به گزارش دیوان اقتصاد؛ بیمه عمروسرمایه‌گذاری با‌توجه‌به شرایطی که دارد و پرداخت سود علی‌الحساب به سپرده‌گذاران و پوشش بیمه‌ای گسترده، به نوعی یک سرمایه‌گذاری مطمئن با سود تضمینی است و به‌‌عنوان پرطرفدارترین نوع بیمه در سراسر جهان شناخته شده است. در این طرح افراد با پرداخت مبلغی به‌صورت سالیانه یا ماهانه تحت‌عنوان حق‌بیمه علاوه‌بر تامین منابع لازم برای تشکیل سرمایه در آینده برای خود، از امکانات پوشش‌های بیمه عمر برخوردار خواهند شد.

 هدف اساسی بیمه‌های عمر ایجاد و جمع‌آوری ذخایر مالی، سرمایه‌گذاری و کسب سود حاصل  از سرمایه‌گذاری و نهایتاً ایفای تعهدات شرکت بیمه‌گر در قبال استفاده‌کنندگان است. بیمه‌های عمر و ذخایر انباشته آن به‌عنوان یک عامل می‌تواند در ارتقای سطح تولید ملی نقشی سازنده ایفا کند.

در حال حاضر وضعیت بیمه عمر در پرتفوی شرکت‌های بیمه داخلی به چه صورت است؟

فارغ از بیمه‌های شخص ثالث و درمان که اجباری است. روند فروش بیمه‌های زندگی با شیبی ملایم در حال افزایش است. البته اگر به گذشته نگاه کنیم، این آمار خوب است ولی در قیاس با آینده و کشورهای پیشرفته و رسیدن به جایگاه مطلوب هنوز جای فعالیت بسیاری وجود دارد.

به‌عنوان مثال؛ اگر در این حوزه شعار "هر ایرانی چند بیمه‌نامه عمر" را یک آرزو بدانیم، پس می‌توان این هدف را که هر ایرانی یک بیمه‌نامه عمر داشته باشد منطقی دانست که البته مستلزم برنامه‌ریزی، آموزش و از همه مهمتر نیازمند فرهنگ‌سازی دستگاه‌های ذی‌ربط به‌خصوص صنعت بیمه است. 

در کل هم اکنون بیمه‌های زندگی از مقبولیت و استقبال به نسبت خوبی در بین افراد جامعه برخوردار است و عملکرد صنعت بیمه در رشد و یا کاهش آن تاثیر بسزایی دارد.

شرایط بازنشستگی از محل بیمه عمر چه تفاوتی با حقوق بازنشستگی تامین اجتماعی دارد؟

تفاوت‌های بسیاری را می‌توان برای آن‌ها برشمرد.  ولی در مجموع به‌نظر می‌رسد کفه ترازو به‌نفع بازنشستگی از محل بیمه عمر سنگین‌تر است.  مهمترین ویژگی بیمه عمر را می‌توان اختیار فرد در انتخاب مبلغ، دوره و روش پرداخت، پوشش‌ها و نحوه و زمان دریافت اندوخته بیان‌کرد. در حالی‌که فرد دارای بیمه تامین اجتماعی مبلغ پرداختی‌اش اجباری است و در روش پرداختی و پوشش‌‌ها اختیاری ندارد. دریافتی پایان دوره‌‌اش نیز تابعی از شرایط آینده است که نه فرد از آن اطلاعی دارد و نه اختیاری در تغییر آن دارد و در واقع فرد در آرامش و رفاه بازنشستگی خود هیچ تاثیر و دخالتی ندارد.

