به گزارش دیوان اقتصاد، اینک فارس، با بهره‌گیری از ظرفیت‌های منحصربه‌فرد خود، نه تنها دروازه‌ای برای ورود به بازار پرپتانسیل ازبکستان گشوده، بلکه به کاتالیزوری برای حضور قدرتمندتر اقتصاد ایران در کل منطقه تبدیل شده است.

طلوع دیپلماسی اقتصادی در عمل
در چارچوب سیاست‌های کلان دولت جمهوری اسلامی ایران مبنی بر تقویت دیپلماسی اقتصادی و توسعه پیوندهای منطقه‌ای، که مورد تاکید رهبر معظم انقلاب نیز قرار گرفته است، استان فارس به عنوان یکی از قطب‌های اقتصادی و فرهنگی کشور، گام بلند و عملیاتی را در این مسیر برداشت.

سفر هیات تخصصی و اقتصادی استان فارس به ریاست حسینعلی امیری نماینده عالی دولت در استان، به کشور ازبکستان، یک کارزار اقتصادی هوشمندانه‌ای بود که توانست افق‌های همکاری جدیدی را در قلب آسیای میانه بگشاید.

این گزارش مستند و مفصل، به واکاوی ابعاد مختلف این سفر تاریخی، زمینه‌ها، روند مذاکرات، تفاهم‌نامه‌های منعقد شده و چشم‌انداز آینده روابط اقتصادی فارس و ازبکستان می‌پردازد.

زمینه‌ها و ضرورت‌ها؛ چرایی انتخاب ازبکستان؟
کشور ازبکستان با دارا بودن پیشینه فرهنگی و تاریخی مشترک با ایران، یکی از کشورهای مهم و در حال توسعه منطقه قلمداد می‌شود؛ موقعیت جغرافیایی استراتژیک این کشور به عنوان چهارراه ارتباطی آسیای مرکزی، جمعیت جوان و تحصیل کرده، منابع غنی طبیعی و برنامه‌های جدی توسعه‌ای دولت ازبکستان، آن را به بازاری جذاب و پرپتانسیل برای سرمایه‌گذاران و تاجران بین‌المللی تبدیل کرده است.

با این وجود، به‌رغم این ظرفیت‌ها، جامعه کسب‌وکار استان فارس عمدتا بر همکاری با کشورهای حوزه خلیج فارس متمرکز بود و آشنایی کمتری با فرصت‌های اقتصادی ازبکستان وجود داشت.

این امر ضرورت ایجاد پل ارتباطی مستقیم بین دو طرف را بیش از پیش آشکار می‌ساخت.

دیپلماسی فعال استان؛ مقدمه‌ای برای جهش
در سه ماهه نخست سال جاری، استان فارس شاهد دیدارهای متعددی در سطح عالی بود؛ ملاقات چهار وزیر امور خارجه و ۱۳ سفیر کشورهای مختلف با مسئولان استانی، نشان‌دهنده جایگاه ویژه فارس در نقشه دیپلماسی اقتصادی ایران بود.

این رویدادها بسترساز توافقات اولیه‌ای شد که سفر به ازبکستان را به عنوان گام بعدی و عملیاتی طلب می‌کرد؛ بنابراین، با دعوت رسمی دولت ازبکستان، کاروان اقتصادی فارس متشکل از فعالان بخش خصوصی در حوزه‌های صنعت، معدن، تجارت، کشاورزی، پزشکی و گردشگری به همراه مدیران ارشد استانی راهی این کشور شد.

روند سفر و آغاز گفت‌وگوها
اولین گام هیات فارس پس از ورود به پایتخت ازبکستان، برگزاری نشستی با فعالان اقتصادی ایرانی مقیم این کشور، به همراه سفیر و رایزنان فرهنگی و اقتصادی ایران بود؛ این جلسه که نشان از نگاه راهبردی و همه‌جانبه هیات داشت، بر بهره‌گیری از تجربه و شبکه ارتباطی ارزشمند بازرگانان ایرانی مقیم برای تسهیل و توسعه مبادلات تجاری بین دو طرف تاکید کرد.

این امر به عنوان پشتوانه‌ای محکم برای مذاکرات آتی عمل نمود.

پیمان خواهرخواندگی اقتصادی؛ امضای تفاهم‌نامه فارس و سرخان‌دریا
در روز دوم، هیات استان فارس به استان "سرخان‌دریا" سفر کرد؛ این استان، یکی از مناطق مهم و استراتژیک ازبکستان با ظرفیت‌های بالای کشاورزی، صنعتی و معدنی محسوب می‌شود.

در این سفر، با استقبال گرم مقامات محلی مواجه شدند و در نهایت، تفاهم‌نامه همکاری‌های دوجانبه بین استان فارس و استان سرخان‌دریا با حضور استانداران دو طرف به امضا رسید.

