به گزارش دیوان اقتصاد  به نقل از بورس کالا، سرپرست مدیریت مطالعات اقتصادی و سنجش ریسک بورس کالای ایران در خصوص جزییات دو طرح تصویب شده در کمیته فقهی سازمان بورس و اوراق بهادار گفت: گواهی سپرده کالا از مهمترین ابزارهای بازار مالی به شمار می‌رود که این ابزار به دلیل انعطاف‌پذیری، تنوع و سازمان یافتگی به سرعت در بازارهای مالی دنیا گسترش یافته است.

علیرضا ناصرپور افزود: گواهی سپرده کالا و ارز اصولا به این معنا است که شما یک دارایی را در انبار مورد تایید بورس کالا پذیرش می کنید و به پشتوانه آن یک گواهی برای شما صادر می شود، حال این دارایی می تواند اعم از انواع کالا یا ارز باشد.

ناصرپور توضیح داد: دارندگان کالا یا سایر دارایی ها همچون محصولات صنعتی، کشاورزی، پتروشیمی، فلزات گرانبها یا ارزهای خارجی، با تحویل محصولاتشان در انبارهای مورد تایید بورس کالا، یک قبض انبار حاوی درج مشخصات کامل کالا یا ارز را دریافت می کنند. سپس این افراد با هماهنگی میان انبار و شرکت سپرده گذاری مرکزی، قبض خود را ارائه و گواهی سپرده کالا یا ارز دریافت می کنند.

وی افزود: دارندگان این گواهی می توانند آن را در بورس کالا یا بازار قانونمند خارج از بورس عرضه و در سازوکاری کاملا شفاف و رقابتی بفروشند و نقدینگی دریافت کنند.

سرپرست مدیریت مطالعات اقتصادی و سنجش ریسک بورس کالای ایران از جمله کاربردهای گواهی سپرده کالا را کاهش هزینه‎های تأمین مالی و افزایش نقد شوندگی کالاها عنوان کرد و گفت: در واقع صنعتگران به پشتوانه گواهی سپرده کالایی، می توانند بدون فروش اجباری کالاها در اثر تنگناهای مالی، تامین مالی کنند. همچنین می توان فروش محصولات ایرانی در بازارهای بین المللی را با پشتوانه گواهی سپرده کالایی توسعه و افزایش داد که این امر از برنامه های بورس کالا به شمار می رود.

**کاربرد بالای گواهی سپرده ارز در زمان های تحویل**

ناصرپور با بیان اینکه گواهی سپرده ارز، یک ابزار تسهیل کننده در مبادلات است اظهار داشت: در واقع گواهی سپرده ارز خودش به صورت مستقل شاید کاربرد خاصی نداشته باشد، اما تسهیل کننده و کمک کننده در تحویل معاملات ارزی است و می تواند برای تمامی افردی که در اقتصاد فعالیت می کنند مورد استفاده قرار گیرد.

به گفته سرپرست مدیریت مطالعات اقتصادی و سنجش ریسک بورس کالای ایران، زمانی که معاملات آتی ارز انجام شود، فروشنده ارز را برای تحویل آینده به فروش می رساند و خریدار اقدام به خرید می کند در این روش در سررسیدی که تحویل صورت خواهد گرفت یکی از روش های تحویل می تواند گواهی سپرده ارزی باشد لذا گواهی سپرده ارزی ابزار مناسبی برای تحویل ارز به شمار می رود.

وی با با بیان اینکه برای نگهداری گواهی سپرده ارزی، باید مکان مناسبی همچون بانک ها یا صرافی ها در نظر گرفته شود، تاکید کرد: گواهی سپرده ارزی می تواند در تحویل معاملات آتی یا نقدی مورد استفاده قرار بگیرد و بهتر است به عنوان یک ابزار تحویل به آن نگاه شود. بنابراین این اوراق به عنوان یک ابزار کمک کننده و تکمیل کننده برای فرآیند معاملات آتی ارز محسوب می شود که لزوما معاملات آتی ارز وابسته به آن نیست .

وی در خصوص چشم انداز معاملات گواهی سپرده ارز به عنوان ابزار تحویل و تسهیل کننده معاملات گفت: اکنون گواهی سپرده برای سکه طلا، جو و ذرت استفاده می شود، ولی در آینده روی سایر محصولات صنعتی و معدنی ،پتروشیمی و برای ارز به عنوان ابزار تسهیل کننده استفاده خواهد شد و توسعه خواهد یافت.

**اوراق مجوز واردات، عرضه و صادرات کالا**

سرپرست مدیریت مطالعات اقتصادی و سنجش ریسک بورس کالا در توضیح دومین مصوبه کمیته فقهی سازمان بورس گفت: در حال حاضر مجوزهای واردات و صادرات برخی کالاهای خاص توسط نهادهای مشخصی از قبیل وزارتخانه ها به افراد حقیقی و حقوقی جهت واردات یا صادرات برای مدت محدود واگذار می شود. در این میان تجارب سایر کشورها نشان می دهد که نهادهای ذیربط دولتی برای واگذاری مجوز واردات و صادرات، اقدام به حراج مجوزها کرده و متقاضییان مجوزها در حراج اقدام به خرید آن می کنند.

ناصرپور افزود: این مجوزها دارای سررسید معین است و برای این که بازار ثانویه آن را در صورت وجود بتوان مدیریت کرد، از نظر سررسید و حجم واردات استاندارد هستند.

به گفته وی، مزیت این روش حذف رانت و نیز صرف درآمدهای حاصل از آن به منظور توسعه و بهبود بخش های مرتبط است.

سرپرست مدیریت مطالعات اقتصادی و سنجش ریسک بورس کالا در این زمینه مثالی زد و گفت: فرض کنید مصرف سالانه یک محصول در داخل کشور سه میلیون تن است و دو میلیون تن آن در داخل تولید می شود. بنابراین دولت اقدام به دادن مجوز برای واردات یک میلیون تن از کالای مذکور می کند و به منظور جلوگیری از واردات بی رویه از محدودیت های تعرفه ای استفاده می کند.

وی افزود: به طور مثال دولت اعلام می کند واردات محصول مذکور تا یک ملیون تن با تعرفه پایین اتفاق بیفتد و برای واردات بیشتر از یک میلیون تن، تعرفه بیشتری به آن تعلق بگیرد.

به گفته ناصرپور از طریق معاملات اوراق مجوز واردات، عرضه و صادرات کالا می توان جلوی رانت در این روند را گرفت. برای مثال افرادی که یک میلیون تن از محصول فوق را با تعرفه ۴ درصد وارد کرده اند به نسبت افرادی که پس از پر شدن سقف واردات یک میلیون تن اقدام به ورود محصول به کشور کرده اند – به دلیل تعرفه بالاتر- سود بالایی می برند؛ بنابراین دولت ها برای جلوگیری از این روند،مجوز واردات محصولات را در قالب حراج به فروش می گذارد که این روش می تواند برای مجوزهای صادرات و عرضه کالاها هم صورت گیرد.