اما کسی که بیمه عمروسرمایه‌‌گذاری دارد، می‌تواند آینده خود را آن گونه که دوست دارد بسازد. از دیگر مزیت‌های بیمه عمر نسبت به تامین اجتماعی می‌توان به امکان تغییر شرایط بیمه‌نامه یا نحوه پرداخت بر اساس شرایط اقتصادی فرد و نرخ تورم، پرداخت سود مشارکت در منافع، امکان مشخص نمودن نحوه دریافت اندوخته به‌صورت یکجا و یا مستمری در پایان دوره،  امکان برداشت از اندوخته در طول مدت بیمه‌نامه، امکان دریافت وام بدون تشریفات دست‌و‌پاگیر فعلی تا سقف 90درصد ارزش اندوخته ، پرداخت سرمایه امراض خاص طبق پوشش مربوط، امکان بازخرید در هر زمان ، دخالت نداشتن دیگر افراد از جمله کارفرما در سوابق فرد و ... اشاره کرد.

یکی از مزیت‌های بیمه  تامین اجتماعی خدمات بیمه‌های درمانی آن است که حق‌بیمه آن از محل مبالغ پرداختی فرد کسر می‌شود و خود فرد می‌تواند پوشش و سقف تعهدات دلخواه خود را با حق‌بیمه‌ای که می‌پردازد، انتخاب کند و حتی این مورد نیز اختیاری است نه اجباری.

نقش بیمه عمر در رفاه عمومی جامعه چیست؟

امنیت یکی از اصلی‌ترین نیازها و مقوله‌های جامعه بشری است که هر جامعه و فردی تلاش می‌کند در کنار سلامتی جسمی و روانی، امنیت را در تمام وجوه آن به دست آورد.

 امنیت را می‌توان به دو بخش تقسیم کرد: امنیت حال و آینده، که مولفه‌های سازنده آن بسیار زیاد است. امنیت آینده، مجموعه اقداماتی است که هر نظام اجتماعی و فردی در زمان حال و بدون کاستن از امنیت و رفاه فعلی به‌منظور کسب و تامین آتیه جامعه خود و فرد انجام می‌دهد.

اگر رفاه را آرامش ذهنی و روانی جامعه و فرد از شرایط حال و آینده بدانیم، تنها گزینه‌ای که به ذهن می‌رسد ساختن تدریجی بنایی است که در آینده سرپناه فرد در برابر خطرها باشد. مهمترین نمود این بنا بیمه عمر است که در آن فرد با پس‌انداز تدریجی بخشی از درآمدهای خود و بدون کاستن از رفاه فعلی، آتیه خود را تامین و تضمین می‌کند.

پیشنهاد شما برا ی توسعه بازار بهینه بیمه عمر چیست؟

در درجه اول باید دلایل توسعه‌نیافتگی بیمه عمر را بشناسیم تا بتوان برای آن راهکار و پیشنهاد ارایه داد. مهمترین این دلایل به شرح ذیل است:

الف) عوامل فرهنگی - اجتماعی: تا زمانی که نگاه اکثریت جامعه به بیمه فقط ثالث اجباری است، یعنی فرهنگ بیمه وجود ندارد، در پس‌زمینه ذهنی لایه‌های اجتماعی این مفهوم جا افتاده است که برای جلوگیری از جریمه باید بیمه خرید.

 لذا زمانی‌که شنیده می‌شود، در کشور هند حتی اقشار بسیار کم درآمد نیز دارای بیمه عمر هستند،  کم‌کاری در فرهنگ‌سازی بیمه بیشتر نمود پیدا می‌کند.

با تمام تلاش‌هایی که در سال‌های اخیر صورت گرفته و بازده آن نیز ملموس است؛ به عوامل فرهنگی به‌عنوان مهمترین عامل تاثیرگذار در توسعه بیمه‌های زندگی باید بسیار بیشتر اهمیت داد و تلاش برای فرهنگ‌سازی را صد چندان کرد.

