به گزارش دیوان اقتصاد، طبقه‌بندی مؤسسات مالی در سطوح سه گانه و تعیین الزامات تشکیلاتی و ساختاری متناسب با شدت ریسک، الزام به تشکیل واحد مستقل مبارزه با پولشویی، تشکیل کمیته مبارزه با پولشویی و تأمین مالی تروریسم و الزام به اخذ نظر مسئول مبارزه با پولشویی در محصولات و خدمات جدید از مهمترین موارد ابلاغی در این دستورالعمل  است. 

پیرو بخشنامه شماره 39661‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏/01 مورخ 20‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏/02‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏/1401 موضوع ابلاغ «دستورالعمل نحوه تشکیل و ساماندهی واحد مبارزه با پولشویی و تأمین مالی تروریسم در بانک‌ها و مؤسسات اعتباری غیر بانکی» به استحضار می‌رساند، با عنایت به اصلاح و بازنگری «آیین‌نامه اجرایی مقابله و پیشگیری از جرائم پولشویی و تأمین مالی تروریسم» در جلسه مورخ 27‏‏‏‏/07‏‏‏‏/1404 هیأت وزیران و تغییرات به‌عمل‌آمده در تبصره‌های (۱) و (۲) ماده (۳۷) آیین‌نامه اجرایی مذکور و همچنین اختصاص اهم تکالیف اجرایی در آیین‌نامه یادشده به مؤسسات مالی، لذا بازنگری در دستورالعمل موضوع تبصره (۶) ماده (۳۷) آیین‌نامه اجرایی مذکور به منظور انطباق با آن آیین‌نامه و تأمین ساختار و امکانات مکفی برای اختصاص به موضوعات مبارزه با پولشویی و تأمین مالی تروریسم در مؤسسات مالی، ضروری می‌نمود.

 از سوی دیگر، ایجاد امکان بازنگری در دستورالعمل مذکور، ظرفیت تدوین دستورالعملی واحد، به نحوی که جایگاه، ساختار و اختیارات واحدهای مبارزه با پولشویی در تمامی مؤسسات مالی و حرف و مشاغل غیرمالی را به صورت یکپارچه و متناسب با میزان اهمیت آن‌ها در نظر داشته باشد، فراهم گردید. 

براین اساس، مقرراتی با عنوان «دستورالعمل ساختار و تشکیلات مبارزه با پولشویی و تأمین مالی تروریسم» توسط مرکز اطلاعات مالی وزارت امور اقتصادی و دارایی با همکاری این بانک و سایر دستگاه‌های متولی نظارت موضوع بند (۹) ماده (۱) آیین‌نامه صدرالاشاره تدوین شد که به پیوست ابلاغ می‌گردد.

 دستورالعمل یادشده مشتمل بر احکامی است که از جمله اهم آن‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره نمود: 
طبقه‌بندی مؤسسات مالی در سطوح سه گانه و تعیین الزامات تشکیلاتی و ساختاری متناسب با شدت ریسک، برای آن‌ها: مؤسسات مالی بر اساس معیارهایی نظیر وسعت فعالیت، تعداد مشتریان و میزان ریسک، در سه سطح طبقه‌بندی شده‌اند و مؤسسات اعتباری در عالی‌ترین سطح آن (سطح یک) قرار دارند. (ماده ۱)

الزام به تشکیل واحد مستقل مبارزه با پولشویی و تعیین جایگاه سازمانی آن: مؤسسات اعتباری مکلف‌اند واحد مبارزه با پولشویی را به‌صورت مستقل و هم‌تراز با بالاترین سطح واحدهای عملیاتی تشکیل داده و مسئول آن را مستقیماً زیر نظر بالاترین مرجع تصمیم‌گیری یا بالاترین مقام اجرایی قرار دهند. (ماده ۳)

ایجاد سازوکار گزارش‌دهی محرمانه داخلی: مؤسسات اعتباری مکلف‌اند ترتیباتی اتخاذ نمایند که کارکنان بتوانند گزارش‌های مرتبط با پولشویی و تأمین مالی تروریسم را به‌صورت مستقیم، محرمانه و بدون واسطه به واحد مبارزه با پولشویی ارسال نمایند. (ماده ۵)