این سند، چارچوب قانونی و اجرایی مناسبی برای توسعه همکاری‌ها در تمامی حوزه‌ها فراهم آورد.

شناسایی میدان‌های مشترک؛ بازدید از ظرفیت‌های کلیدی
هیات اقتصادی فارس در جریان این سفر، از منطقه آزاد مرزی سرخان‌دریا با افغانستان و نیز چندین واحد صنعتی پیشرفته در حوزه‌های کشاورزی، نساجی، صنعت ساختمان و فناوری اطلاعات بازدید به عمل آورد.

این بازدیدهای میدانی، فرصتی ارزشمند برای شناسایی دقیق ظرفیت‌ها، نیازها و زمینه‌های همکاری متقابل بود و به فعالان اقتصادی فارس درک ملموس‌تری از محیط کسب‌وکار ازبکستان ارائه داد.

رونق صادرات غیرنفتی؛ مصالح ساختمانی ایرانی به بازار ازبکستان
یکی از ملموس‌ترین دستاوردهای این سفر، در حوزه صنعت ساختمان بود؛ در جلسه‌ای که بین فعالان حوزه ساختمان استان سرخان‌دریا و رئیس اصناف شیراز برگزار شد، توافق قطعی حاصل گردید که کالاهای اساسی و مصالح ساختمانی از قبیل سنگ‌های تزئینی، سرامیک، کاشی، سیمان سفید و خاکستری، میلگرد و نبشی توسط تولیدکنندگان قدرتمند استان فارس تامین و به ازبکستان صادر شود.

این توافق، گامی بلند در راستای سیاست‌های اقتصاد مقاومتی و توسعه صادرات غیرنفتی ایران محسوب می‌شود.

قرار گرفتن در زنجیره تامین انرژی؛ فرصتی برای شرکت‌های فنی و مهندسی
در بخش انرژی، توافق اولیه مهمی با شرکت بزرگ "ازبک‌انرژی" به دست آمد؛ بر این اساس، شرکت "نیروترانس فارس" به عنوان یکی از شرکت‌های توانمند در حوزه انتقال و توزیع برق، در فهرست تامین‌کنندگان این شرکت ازبکستانی قرار خواهد گرفت.

این امر، نه تنها بازار جدیدی برای خدمات فنی و مهندسی استان می‌گشاید، بلکه باعث انتقال دانش فنی و ارتقای جایگاه بین‌المللی شرکت‌های ایرانی می‌شود.

همچنین از مسئولان ازبک‌انرژی برای بازدید از ظرفیت‌های استان فارس دعوت به عمل آمد.

تامین نیازهای صنعتی؛ از نئوپان تا قطعات خودرو
در حوزه صنایع چوب، چندین جلسه میان خریداران ازبکستانی محصولاتی مانند نئوپان، حلال‌ها، چسب و چسب‌چوب با تولیدکنندگان فارس برگزار شد که با استقبال گرم طرف ازبکستانی همراه بود.

علاوه بر این، ظرفیت‌های استان فارس در زمینه تامین تجهیزات فرودگاهی و قطعات خودروهای سنگین نیز به طور جدی مطرح شد و توافقات اولیه برای همکاری توسط شرکت "آریالیزر صدر" انجام گرفت.

این موارد نشان از گستردگی و تنوع زمینه‌های همکاری دارد.

کشت فراسرزمینی؛ تامین امنیت غذایی فارس
شاید یکی از راهبردی‌ترین توافقات این سفر در بخش کشاورزی رقم خورده باشد؛ بر اساس مذاکرات انجام‌شده، توافق اولیه برای اختصاص ۳۵ هزار هکتار از اراضی کشاورزی ازبکستان جهت کشت فراسرزمینی حاصل شد.

هدف از این طرح، کشت محصولات استراتژیک مانند ذرت و علوفه برای تامین نیازهای دام و طیور استان فارس است؛ این اقدام، نمونه بارزی از بهره‌گیری از مزیت‌های نسبی دو منطقه برای تامین منافع متقابل و افزایش امنیت غذایی است.

صادرات و صادرات مجدد؛ راهی به بازارهای ثالث
در بخش محصولات باغی، توافق شد تا صادرات مرکبات، انجیر، انار و خرما از فارس به بازار ازبکستان توسعه یابد؛ نکته جالب‌تر، توافق بر سر صادرات مجدد این محصولات از ازبکستان به بازارهای ثالث و کشورهای همسایه بود.

این امر به دلیل موقعیت ترانزیتی ازبکستان، می‌تواند فرصت‌های تجاری جدیدی را برای تولیدکنندگان فارس ایجاد کند و برند ایرانی را در منطقه آسیای مرکزی بیش از پیش تثبیت نماید.

