به گزارش دیوان اقتصاد، سال 2024 در تمام جهان سال عجیبی بود، سرعت تحولات جهانی آن چنان بالا بود که به عقیده بسیاری از ناظران بین‌الملل، در حالت عادی و وضعیت نرمال، برای یک دهه جهان کافی بود. از کودتای غیرمنتظره در کره‌جنوبی گرفته تا جنگ در غزه و اوکراین، جنگ تجاری چین و آمریکا هم به نوبه خود بازار جهانی را تحت‌تأثیر قرار داده، از طرفی شاید بتوان مهم‌ترین این تحولات را روی کار آمدن مجدد دونالد ترامپ با کابینه جدید و خاص خود حساب کرد؛ مثلاً همین جنگ تعرفه‌ای را هم که در نظر بگیریم در چند ماهه اخیر بازار‌های جهانی را دچار نوساناتی عجیب کرده و باعث ثبت رکورد‌های جدیدی در آن شده است. 

برای مثال در سه‌ماهه پایانی 2024 رکورد جدیدی از ارزش طلا در جهان ثبت شد و طبق آمار شورای جهانی طلا ارزش آن در تمام دنیا به 111 میلیارد دلار رسید که عدد قابل‌توجهی است. طبق آمار شورای جهانی طلا کشور‌های سوئیس، چین، انگلستان و امارات بیشترین واردات طلا را در سال 2024 داشته‌اند و سوئیس سهم 40 درصدی در واردات جهان دارد. این کشور‌ها در سال 2024 به ترتیب 107،103،77 میلیارد دلار طلا وارد کرده‌اند و پرچمدار واردات طلا در جهان به شمار ‌می‌روند. ایران همچنین در سال 2024 رقمی معادل 8 میلیارد دلار واردات طلا داشته و 12امین کشور وارد‌کننده طلا در جهان است.

واردات 105 میلیارد دلاری سوئیس
بررسی «فرهیختگان» از داده‌های پایگاه داده سازمان ملل (COMTRADE) نشان می‌دهد در سال 2024 سوئیس بزرگ‌ترین واردکننده طلا بوده و چیزی حدود 40درصد از سهم بازار جهانی را به خود اختصاص داده است، میزان واردات طلا در کشور سوئیس به‌عنوان رکورددار واردات طلا در سال 2024 رقمی معادل 105 میلیارد دلار بوده؛ در همین راستا در بازار جهانی طلا که پس از حذف فلزات از تعرفه‌های مقابل ترامپ شاهد تغییرات قابل‌توجهی در جریان صادرات و واردات بوده است؛ می‌بینیم طلایی که از دسامبر به نیویورک منتقل شده بود، اکنون به سوئیس، محل اولیه خود بازمی‌گردد.

داده‌های گمرک سوئیس نشان می‌دهد که واردات طلا از آمریکا، از 12.1 تن در فوریه، به 25.5 تن در مارس، افزایش یافت که بالاترین میزان در ۱۳ ماه گذشته بود.  افزون بر این، بر اساس داده‌ها این روز‌ها صادرات طلا از سوئیس به آمریکا، با ۳۲ درصد کاهش ماهانه روبه‌رو شده است؛ چراکه این دارایی ارزشمند که معامله‌گران از دسامبر، به‌منظور احتیاط در برابر احتمال تعرفه‌های گسترده آمریکا بر واردات طلا به نیویورک انتقال داده بودند به سوئیس و جایی که از آن آمده بود بازگردانده می‌شود.

ایران سیزدهمین واردکننده بزرگ طلا شد
طبق آمارهای گمرک ایران، تجارت خارجی غیرنفتی کشور در سال ۱۴۰۳ با ۱۱.4 درصد افزایش نسبت به سال ۱۴۰۲ به رقم ۱۳۰ میلیارد و ۲۱۹ میلیون دلار رسید. از این میزان سهم صادرات غیرنفتی ۵۷ میلیارد و ۸۴۴ میلیون دلار و سهم واردات ۷۲ میلیارد و ۳۷۵ میلیون دلار بود. با توجه به اینکه واردات طلا یکی از راه‌های رفع تعهد ارزی به شمار می‌رود سال گذشته ۱۰۰ تن طلا به اشکال خام به ارزش ۸ میلیارد و ۵۱ میلیون دلار وارد کشور شده است.

داده‌های گمرک نشان می‌دهد در ۱۲ماهه سال 1402 حجم واردات طلای خام بیش از ۳۰ تن شمش استاندارد به ارزش ۱.۹ میلیارد دلار بوده است. چندی پیش محمدرضا فرزین، رئیس‌کل بانک مرکزی اعلام کرد ایران جزو بزرگ‌ترین خریداران و دارندگان ذخایر استراتژیک طلا است. به گفته وی، حدود ۳۰ درصد از ذخایر ارزی ایران به طلا تبدیل شده و ایران یکی از بالاترین نسبت‌های طلا به ارز خارجی را در جهان دارد. در خصوص لحاظ کردن شمش طلا در زمره واردات کشور این ملاحظه را باید در نظر داشت که عملا از طریق واردات شمش طلای استاندارد وجوه حاصل از صادرات به کشور بازگشته است.

