعه در چهار ساعت برگزار می شود، این جلسات با پیشنهاد رییس مجلس و رای نمایندگان می تواند در دو یا سه شیفت نیز برگزار شود.و پس از آن باید دید که نمایندگان چه بخش هایی را به بودجه اضافه و یا چه بخش هایی را کاهش می دهند و به بیانی دیگر چه دورنمایی برای اقتصاد کشور درسال 97 ترسیم خواهد شد .