تعیین حداقل نیروی انسانی واحد مبارزه با پولشویی بر اساس شاخص‌های کمی: حداقل و کف حداکثر نیروی انسانی مورد انتظار واحد مبارزه با پولشویی در مؤسسات اعتباری، بر اساس تعداد مشتری فعال تعیین شده و این بانک اختیار تعدیل آن بر مبنای سطح ریسک و اهمیت مؤسسه مالی را دارا می‌باشد. (ماده ۶)

تشکیل کمیته مبارزه با پولشویی و تأمین مالی تروریسم: مؤسسات اعتباری مکلف به تشکیل کمیته‌ای با ترکیب مشخص به‌منظور تخصیص منابع، رفع موانع اجرایی، پایش مستمر و گزارش‌دهی دوره‌ای به هیئت‌مدیره می‌باشند. (ماده ۸)

لزوم اخذ تأییدیه ساختار و تشکیلات از بانک مرکزی: منابع، ساختار، عناوین شغلی، دسترسی‌ها و امکانات واحد مبارزه با پولشویی مؤسسه اعتباری باید به تأیید بانک مرکزی برسد و در صورت زوال شرایط، تأییدیه صادره قابل ابطال خواهد بود. (ماده ۱۱)

الزام به اخذ نظر مسئول مبارزه با پولشویی در محصولات و خدمات جدید: ارائه هرگونه محصول، خدمت یا روش ارائه جدید و همچنین قراردادها و فرآیندهای مؤثر بر ریسک، منوط به هماهنگی و تأیید مسئول مبارزه با پولشویی می‌باشد. (مواد ۱۴ و ۱۵)

دسترسی کامل و برخط به اطلاعات و سامانه‌ها: واحد مبارزه با پولشویی باید دسترسی کامل، مستقیم و مستقل به کلیه اطلاعات مشتریان، معاملات، سامانه‌های داخلی، اسناد شناسایی و گزارش‌های مرتبط داشته باشد. (ماده ۲۲)

ارزیابی صلاحیت مسئول مبارزه با پولشویی: مدیرعامل مؤسسه اعتباری باید فردی که حائز شرایط اختصاصی تصدی سمت مسئول مبارزه با پولشویی می‌باشد را در چارچوب اعلام شده به بانک مرکزی معرفی نماید. بانک مرکزی پس از بررسی شرایط و ارزیابی شرایط حرفه‌ای داوطلب، فرد واجد صلاحیت را به مرکز اطلاعات مالی معرفی می‌نماید. اعتبار تأییدیه صلاحیت تخصصی مسئولین مبارزه با پولشویی که پیش از ابلاغ این دستورالعمل صادر شده است، تا پایان زمان اعتبار به قوت خود باقی است. (مواد 27 الی 34)

با عنایت به مراتب مذکور در فوق، با ابلاغ این بخشنامه، «دستورالعمل نحوه تشکیل و ساماندهی واحد مبارزه با پولشویی و تأمین مالی تروریسم در بانک‌ها و مؤسسات اعتباری غیر بانکی» ابلاغی به موجب بخشنامه شماره 39661‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏/01 مورخ 20‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏/02‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏/1401 منسوخ و از اعتبار ساقط می‌گردد و همچنین با یادآوری این مهم که مفاد «ضوابط اجرایی نحوه تعیین ساختار سازمانی واحد مبارزه با پولشویی در موسسات اعتباری» ابلاغی به موجب بخشنامه شماره 31868‏‏‏‏/03 مورخ 13‏‏‏‏/02‏‏‏‏/1403 و «ضوابط اجرایی تایید صلاحیت حرفه‌ای و عزل مسئولان واحد مبارزه با پولشویی موسسات اعتباری توسط بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران» ابلاغی به موجب بخشنامه شماره 155309‏‏‏‏/01 مورخ 21‏‏‏‏/06‏‏‏‏/1401 متناسباً اصلاح و ابلاغ خواهد شد.

بانک ها بایستی مراتب را به قید تسریع و با لحاظ بخشنامه شماره 149153‏‏‏‏/96 مورخ 16‏‏‏‏/05‏‏‏‏/1396 به تمامي واحدهاي ذيربط آن مؤسسه اعتباری ابلاغ و برحسن اجرای آن نظارت دقيق به عمل آورند‏.