به گزارش دیوان اقتصاد، در گفت‌وگویی با هادی حیدری معاون فناوری و برنامه ریزی بانک توسعه صادرات ایران، درباره ضرورت این موضوع و مسیر پیش‌روی نظام بانکی کشور در ورود به عصر کوانتومی گفت‌وگو شده است.

در ابتدا بفرمایید، اهداف و ضرورت برگزاری نشست بانکداری کوانتومی چه بوده است؟

در حوزه اقتصاد و بخصوص بانکداری همواره تکنولوژی، پیشران اصلی تحولات و ایجاد مزیت رقابتی بوده اند. به عبارت دیگر بر اساس نظریه تخریب خلاقانه، تکنولوژی عامل اصلی ایجاد تحول در حوزه های کسب وکاری است. قطعا مهم ترین تخریب خلاقانه یک دهه آتی، تکنولوژی هایی مانند رایانش کوانتومی، هوش مصنوعی بلاکچین و توکنایز کردن دارایی ها خواهند بود. بنابراین طرح این موضوع در یک نشست ملی در حوزه بانکداری و هم اندیشی در مورد آن در کشور بسیار مهم است. در حال حاضر ابرشرکت های حوزه فناوری کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه، سرمایه گذاری های کلانی را در این حوزه برای افزایش سطح آمادگی کوانتومی انجام داده اند. بانک توسعه صادرات ایران به عنوان حامی این نشست، پیشنهاد شروع بررسی این مهم را در سطح ملی داده است که نیازمند اصلی هم حرکتی با ابرروندهای روز دنیاست.

علاوه بر آن موتور پیشران اصلی این حوزه ریسک هایی است که در حوزه امنیت اطلاعات در صورت نبود آمادگی کوانتومی بر بخش مالی و شبکه بانکی کشور تحمیل می‌شود.

رایانش کوانتومی در صورت توسعه سخت افزارها که با احتمال بالا در کمتر از یک دهه آتی رخ می‌دهد، با کیوبیت­های بالا استعداد خاصی برای شکستن رمزهای پیچیده دارد.

آنچه که در فناوری اطلاعات از آن به عنوان روز سخت یاد می‌شود همان Q-Day است، که در آن روز رایانه های کوانتومی به قدری قدرتمند خواهند بود که قادر به شکستن الگوریتم­های رمزنگاری اخیر خواهند بود.

۲- مفهوم بانکداری در عصر کوانتوم دقیقاً چیست و چه تفاوتی با بانکداری مبتنی بر فناوری‌های مرسوم دارد؟

بانکداری در عصر کوانتوم، نحوه استفاده از تکنولوژی های روز دنیا مانند رایانش کوانتومی در حوزه کسب و کار بانکی در کنار رایانش کلاسیک کنونی است. رایانش کوانتومی تکنولوژی متفاوت از محاسبات کلاسیک است که بر اساس اصول نظریه اطلاعات کوانتومی و مکانیک کوانتومی مطرح شده است. نقطه شروع طرح این بحث رفع محدودیت های محاسباتی در حوزه محاسبات کلاسیک است. رایانش کوانتومی بر اساس تعاریف نوینی مانند کیوبیت (Qubit) به عنوان جایگزین بیت، برهم نهی، در هم تنیدگی و وفاداری کیوبیت ها در مدارهای کوانتومی است. این مفاهیم در دو بعد سخت افزار و الگوریتم های کوانتومی در حال حاضر توسط ابرشرکت های حوزه فناوری و کسب و کار در حال توسعه است.

لزوم آشنایی با این مفاهیم همانند مفهوم هوش مصنوعی و ارکان اصلی آنها برای همکاران شبکه بانکی و به خصوص ITضروری و کلیدی است.

۳- این فناوری چه تأثیری در ارائه خدمات و تصمیم‌گیری‌های بانکی خواهد داشت؟

اصل مطرح شدن رایانش کوانتومی در تمامی حوزه های علمی اعم از صنعت سلامت و بهداشت، صنعت مالی و بانکداری، صنعت حمل و نقل و سایر صنایع به جهت افزایش سرعت و دقت در تصمیم گیری است. به عنوان مثال کاربردهای عملی متفاوتی در این حوزه در حال حاضر وجود دارد. اخیرا ابرشرکت­های حوزه سرمایه گذاری مانند ونگارد و بانک HSBC، از این تکنولوژی برای بهینه سازی پرتفوی سرمایه­گذاری و پیش بینی دقیق تر قیمت اوراق بدهی بهره برده اند.

۴- بانک‌ها برای ورود به عصر کوانتومی چه اقداماتی باید انجام دهند؟

مهم ترین اقدامات در حال حاضر برای همکاران شبکه بانکی عبارتند از، اول ارتقای دانش در حوزه رایانش کوانتومی و شناخت تعاریف اولیه و شناسایی تفاوت های دنیای کلاسیک و کوانتوم که در این مسیر اهمیت ویژه ای دارد.

بخش دوم هم راستاسازی کسب و کار و استفاده از کاربردهای موردی رایانش کوانتومی در خطوط کسب و کار بانکی در کنار محاسبات کلاسیک است. مجددا بر این نکته تاکید می کنیم فعلا جایگزینی کامل رایانش کوانتومی با رایانش کلاسیک مد نظر نیست، مهم ایجاد مزیت رقابتی در استفاده از تکنولوژی کوانتومی است.

مبحث سوم ارتقای سطح آمادگی کوانتومی در کل کشور، زیرساخت­ها و بخصوص حوزه مالی برای کاهش ریسک‌های حوزه امنیت اطلاعات است.

در این راستا وجود یک نقشه راه ملی با تاکید بر ایمن سازی شبکه پرداخت کشور برای روز سخت مورد تاکید است.

در نهایت استفاده از تجربیات معتبر و روز دنیا با شرکت های مطرح و تشکیل دفتر پروژه های مشترک با این شرکت ها در صورت امکان به تسریع و نفوذ دانش کوانتومی در شبکه بانکی کمک می کند.