به گزارش دیوان اقتصاد، مجید پیره کارشناس مالی – اسلامی سازمان بورس و اوراق بهادار با بیان مطلب فوق درباره ابزارهای قابل معامله در بورس ایران به سنا، گفت: معاملات بازارهای سرمایه در دنیا با دو رویکرد انجام می شود. یک رویکرد در حوزه بازارهای سرمایه رویکرد التزام به قانون در خصوص تدوین ابزارها است. یعنی در برخی از نظام های دنیا مانند ایران و سودان محصولات به موجب قانون باید منطبق با موازین شریعت باشند.

وی درباره رویکرد دوم افزود: رویکرد دوم نظام بازار سرمایه آزاد است که به مسلمان ها و غیر مسلمان ها اجازه می دهد از هرگونه ابزاری اعم از اسلامی و غیر اسلامی استفاده کنند.

پیره با تأکید بر این نکته که ایران التزام قانونی در طراحی و انتشار ابزارها و محصولات دارد، اظهار داشت: مساله ای که در بازار سرمایه ایران حائز اهمیت است این موضوع است که بازار سرمایه توسعه پیدا کرده و اکنون معاملاتی وجود دارد که این معاملات در قانون تفکیک نشده است.

این کارشناس مالی – اسلامی سازمان بورس تصریح کرد: راه اندازی معاملات به موجب تاییدیه کمیته فقهی سازمان بورس همراه با نظارت دبیرخانه کمیته فقهی بر تدوین دستورالعمل ها و روند اجرایی معاملات انجام می شود که این امر اطمینان خاطر لازم را به سرمایه گذاران می دهد تا نسبت به انطباق با موازین شریعت شبهه ای وجود نداشته باشد.

پیره تصریح کرد: سرمایه گذاران در بازار سرمایه در مواجه با معاملات و در ساز و کارهایی که در بازار سرمایه وجود دارد می توانند مصوبه کمیته فقهی را پیدا کنند و انجام آن را به مصوبه کمیته فقهی ارجاع بدهند. وجوه مصوبات کمیته فقهی در بسیاری از موارد این اطمینان خاطر را از حیث انطباق با شریعت فراهم می آورد.

وی با اهمیت به سرمایه گذاری مسلمانان در بورس های جهانی گفت: در کشورهای مختلف دنیا با این مساله مواجه هستیم که محصولات سرمایه گذاری مطابق با شریعت اسلام برای مسلمانان طراحی و معرفی شود. دلیل این موضوع وجود سرمایه بالا و قابل توجهی است که بیش از یک میلیارد مسلمان در سراسر دنیا در اختیار دارند. اکنون نهادهای مالی بزرگ دنیا به این فکر افتادند که بتوانند از این ظرفیت استفاده کنند.

کارشناس مالی - اسلامی با ذکر مثال توضیح داد: بانک HSBC واحد مخصوصی را تاسیس کرده که این واحد صرفاً محصولات مطابق با شریعت اسلام را به سرمایه گذاران معرفی می کند. همچنین بانک استاندارد اند چارتد واحدی را تاسیس کرده بنام استاندارد اند چارتد صادق که این واحد خدمات اسلامی معرفی می کند و از سراسر دنیا مشتری جذب می کند.

ضرورت تأیید نهادهای بین المللی مالی اسلامی بر سازوکار بورس ایران

پیره تصریح کرد: در بازار سرمایه ما این مزیت وجود دارد که خدماتی مطابق با شریعت به سرمایه گذارن مسلمان معرفی شود اما تا کنون از این ظرفیت متاسفانه استفاده نشده است.

وی ادامه داد: رقمی که از این فرصت استفاده شده به نسبت حجم سرمایه گذاری که در برخی کشورهای دیگر انجام شده بسیار اندک است. بازار سرمایه ما خیلی کم از این ظرفیت استفاده کرده است در حالیکه واقعا این پتانسیل وجود دارد.

کارشناس مالی – اسلامی کمیته فقهی درباره راهکار استفاده از این ظرفیت ها گفت: برای استفاده از این ظرفیت ها باید مجموعه ای از قواعد بورس های اسلامی را بپذیریم.

وی با بیان اینکه طراحی ابزار منطبق با شریعت صرفاً برای حضور در جمع کشور های اسلامی کافی نیست، گفت: علاوه بر طراحی ابزارهای منطبق با شریعت باید برخی نهادهای بین المللی مالی اسلامی دنیا هم تایید کنند که در ایران سازوکارهای منطبق با شریعت وجود دارد.