ب) عوامل مذهبی: در واقع این عامل خود به‌نوعی زیر مجموعه عوامل فرهنگی است ولی از آنجایی‌که تاثیر بسیار زیادی در جامعه ما دارد می‌توان به‌عنوان عاملی جداگانه به آن نگاه کرد. در ایران بخش بزرگی از چند استان بیمه عمر را مغایر با آموزه‌های مذهبی خود می‌دانند که این جدا از عامل فرهنگی نیاز به تلاش مضاعف برای جست‌وجو و رفع موارد عدم انطباق بیمه عمر با مذهب ایشان دارد.

ج) عوامل اقتصادی: به احتمال فراوان وقتی فرد در تامین مایحتاج ضروری و اولیه زندگی خود دچار مشکل است، بیمه عمر را یک کالای لوکس می‌بیند که شاید بعدا بخرد.

اما همین شخص احتمالا دارای یک گوشی موبایل هوشمند نه چندان ارزان است و یا هر روز مبلغی را به‌عنوان صدقه پرداخت می‌کند یا سعی می‌کند اگر مهمان دارد به بهترین نحو از او استقبال کند. 

ضمن تایید تمامی این موارد باید گفت اگر فرهنگ بیمه در جامعه نهادینه شود، فارغ از بحث‌ها و مشکلات اقتصادی فردی و اجتماعی می‌توان جایی را هم در زندگی برای بیمه عمر باز کرد.

د) عوامل سیاسی: در جوامعی همچون ایران که تغییرات سیاسی، تا سطح کارشناسان و کارمندان یک اداره را جابه‌جا می‌کند چه برسد به تصمیم‌های کلان اقتصادی، فرهنگی و ... قطعا تصمیم گیری برای آینده کمی مشکل است. البته خوشبختانه با وجود برنامه پنج‌ساله و افق 1404 این مساله تا حدودی مرتفع شده است.

پس باید گفت برای توسعه بازار بیمه در درجه اول، دوم و سوم باید فرهنگ‌سازی کرد و بعد از آن توجه ویژه‌ای به عوامل اقتصادی و سیاسی داشت.

پس از انحلال یا ورشکستگی شرکت بیمه سرانجام سرمایه مشتری چه خواهد شد؟

طبق ماده 60 مصوبه سال1350 از قانون تاسیس بیمه مرکزی ایران، اموال موسسه‌های بیمه و همچنین ودایع مذکور در مواد 36 و 46 این قانون تضمین حقوق و مطالبات بیمه‌‏گذاران، بیمه‏‌شدگان و صاحبان حقوق آنان است و در صورت انحلال یا ورشکستگى موسسه بیمه، بیمه‏‌گذاران و بیمه‏‌شدگان و صاحبان حقوق آنان نسبت‌به سایر بستانکاران حق‌تقدم دارند.

در میان رشته‏هاى مختلف بیمه، حق‌تقدم با بیمه عمر است. موسسه‌های بیمه نمی‏توانند بدون موافقت قبلى بیمه مرکزى ایران اموال خود را صلح حقوق کنند یا به رهن واگذار کنند و یا موضوع هر نوع معامله با حق استرداد قرار دهند. دفاتر اسناد رسمى موظفند هنگام انجام این قبیل معاملات موافقتنامه بیمه مرکزى ایران را مطالبه و مفاد آن ‏را در سند منعکس کنند.

با‌توجه‌به این تصریح قانون و دیگر موارد احتیاطی و الزامی قوانین بیمه، همچنین الزام صنعت بیمه در حفظ و صیانت از اعتماد بیمه‌گذاران و سرمایه اجتماعی حاصل از آن، اگر هم مشکلی برای یک شرکت بیمه به‌وجود بیاید، تمام ارکان خانواده بیمه خود را موظف به جبران آن می‌دانند و از این بابت برای بیمه‌گذاران دغدغه‌ای وجود نخواهد داشت.