داده‌های جهانی نشان می‌دهد ایران با واردات بیش از 8 میلیارد دلاری طلا در سال گذشته، سیزدهمین واردکننده بزرگ طلا در جهان بوده است.

10 کشور پرچمدار ذخیرۀ طلا در جهان
در سال 2024، بانک‌های مرکزی به طور چشمگیری هزار و 44تن متریک طلا به ذخایر خود افزودند؛ این رقم نشان‌دهنده سومین سال پیاپی است که خریدهای طلای جهانی در این بخش از مرز هزار تن عبور کرده است. در زمستان سال 2024، بانک‌های مرکزی رکورد جدیدی را با خرید 332.9 تن متریک طلا ثبت کردند، که این افزایش قابل توجه نشان‌دهنده تمایل فزاینده آن‌ها به تقویت ذخایر طلای خود در مواجهه با نوسانات اقتصادی و عدم قطعیت‌های جهانی است.

در سال 2024، 30 درصد‌ از افراد شرکت‌کننده در نظرسنجی شورای جهانی طلا، اعلام کردند ‌قصد دارند ذخایر طلای بانک‌های مرکزی خود را افزایش دهند که این رقم نسبت به سال گذشته 5 واحد درصد افزایش یافته است. در مقابل، 3 درصد از بانک‌ها اعلام کردند که برای کاهش ذخایر طلای خود برنامه دارند و البته که این عدد نسبت به سال گذشته تغییر نکرده است. طبق گزارش شورای جهانی طلا، در سال 2024‌، کشورهای آمریکا‌، آلمان و ایتالیا سه کشور با بیشترین ذخایر طلا در بانک‌های مرکزی خود در جهان محسوب می‌شوند که به ترتیب8 هزار و 133 تن متریک، 3 هزار و 351 تن متریک و 2هزار و 451 تن متریک طلا ذخیره کردند و به نوعی پرچمدار ذخیره طلا در دنیا به شمار می‌روند.

پس ازآنها کشورهای فرانسه، روسیه و چین سه کشور دوم دنیا با بیشترین ذخیره طلا به شمار می‌روند و به ترتیب 2هزار و 437 تن متریک‌، 2هزار و 332 تن متریک و 2هزار و 279 تن متریک ذخیره طلا دارند. در رده‌های بعدی کشورهای سوئیس، هند، ژاپن و هلند قرار می‌گیرند و در مجموع 10 کشور برتر ذخیره طلا در جهان به شمار می‌روند که به ترتیب هزار و 39 تن متریک، 876 تن متریک، 845 تن متریک و 612 تن متریک طلا ذخیره کرده‌اند.

گفتنی است صندوق بین‌المللی پول سومین ذخایر بزرگ طلای جهان را در اختیار دارد که عمدتاً در سال 1944 جمع‌آوری شده است. ذخیره طلای صندوق بین‌المللی در سال 2024 رقمی معادل2814 تن متریک بوده است.

عقب‌نشینی دلار در مقابل طلا
دلار آمریکا از زمان جنگ جهانی دوم، پس از اجرایی شدن توافق برتون وودز در دسامبر 1945، نقش مهمی را به عنوان ارز ذخیره جهان ایفا کرده است. در سه‌ماهه سوم سال 2024، سهم دلار از ذخایر خارجی به 46 درصد رسیده است، عددی که تا سال 2018 بیش از 60 درصد از ذخایر جهانی را تشکیل می‌داد. به تناسب عقب‌نشینی دلار، اقبال به طلا بیشتر شده است، به طوری‌که سهم طلا که تا سال 1983 بیش از 60 درصد از ذخایر دارایی‌های جهانی را تشکیل می‌داد، به 10 درصد تا سال 2016 کاهش یافت که حالا به 21 درصد تا سال 2023 رسیده است.

خرید قابل توجه طلا توسط بانک‌های مرکزی از سال 2009 و افزایش قیمت طلا، سهم این فلز گرانبها از ذخایر بین‌المللی جهانی را به ضرر ارزهای فیات افزایش داده است، به طوری‌که در پایان سال 2023 طلا از یورو پیشی گرفت. اساساً، کاهش سهم دلار ناشی از تلاش‌های بانک‌های مرکزی برای تنوع بخشیدن به ذخایر خود به طیف وسیع‌تری از ارزها بوده است؛ حرکتی که با بهبود بازارهای مالی و زیرساخت‌های پرداخت در بسیاری از کشورها تسهیل شد. همچنین کاهش اعتماد به ‌دارایی های اعتباری‌ (ارزهای فیات)، به دلیل حباب‌های نگران‌کننده دارایی‌ها، تشدید جنگ‌ها و ترس از تورم‌ زمینه را برای رشد سهم طلا از  ذخایر بین‌المللی ایجاد کرده است.