پیره در ادامه به موسسه سنجش انطباق با شریعت آیدی آل ری تینز اشاره کرد و گفت: این نهاد بین المللی به سرمایه گذاران در کشورهای مختلف این تضمین را می دهد که محصولی که به عنوان مثال در ایران وجود دارد محصولی مطابق با شریعت هست یا خیر؟

این کارشناس مالی – اسلامی اظهار داشت: این موسسات تا کنون در رابطه با  ایران اظهار نظری نکرده اند و با وجود اینکه ما موازین شریعت را در نظر گرفته ایم ولی در جهت بین المللی شدن حرکت جدی نداشته ایم و گام های بعدی را برنداشتیم.

وی تصریح کرد: یکی از گام های اساسی در این مسیر دریافت تأییدیه موسسات سنجش مطابق با شریعت بین المللی از جمله ایدی ال، موسسه AAOIFA بحرین، کمیسیون اوراق بهادار مالزی یا دبیرخانه IFSB است که باید در جهت تعامل هر چه بیشتر با  آنها حرکت شود تا اینکه حقانیت و انطباق با شریعت ابزارهای ما برای آنها اثبات شود.

پیره ادامه داد: بدین ترتیب سرمایه گذاران مسلمان بین المللی که در سرمایه گذاری هایشان معیارهای بین المللی را مدنظر قرار می دهند ابزارهای بورس ما را نیز در سبد سرمایه گذاری خود وارد می کنند.

کارشناس مالی – اسلامی سازمان بورس گام بعدی در این عرصه را غربالگری شرعی خواند و گفت: غربال گری شرعی موضوعی است که در ایران کم به آن پرداخته شده است. در غربال گری، استانداردهای معینی تعیین می شود که مبنایی برای مشخص کردن محصولات اسلامی و غیر اسلامی قرار می گیرد.

وی تصریح کرد: در بسیاری از کشورهای دنیا اطمینان به سرمایه گذاری منطبق با شریعت در صورتی حاصل می شود که معیارهای غربال گری معرفی شده باشند اما متأسفانه در این حوزه کاری جدی انجام نشده است.

پیره با تأکید بر اینکه حقانیت شریعت در بازار سرمایه ما پشتوانه قانونی دارد، اظهار داشت: این التزام قانونی باعث شده که جهت دهی  حرکت ها به سمت انطباق با شریعت باشد اما باید گام های بعدی برای حصول اطمینان برای سرمایه گذاران مسلمان بین المللی ایجاد شود.

ضعف در تبلیغات و اطلاع رسانی ابزارهای اسلامی

وی با بیان اینکه نسبت به برخی ابزارهای اسلامی منفعلانه برخورد شده است، با ذکر مثالی توضیح داد: راه اندازی اوراق رهنی کاملاً منطبق با شریعت بود اما بلافاصله یک هجمه رسانه ای در برخی از نهادهای رسانه ای سرمایه گذاری اسلامی بوجود آمد و راجع به این موضوع شبهه وارد کردند. این شرایط نشان می دهد ما در معرفی این ابزار و منطبق بودن آن با شریعت و حتی دفاع از حقانیت مصوبه کمیته فقهی ضعیف عمل کردیم.

پیره در این رابطه گفت: متاسفانه خیلی ها از سر شیطنت یا به جهالت و عدم آگاهی، اوراق رهنی ما را شبیه اوراق رهنی متعارف دنیا دانستند و به همین خاطر صراحتاً اعلام کردند، بورس ایران ادعای غیر واقعی درباره اسلامی بودن دارد.

وی با اشاره به اینکه ابزارهای طراحی شده در ایران کاملاً منطبق با موازین اسلامی و بدون تکیه به مذهب شیعه و سنی است، خاطر نشان کرد: در حوزه اطلاع رسانی ضعیف عمل شده و گام های دیگری که برای بین المللی شدن در جمع بورس های اسلامی لازم بوده، انجام شود متاسفانه انجام نشده است.

پیره با بیان اینکه کمیته فقهی در مصوبات خودش بر عمومیت بخشی مصوبات تأکید دارد، گفت: ابزارهای طراحی شده در کمیته فقهی هم از لحاظ فقه سنت و هم از لحاظ فقه شیعه صحیح است اما در معرفی آنها قدری ضعیف عمل شده و این باعث شده در رابطه با برخی موارد هجمه هایی صورت بپذیرد.

کارشناس مالی – اسلامی گفت: اطلاع رسانی و دیپلماسی رسانه ای در حوزه مسائل اسلامی باید تقویت شود.