به گزارش دیوان اقتصاد، علاوه بر نگرانی‌هایی که این تغییرات برای مردم ایجاد کرده، سیاست‌های دولت و تصمیمات بانک مرکزی نیز در این وضعیت نقش مهمی دارند. آلبرت بغزیان، کارشناس اقتصادی در گفت‌وگو با دیوان اقتصاد، به بررسی دلایل اصلی افزایش نرخ ارز، واکنش مسئولان و پیامدهای آن برای اقتصاد کشور پرداخته است.

س: در روزهای اخیر شاهد نوسانات زیادی در نرخ ارز بوده‌ایم. به نظر شما اصلی‌ترین دلایل این افزایش ناگهانی چیست و چرا به نظر می‌رسد که دولت و بانک مرکزی قادر به کنترل آن نیستند؟
ج: متاسفانه وضعیت نرخ ارز به یک مسئله سیاسی تبدیل شده است. دولت مدعی است که این افزایش نرخ ارز ناشی از اقدامات خارجی‌هاست، اما واقعیت این است که در داخل کشور نیز عواملی مانند حذف ارز نیمایی و تصمیمات ناهماهنگ در سیاست‌های اقتصادی، شرایط را بحرانی کرده است. بانک مرکزی هم تا حدود زیادی در برابر این تغییرات بی‌تفاوت بوده و وزارت اقتصاد نیز در تصمیمات خود که به نوسانات دامن زده، تأثیرگذار بوده است.

س: یکی از انتقاداتی که به وزیر اقتصاد وارد می‌شود، این است که حذف ارز نیمایی تصمیم اشتباهی بوده است. با توجه به این انتقاد، به نظر شما این تصمیم چه تأثیری بر بازار ارز و اقتصاد کشور داشته است؟
ج: واقعیت این است که حذف ارز نیمایی تصمیمی بود که فشار زیادی به بازار ارز وارد کرد و این فشارها خود را در نوسانات شدید نرخ ارز نشان داد. وزیر اقتصاد باید توجه بیشتری به تبعات این تصمیمات می‌کرد. در شرایطی که بانک مرکزی و وزارت اقتصاد می‌بایست برای کنترل و ثبات نرخ ارز تلاش می‌کردند، این تصمیم تنها به نفع صادرکنندگان تمام شد. وقتی ارز نیمایی حذف می‌شود، صادرکنندگان قادرند با نرخ‌های بالاتر فروش کنند و از این تغییرات سود ببرند. اما این تغییرات در نهایت باعث افزایش قیمت کالاها و فشار بیشتر به مردم و تولیدکنندگان داخلی می‌شود. بنابراین، این تصمیم نه تنها به نفع صادرکنندگان بوده بلکه به شدت به ثبات اقتصادی کشور آسیب وارد کرده است. در نهایت باید گفت که چنین تصمیماتی بدون در نظر گرفتن پیامدهای بلندمدت، نتایج منفی زیادی به همراه خواهد داشت.

س: به نظر شما، آیا افزایش نرخ ارز به طور غیرمستقیم به نفع دولت است، همانطور که برخی مسئولان اشاره کرده‌اند؟ آیا این افزایش به طور عمدی رخ می‌دهد؟
ج: بله،  این درست است که افزایش نرخ ارز به دولت کمک می‌کند چون کسری بودجه را تا حدی جبران می‌کند، اما این که دولت به عمد بخواهد نرخ ارز را بالا ببرد، سوالی است که باید از وزیر اقتصاد پرسید. ایشان به طور قطع منکر این موضوع خواهد شد، اما اقداماتی مانند حذف ارز نیمایی، عملاً زمینه‌ساز این افزایش قیمت‌ها بوده است. باید بپذیریم که این تصمیمات تبعات تورمی دارند و مسئولان اقتصادی باید به این تبعات توجه کنند.