شرایط فروش بیمه عمر در کشور ما با بیمه عمر در  سایرکشورها  چه تفاوت‌هایی دارد؟

اگر عوامل توسعه‌نیافتگی را که پیشتر به آن پرداخته شد مدنظر قرار دهیم، فاصله بیمه عمر در کشور ما با سایر کشورهای دنیا را می‌توان بررسی و توجیه نمود، تفاوت‌هایی که ناشی از عوامل فرهنگی، اجتماعی، مذهبی، اقتصادی و سیاسی است. در کنار تمامی این موارد جای خوشبختی است که این فاصله با شتابی ملایم در حال کم شدن است.

تفاوت را می‌توان از دو دیدگاه ساختار خود بیمه عمر و دوم بازار فروش بیمه عمر بیان‌کرد. در مورد اول باتوجه‌به پایین بودن سرانه بیمه زندگی در ایران عملا این نوع بیمه‌نامه در چند شاخه بیشتر عرضه نمی‌شود. 

درحالی‌که در دیگر کشورها انواع و اقسام مختلفی از بیمه‌های زندگی را مشاهده می‌کنیم و برای افراد، شرایط، مشاغل، زمان‌ها، مکان‌ها و موقعیت‌های مختلف بیمه‌های زندگی طراحی و عرضه می‌شود.

البته در این حوزه بدنه کارشناسی صنعت بیمه توانمندی و پتانسیل بسیار خوبی دارد ولی متاسفانه نبود زیرساخت‌های فنی لازم در حوزه فناوری اطلاعات و پایین بودن فرهنگ عمومی بیمه‌های زندگی انگیزه‌ها را در ارایه بیمه‌های جدید پایین آورده است.

در حوزه فروش بیمه عمر نیز آمار خود گویای تفاوت‌هاست. وقتی در ایران ضریب نفوذ بیمه زندگی 08/ 2تا 2/2 است،  ولی در کشوری مثل ژاپن هر نفر پنج بیمه عمر دارد یا حتی در کشورهای هند، ترکیه و ...که فاصله زیادی با ما ندارند، ضریب نفوذ بیمه زندگی خیلی بالاتر از ایران است، تفاوت‌ها آشکارتر و تاسف‌ها بیشتر می‌شود.

آیا بیمه عمر معاف از مالیات است ؟

طبق ماده۱۳۶ قانون مالیات‌های مستقیم به‌طور کلی بیمه عمر و تامین آتیه و نیز اندوخته حاصل از سرمایه‌گذاری‌های صورت گرفته در آن، تماماً از پرداخت مالیات معاف است و نظر به ماده۱۸ قانون مالیات‌های مستقیم بند (۲- ج) مبالغ پرداختی از بابت بیمه عمر می‌توانند جزو هزینه‌های قابل قبول موسسه‌ها از نظر مالیات به حساب آیند.

اقساط بیمه عمر به چه صورت پردا خت می‌شود ؟

اقساط بیمه عمر بر پایه یک حق‌بیمه سالانه است که بیمه‌گران به‌منظور جلوگیری از فشار به بیمه‌گذار در مواردی آن را به اقساط شش‌ماهه، چهارماهه یا ماهیانه تقسیط می‌کنند. این حق‌بیمه از طرف بیمه‌گذار به حساب بیمه‌های زندگی به‌نام بیمه‌گر پرداخت می‌شود. روش‌های مختلفی برای پرداخت حق‌بیمه‌های زندگی وجود دارد که تنوع آن براساس میزان تنوع صنعت بانکداری است.

سود بیمه عمر چه میزان است  و اگر فرد این مبلغ را در بانک سرمایه گذاری کند آیا سود آن بیشتر نخواهد بود؟

وجه تمایز بیمه عمر و حساب بانکی از لحاظ سودآوری، تفاوت تشکیل سرمایه در بلند مدت و یا سرمایه گذاری کوتاه مدت است. به عنوان مثال : زمانی که شما حساب بانکی افتتاح می کنید برای دریافت سود مناسب باید مبلغ قابل توجهی هم به صورت یکجا پس انداز کنید که تا پایان قرارداد هم قابل برداشت نیست و یا در صورت برداشت، نرخ سود آن سپرده کاهش می یابد.

