به گزارش دیوان اقتصاد، مجیدرضا حریری، رئیس اتاق مشترک بازرگانی ایران و چین در گفتگو با پایگاه خبری اتاق ایران آنلاین، در پاسخ به اینکه ایران تا چه میزان توانسته است بعد از عضویت دائمی در سازمان همکاری‌های شانگهای تجارت خود با کشورهای عضو را بهبود دهد، گفت: ایران در این چند سال که به عنوان عضو دائم سازمان همکاری‌های شانگهای پذیرفته شده، با بحران‌های مکرر روبه‌رو بوده است و در نتیجه آن‌گونه که باید نتوانست از مزایای این سازمان در زمینه اقتصادی بهره‌مند شود.

وی ادامه داد: به فاصله چند ماه پس از پذیرفته شدن به عنوان عضو دائم، با حادثه سقوط هلی‌کوپتر و شهادت شهید رئیسی و همراهان رئیس جمهور مواجه شدیم. دولت چهاردهم هم در همان ابتدا با ترور شهید هنیه مواجه شد و پس از آن هم با درگیری‌های علنی و جنگ با اسرائیل و آمریکا مواجه شدیم. در نتیجه نتوانستیم بر گسترش روابط و تعاملات با کشورهای عضو این پیمان متمرکز شویم. موضوعی که به سازمان شانگهای محدود نشد و در مورد دیگر پیمان‌ها و سازمان‌هایی که تازه عضو شده بودیم (اوراسیا و بریکس) هم رخ داد.

حریری در ادامه با اشاره به اینکه وزارت امور خارجه با طراحی یک تشکیلات تخصصی و تعریف برنامه‌های مشخص در این زمینه فعال است، گفت: با این وجود، هنوز آنگونه که باید در زمینه اقتصادی این سازمان فعال نیستیم و حتی نمی‌توانیم آمار دقیق و مشخصی از مبادلات تجاری با کشورهای عضو استخراج کنیم.

رییس اتاق مشترک بازرگانی ایران و چین افزود: از دیگر سو، به دلیل تحریم‌ها بخش عمده‌ای از تجارت ما با کشورهای چین و روسیه است و از این رو نمی‌توانیم بگوییم که این مبادلات ما در نتیجه عضویت در این سازمان است یا ناشی از محدودیت‌های تحریم‌ها است که تجارت ما با چین و روسیه افزایش پیدا کرده است.

رئیس اتاق مشترک بازرگانی ایرانی و چین تاکید کرد: ما برای توسعه روابط با کشورهای عضو پیمان شانگهای، موانع داخلی نداریم و بیشترین مانع و مشکل از بی‌تجربگی ما در زمینه پیمان‌های بین‌المللی است. در واقع بی‌تجربگی کشور و فعالان اقتصادی، مهم‌ترین مانع و مشکل ما در زمینه همکاری با شانگهای و دیگر سازمان‌های بین‌المللی است که باید با تلاش دولت و مطالعه دقیق و بررسی تخصصی، مشکل را رفع کنیم.

حریری ادامه داد: به‌جز این مورد هیچ منع قانونی، مقرراتی یا حاکمیتی برای هر گونه ارتباط و همکاری با این سازمان و اعضای آن نداریم؛ اگر هم کارها آنگونه که باید پیش نمی‌رود، عامل آن در وهله اول نداشتن تجربه و دانش کافی در این زمینه است و دیگری، درگیر شدن با مشکلات و بحران‌هایی است که اشاره شد؛ از سقوط هلی‌کوپتر رئیس جمهور تا تنش‌های بین‌المللی و جنگ تحمیلی و در نهایت هم شرایط نیمه جنگی که اکنون با آن مواجه هستیم. 

حریری در پاسخ به اینکه با شرایط موجود بخش خصوصی تا چه میزان می‌تواند از فرصت پیمان شانگهای استفاده کند و نیازمند رعایت چه الزاماتی است، اظهار کرد: پیمان شانگهای قرارداری مابین دولت‌هاست و چارچوب آن هم به‌گونه‌ای است که دولت‌ها با یکدیگر مواجه هستند.

وی ادامه داد: از سوی دیگر در چاچوب و سازوکار اقتصاد کشور ما، بخش خصوصی اثرگذرای زیادی ندارد و بخش بزرگی از قراردادهای خارجی ما توسط نهادهای حاکمیتی منعقد می‌شود.

رئیس اتاق مشترک بازرگانی ایرانی و چین در پایان با تاکید بر اینکه در هر حال بخش خصوصی همه تلاش خود را برای توسعه کشور انجام می‌دهد، اعلام کرد: طرح‌هایی در حال آماده‌سازی و در دست تدوین داریم که در آینده نزدیک برای بحث کارشناسی و بررسی در جلسات اتاق بازرگانی مطرح خواهیم کرد تا بتوانیم با تمرکز بیشتر در سازمان پیمان شانگهای فعالیت کنیم و تا جایی که امکان آن وجود دارد از ظرفیت‌های این پیمان استفاده کنیم.

حریری در آغاز این گفتگو، با اشاره به چگونگی شکل‌گیری و ظرفیت‌های بالقوه پیمان شانگهای، گفت: سازمان همکاری‌های شانگهای، سازمانی است که بر اساس نیازهای امنیتی و سیاسی کشورهای عضو به رفع نیازهای خود در مبارزه با تروریسم و مسائل امنیتی شکل گرفت و در واقع چارچوب و اساس شکل‌گیری آن اقتصادی نبود. این سازمان در حقیقت در پی اتفاقاتی است که اوایل قرن بیستم در افغانستان و پاکستان و به صورت خاص در کوه‌های هیمالیا با ظهور افراط‌گرایی و جدایی‌طلبی و نیز تشدید حضور آمریکا از سوی دیگر شکل گرفت. ایران هم در سال ۲۰۰۵ به عنوان عضو ناظر به سازمان همکاری شانگهای پیوست و یک سال بعد برای عضویت کامل در این سازمان درخواست داد که نهایتا سال ۲۰۲۱، با عضویت کامل ایران موافقت شد.

رئیس اتاق مشترک بازررگانی ایران و چین به چگونگی اضافه شدن فعالیت‌های اقتصادی به پیمان شانگهای اشاره کرد و بیان داشت: در سال‌های اخیر و همراه با دیگر نهادهایی که چین سر و شکل می‌داد و برای پیشبرد اهداف خود در مواجهه با آمریکا تلاش می‌کرد، ابتکار کمربند – جاده را هم مطرح کرد؛ ابتکاری که از قضا ایران در قلب آن واقع است و برای تثبیت و تحقق اهدافی که در راستای این ابتکار تعریف کرده بود، نیاز بود که سازمان‌های اقتصادی هم با حضور اعضا و کشورهایی که در این مسیر هستند، شکل بگیرد و در همین راستا در سازمان همکاری شانگهای هم چین به عنوان عضو مهم و قدیمی فعالیت اقتصادی را در کنار دیگر فعالیت‌های سازمان پیشنهاد داد که پذیرفته شد و توافقنامه همکاری اقتصادی کشورهای عضو پیمان، نخستین بار سال ۲۰۰۳ تهیه و به امضا رسید. در نشست همین سال با پیشنهاد رئیس دولت چین برنامه‌های بلندمدت و کوتاه‌مدت برای افزایش سطح بازرگانی میان کشورهای عضو به امضا رسید. بر این اساس، این سازمان به عنوان یک سازمان اقتصادی در کنار دیگر نهادها و سازمان‌ها علیه نظم فعلی حاکم بر جهان به رهبری آمریکا بازتعریف و طراحی شد.