بازگشت به ریشه‌های مشترک؛ گردشگری فرهنگی و تاریخی
ظرفیت‌های بی‌نظیر گردشگری استان فارس، به ویژه شهرهای شیراز، پاسارگاد و تخت‌جمشید، برای طرف ازبکستانی جذابیت بسیاری داشت؛ با توجه به شناخت و علاقه عمیق مردم و مسئولان ازبکستان به شخصیت‌های بزرگی چون حافظ و سعدی و اماکن تاریخی ایران، توافق شد سه آژانس مسافرتی برتر ازبکستان، تورهای مشترک گردشگری به استان فارس برگزار کنند.

این امر می‌تواند موج جدیدی از گردشگران ازبکستانی را به ایران روانه کند.

همکاری در مرمت آثار تاریخی؛ صادرات دانش فنی
یکی از بخش‌های نوآورانه این سفر، توجه به حوزه میراث فرهنگی بود که مقرر شد کارشناسان و متخصصان مرمت آثار تاریخی از استان فارس، در پروژه‌های مرمت و باستان‌شناسی در ازبکستان حضور یابند.

همچنین، صادرات دانش فنی و خدمات مهندسی در حوزه مرمت و احیای جاذبه‌های گردشگری در دستور کار قرار گرفت؛ این همکاری، نشان‌دهنده عمق و بلوغ روابط دو طرف است.

توریسم درمانی؛ قطب پزشکی شیراز در خدمت سلامت منطقه
استان فارس با دارا بودن بیمارستان‌های تخصصی و فوق‌تخصصی و دانشگاه علوم پزشکی شیراز، به عنوان یکی از قطب‌های پزشکی ایران شناخته می‌شود؛ در این سفر، رئیس دانشگاه علوم پزشکی شیراز مذاکرات موثری را با طرف ازبکستانی برای تبادل استاد و دانشجو، برگزاری دوره‌های مشترک آموزشی و به ویژه، توسعه "توریسم درمانی" انجام داد.

این امر می‌تواند بیماران ازبکستانی را برای دریافت خدمات درمانی با کیفیت و مقرون به صرفه به شیراز جذب کند.

تولید با برند مشترک؛ راهکاری برای عبور از تحریم‌ها
با توجه به تحریم‌های ظالمانه بین‌المللی، طرف ازبکستانی پیشنهاد هوشمندانه‌ای را مطرح کرد و آن تولید محصولات غذایی با "برند مشترک" و صادرات آن به دیگر کشورها بود؛ این مدل کسب‌وکار می‌تواند با استفاده از ظرفیت‌های تولیدی استان فارس (مانند شرکت‌های معتبری مانند "رامک" و "دایتی") و شبکه بازاررسی ازبکستان، راهی برای دور زدن محدودیت‌ها و حضور در بازارهای جهانی باشد.

تشکیل کمیته مشترک اقتصادی؛ تضمین اجرای توافقات
برای نظارت، پیگیری و عملیاتی کردن تمامی توافقات صورت گرفته، مقرر شد "کمیته مشترک همکاری اقتصادی" به ریاست معاونان اقتصادی دو استان فارس و سرخان‌دریا تشکیل شود.

وظیفه اصلی این کمیته، بررسی دقیق نیازهای طرف ازبکستانی و شناسایی توانمندی‌های استان فارس برای تامین این نیازها است؛ این نهاد، ضامن پایداری و تداوم همکاری‌ها خواهد بود.

از توافق تا ثروت؛ چشم‌انداز آینده
سفر هیات اقتصادی استان فارس به ازبکستان را می‌توان نمونه‌ای موفق و الگویی برای دیپلماسی اقتصادی فعال و عمل‌گرایانه دولت دانست؛ این سفر نه تنها به ایجاد اعتماد متقابل و شناخت ظرفیت‌ها انجامید، بلکه به توافقات ملموس و عملیاتی در حوزه‌های متنوعی از صادرات مصالح ساختمانی و کشت فراسرزمینی تا همکاری در گردشگری، پزشکی و فناوری اطلاعات منجر شد.

اکنون چالش اصلی و هدف نهایی، "تبدیل این توافقات به ثروت، اشتغال و بهبود فضای کسب‌وکار در استان فارس" است.

تحقق این امر مستلزم پیگیری مستمر توسط کمیته مشترک، همراهی جدی بخش خصوصی و حمایت همه‌جانبه دستگاه‌های اجرایی است؛ اگر این مسیر با موفقیت طی شود، بدون شک، دروازه‌های جدید اقتصادی در قلب آسیای میانه به روی استان فارس گشوده خواهد شد و این استان پرآوازه، نقش خود را به عنوان پیشقراول اقتصاد ایران در عرصه منطقه‌ای بیش از پیش تثبیت خواهد کرد.

این سفر، آغاز راهی نوین و پرثمر است.