اما وقتی بیمه‌نامه عمر می‌خرید، با پرداخت حق‌بیمه‌های اندک، منظم و هدفمند به‌دنبال تشکیل سرمایه مناسب و مطمئن هستید. ضمن اینکه در نرخ سود حساب‌های بانکی در هر زمان امکان تغییر وجود دارد، اتفاقی که در سال‌های اخیر مکررا شاهد آن بودیم.

اما سود بیمه‌های عمر شامل دو بخش سود تضمینی و سود مشارکت در منافع است. بنابراین افراد عملا از میزان سرمایه خود در پایان مدت بیمه‌نامه اطلاع دقیق دارند و می‌توانند برای آن برنامه‌ریزی کنند یا در هر زمان اقدام به افزایش حق‌بیمه‌های پرداختی و در نتیجه افزایش سرمایه خود کنند. مورد دیگر مربوط به بحث چند بعدی بودن بیمه‌های عمروسرمایه‌گذاری است.

یکی از این ابعاد پوشش‌های بیمه‌ای است. واقعیت این است که هیچ بانکی در کنار سودآوری خطرهای زندگی شما را پوشش نمی‌دهد. متاسفانه فرهنگ غالب جامعه ما به شکلی است که تصور می‌کنیم خطرها همیشه برای دیگران است و هیچگاه برای ما پیش نخواهد آمد.

فوت، بیماری‌ها، حوادث، ازکارافتادگی و ... مشکلاتی است که وقتی به سراغمان بیایند سپرده‌‌های بانکی کمکی به ما نخواهند کرد؛ درحالی‌که یکی از ابعاد بیمه‌نامه‌های عمر رفع نگرانی حاصل از این مشکلات است. علاوه‌بر این موارد، بیمه‌های عمر دارای مزایایی همچون مقابله با اثر تورم، امکان برداشت از اندوخته، دریافت وام بدون نیاز به ضامن، سود مشارکت در منافع و بسیاری مزایای دیگر است.

چند نوع بیمه عمر داریم؟

بیمه های عمر به سه گروه اصلی تقسیم می شوند: بیمه عمر به شرط حیات، بیمه عمر به شرط فوت و بیمه عمر مختلط.

هر کدام از تقسیمات بالا خود به بخش‌های فرعی دیگری تقسیم می‌شود که مهمترین ‌آن‌ها به‌شرح زیر است. 

1- بیمه‌های عمر به شرط حیات: در این نوع بیمه شركت بیمه تعهد می‌كند درصورت حیات بیمه‌شده تا زمان انقضای مدت بیمه‌نامه‌، سرمایه بیمه را به‌صورت یكجا یا مستمری به استفاده كننده بپردازد‌. از انواع این بیمه می‌توان به بیمه تشكیل سرمایه و انواع بیمه‌های مستمری‌ اشاره کرد.

2- بیمه‌های عمر خطر فوت (به‌شرط فوت): در این نوع بیمه‌، شركت بیمه تعهد می‌كند، درصورت فوت بیمه‌شده در طول مدت قرارداد‌، سرمایه بیمه را به استفاده كننده بپردازد‌. بدیهی است كه در صورت حیات بیمه‌شده‌، شركت بیمه تعهدی ندارد‌. از انواع آن بیمه عمر زمانی‌، بیمه عمر مانده بدهكار‌، بیمه تمام عمر و‌... است.

 1-2-بیمه عمر زمانی: یك نوع بیمه عمر است كه شركت بیمه تعهد می‌كند در صورت فوت بیمه‌شده در طی مدت اعتبار قرارداد سرمایه بیمه‌نامه را به استفاده كننده بپردازد و چنانچه بیمه‌شده در پایان قرارداد زنده باشد‌، شركت بیمه تعهدی ندارد. دوره پوشش در این بیمه موقت است، مدت این نوع بیمه حداقل یك‌سال است و معمولا تا سن 70سالگی قابل ارایه است‌. این سرمایه قابلیت افزایش در سال‌‌های آینده را خواهد داشت.