س: بسیاری  از تحلیلگران و افراد در فضای اقتصادی از پیش‌بینی‌هایی در مورد آینده نرخ ارز صحبت می‌کنند. آیا این پیش‌بینی‌ها واقع‌بینانه هستند یا صرفاً برای جلب توجه و ایجاد هراس در بازار مطرح می‌شوند؟
ج: پیش‌بینی دقیق نرخ ارز تقریباً غیرممکن است. برخی افراد پیش‌بینی‌هایی از جمله سقف نرخ دلار تا اعداد خاصی مانند 100 هزار تومان را مطرح می‌کنند، اما این پیش‌بینی‌ها بیشتر از آنکه بر اساس تحلیل‌های علمی باشد، به دنبال جلب توجه و فالوور هستند. واقعیت این است که نرخ ارز مرز مشخصی ندارد و تنها روند کلی افزایش قیمت‌ها قابل مشاهده است. البته باید توجه داشت که این پیش‌بینی‌ها می‌تواند به ایجاد بی‌اعتمادی و نگرانی در بازار کمک کند.

س: مردم در شرایط فعلی به کجا پناه می‌برند تا از نوسانات نرخ ارز محافظت کنند؟ آیا خرید طلا و سهام بهترین راهکار است؟
ج: مردم به دنبال حفظ ارزش پول خود هستند و طبیعی است که به سمت خرید طلا و سهام روی آورده‌اند. این اقدام در واقع نشان‌دهنده نگرانی آنها از حفظ سرمایه‌شان در برابر نوسانات است. در شرایط فعلی، خرید طلا و شمش به نسبت سهام امن‌تر به نظر می‌رسد، زیرا بازار سهام همچنان با ریسک زیادی روبه‌رو است. همچنین، نباید مردم را به خاطر این رفتار مقصر دانست. آنها تنها در تلاشند تا ارزش پس‌انداز خود را حفظ کنند.

س: اظهارات اخیر ترامپ در مورد ایران و تهدیدهای جدید علیه کشور چه تأثیری بر وضعیت اقتصادی و نرخ ارز خواهد داشت؟ آیا این تهدیدها جدی هستند؟
ج: قطعاً اظهارات ترامپ و تهدیدهایی که مطرح کرده، تأثیرات خود را خواهد داشت. این تهدیدها نمی‌تواند صرفاً یک ادعای پوچ و بی‌پایه باشد. همانطور که ما با آتش زدن پرچم ، موضع خود را به دنیا اعلام می‌کنیم، ترامپ هم در تلاش است تا با اقدامات عملی، مواضع خود را محکم‌تر نشان دهد. با گذشت زمان و با تحکیم موقعیتش در ریاست‌جمهوری، او بیشتر تلاش خواهد کرد تا تهدیدهایش را به صورت اقدامات عملی درآورد که این قطعاً می‌تواند تأثیرات اقتصادی و ارزی برای ایران به دنبال داشته باشد.

س: در شرایط فعلی که تورم به شدت در حال افزایش است، آیا شما پیش‌بینی می‌کنید که قیمت‌ها در سال آینده کاهش یابد یا همچنان شاهد افزایش آن خواهیم بود؟
ج: متاسفانه باید بگویم که علی‌رغم میل باطنی، در سال آینده شاهد افزایش تورم خواهیم بود. قیمت‌ها به ویژه در کالاهای اساسی می‌تواند بین 30 تا 40 درصد افزایش یابد. مسئولان اقتصادی هیچ اقدام موثری برای کاهش قیمت‌ها و حتی برای حفظ ثبات قیمتی انجام نمی‌دهند و این وضعیت به شدت مردم را تحت فشار قرار داده است. در حقیقت، مسئولان هیچ نگرانی جدی از وضعیت پیش‌آمده نشان نمی‌دهند و همین موضوع به عمق بحران می‌افزاید.

س: نظرتان در مورد استیضاح وزیر اقتصاد چیست؟ آیا این استیضاح می‌تواند به تغییرات واقعی در سیاست‌های اقتصادی منجر شود؟
ج: به نظر من استیضاح وزیر اقتصاد فرصتی مناسب است تا پاسخگویی به اشتباهات صورت‌گرفته مانند حذف ارز نیمایی را به دولت تحمیل کنیم. البته بعید است که استیضاح به نتیجه جدی‌ای برسد و کمیسیون قانع خواهد شد. با این حال، وزیر اقتصاد باید در برابر تصمیماتش که به افزایش نرخ ارز انجامید، پاسخگو باشد.