2-2-بیمه تمام عمر: برخلاف بیمه عمر زمانی، بیمه تمام عمر یک بیمه اندوخته‌ساز است. بیمه تمام عمر از انواع بیمه‌های به شرط فوت است. در این بیمه‌نامه شركت بیمه تعهد می‌كند كه بیمه‌شده در هر زمانی كه فوت كند سرمایه بیمه را به استفاده‌كنندگان بپردازد‌، شركت‌های بیمه معمولاً متقاضیان بیمه را در بیمه‌های به شرط فوت و مختلط حداكثر تا سن 70سالگی تحت‌پوشش قرار می‌دهند و در سن 70سالگی پوشش بیمه‌ای او قطع می‌شود.

2-3- بیمه عمر مانده‌بدهكار (بیمه سرمایه نزولی) افرادی كه از موسسه‌ها یا بانك‌ها وام دریافت می‌کنند. چنانچه در طول مدت وام فوت کنند پرداخت اقساط وام ازطریق بازماندگان آن‌ها مشكل و گاهی غیرممكن خواهد بود.

 وام‌گیرنده می‌تواند با تحصیل بیمه عمر مانده‌بدهكار برای خود این مشكل را رفع کند. در این نوع بیمه هرگاه وام‌گیرنده (بیمه‌شده) در طول مدت وام فوت كند، بیمه‌گر بقیه اقساط او را از تاریخ فوت تا پایان مدت وام یكجا در وجه وام‌دهنده پرداخت می‌کند و در نتیجه بازماندگان متوفی دینی در قبال وام‌دهنده نداشته و وثیقه مورد رهن بلافاصله بعد از فوت بیمه‌شده آزاد و در اختیار وراث قرار می‌گیرد.

بیمه عمر مختلط: این بیمه از تركیب بیمه‌های عمر به‌شرط حیات و فوت تشكیل شده است.

بیمه عمروسرمایه‌گذاری: این بیمه‌نامه براساس مدل شناخته شده جهانی Flexible universal life طراحی شده و در سراسر جهان یکی از پرطرفدارترین بیمه‌های عمر است، با در نظر گرفتن نرخ تورم و سود سرمایه‌‌گذاری و ویژگی‌های مربوط به خنثی کردن اثر تورم و محاسبه سود صندوق سرمایه‌گذاری به شکل مرکب، مناسب‌ترین گزینه برای کسانی است که با نگرش درست، نگران آینده خود و خانواده  هستند. ویژگی عمده بیمه عمروسرمایه‌گذاری قابل انعطاف بودن حق‌بیمه و بیمه‌‌گذار است که میزان و نحوه پرداخت حق‌بیمه را تعیین می‌کند.

آیا بیمه عمر در بیماری‌های خاص از بیمه‌شده حمایت می‌کند؟

معمولا اکثر افراد دارای بیمه‌های درمانی از نوع اول یا مکمل هستند که بخشی از هزینه‌های درمانی را به فراخور نوع بیمه جبران می‌کند، ولی گاهی اوقات برخی بیماری‌ها علاوه‌بر هزینه‌های جاری درمانی هزینه‌های جانبی دیگری را نیز به فرد وارد می‌کند یا سقف تعهدات بیمه درمانی پایین و اندک است. لذا پوشش بیماری‌های خاص برای پنج بیماری شامل سکته قلبی و مغزی، جراحی عروق قلب، سرطان و پیوند اعضای اصلی بدن به اختیار فرد و در صورت مواجهه با این بیماری‌ها فرد از سرمایه امراض خاص بیمه‌نامه می‌تواند به صلاحدید خود استفاده کند.