به گزارش دیوان اقتصاد، از این رو صورت‌هاي مالي بايد حاوي تمامي اطلاعات با اهميت و مربوط باشد تا امکان اتخاذ تصميمات آگاهانه را براي استفاده‌کنندگان از صورت‌هاي مالي فراهم سازد. به موجب مفاهيم مذکور؛ اطلاعاتي مربوط تلقي مي‌شود كه برتصميمات اقتصادي استفاده‌كنندگان در ارزيابي رويدادهاي گذشته، حال و آينده، تائيد يا تصحيح ارزيابي‌هاي گذشته آنها مؤثر واقع شود. بنابراین با اهميت‌ترين اطلاعات بايد همواره در متن صورت‌هاي مالي افشاء گردد، مشروط بر اين‌که چنين ارايه‌اي مقدور باشد و آن گروه از اطلاعات که درجه مربوط بودن آنها قدري پايين‌تر از ساير اطلاعات است بايد در يادداشت‌هاي همراه صورت‌هاي مالي که جزء لاينفک صورت‌هاي مذکور هستند افشاء شوند.
اخیرا بانک مرکزی با هدف تهیه صورت‌های مالی استاندارد و نیز ضوابط حاکم بر فعالیت‌ و بهبود گزارشگری در افشای اطلاعات و قابلیت مقایسه صورت‌های مالی بانک ها و موسسات اعتباری، بازنگری صورت های مالی بانک ها و موسسات اعتباری را در چارچوب (IFRS) ابلاغ کرد.
در این بخشنامه از بانک‌ها و موسسات اعتباری خواسته شده اطلاعات مالی صحیح و شفاف را در قالب صورت‌های مالی، صرفاً توسط هیات مدیره بانک یا موسسه اعتباری ارائه دهند.
اجراي هر چه صحيح‌تر و دقيق‌تر اين اصل باعث ارتقاي شفافيت صورت‌هاي مالي مي‌شود که به نوبه خود ريسک اطلاعات را کاهش مي‌دهد.
قالب جدید صورت های مالی بانک ها که در تدوین آن از استانداردهای بین المللی بهره گرفته شده است، در بانک مرکزی تهیه و بهمن ماه سال گذشته به تصویب شورای پول و اعتبار رسید، اکنون بانک ها موظفند عملکرد مالی خود را در قالب جدید ارایه کنند در غیر این صورت بانک مرکزی اجازه برگزاری مجامع عمومی را نمی دهد.
اعلام درآمد مدیران عامل و هیات مدیره بانک‌ها یکی از مزایای این شیوه است ، بانک‌ها با ابلاغیه بانک مرکزی موظفند صورت‌های مالی را با فرمت جدید تهیه و بر این اساس میزان دریافتی مدیران و هیات مدیره باید در صورت های مالی مشخص شود .
دیوان اقتصاد در گفت وگو با دکتر شاهرخ حسینی هاشمی کارشناس اقتصاد پولی ، بانکی در مورد ابلاغیه جدید بانک مرکزی و آثار آن در نظام بانکی به گفت وگو نشسته است ، مشروح آن به این شرح است:
ابلاغیه بانک مرکزی برای شفافیت صورت های مالی چه تاثیری بر روی استاندارد سازی بانک ها دارد ؟ از طرفی علاوه بر شفاف سازی صورت های مالی چه نقشی را در مناسبات بین المللی آنها ایفا می کند ؟
- برای بانک هایی که می خواهند در عرصه بین الملل فعالیت کنند استانداردهایی جهت ارایه گزارش های مالی وجود دارد که به آن ها «یادداشت های پیوست » می گویند، یعنی ریز اطلاعات هر شهروندی دراین خصوص باید افشا شود این هم به دلیل آن است کمیته بال (بازل) در ارتباط با قانون مبارزه با پولشویی برآن تاکید دارد و اینکه هم بانک های بین المللی و بانک مرکزی و سازمان های دیگر اطمینان حاصل کنند که عملیات یک بانک درست انجام می شود ، منافع سهامداران و سپرده گذاران و آنهایی که با بانک های خارجی بر مبنای عقود مشارکتی قرارداد تامین مالی دارند ، حفظ شود و اطمینان حاصل کنند که بانک در وضعیت قابل قبولی قرار دارد لذا یکی از الزامات است .
وی افزود:همان گروهی که اخیرا قانون پولشویی علیه ایران را به دلیل اینکه سوءظن ها علیه کشور در حال رفع شدن است ملغی کرده اند ، با این کار اعلام می کنند که ایران با انجام اقداماتی در پی شفاف سازی نظام بانکداری خود است ، در شفاف سازی صورت های مالی براین تاکید می شود که گزارش ها معتبرتر شود و ضمائم و جزییات هم افشا گردد که عملیات بانکی در چارچوب ضوابط و مقررات بین الملل به ایران تکلیف شده است و انصافا بانک مرکزی هم در حال پیاده سازی این روش است. برای صورت های مالی که بانک ها را ملزم می کند فرمت خاصی داده نمونه هایی است که براساس آن در شناسایی سود دقت شده و کفایت سرمایه و کیفیت دارایی ها نیز در نظر گرفته شود.
دیوان اقتصاد: هر چند بسیاری بر این اعتقادند که فشارهای قبلی و جریمه های سنگین آمریکایی ها علیه تعدادی از بانک های اروپایی باعث شده که آنها با وجود فراهم شدن شرایط سرمایه گذاری در ایران و اطمینان بخشی آمریکایی ها ولی محتاطانه برخورد کنند اما برخی هم می گویند نبود شفافیت نظام بانکی و ناهمخوانی با استانداردهای بین المللی باعث شده تا آنها چندان رغبتی برای حضور در ایران نداشته باشند ؟ نظر شما دراین باره چیست؟
- قطعا یک بخش به تحریم های قبلی باز می گردد و مجازات های سنگین بانک های اروپایی که از طرف آمریکا متحمل شده اند و هر لحظه ممکن است دچار یک چنین جریمه هایی شوند ، همین باعث شده که خیلی اطمینان نداشته باشند که امنیت برقرار است، البته اخیرا هم اتحادیه اروپا و هم آمریکا گفتند که منعی برای همکاری با بانک های ایران وجود ندارد ، هر بانک خارجی بخواهد که با هر بانکی در هر کشوری کار کند اول باید ریسک آن بانک را ارزیابی کند ، مثلا فرضا اگر یک بانک آلمانی یا انگلیسی ، سوئیسی و غیره بخواهد کارگزار بانک ما باشد یعنی تعهدات بانک ما را قبول می کند در مقابل فروشنده یا صادر کننده کشور خودش تعهدات بانک ایرانی را انجام داده و مطالبات خود را از ایران می گیرد.
حسینی هاشمی گفت:خوب اگر بانکی دارای وضعیت خوبی نباشد یعنی ساختارهای مالی سالمی نداشته واز نظر سرمایه دچار مشکل باشد و از نظر عملیات نیز با ریسک همراه باشد قطعا نمی تواند این ریسک را قبول کند .
وی افزود :یک مقداری هم بر می گردد به اینکه بانک های خارجی می خواهند که بانک های ایران با استانداردهای بین المللی عمل کنند، به اعلامیه کمیته بال ، یک و دو و بال سه که استانداردهایی را برای فعالیت بانک ها در سطح بین المللی تعریف کرده است. گزارش های حسابرسی شده مورد قبول بین المللی براساس فرمت های رایج دنیاست ، ضمن اینکه اطلاعاتی خودشان دارند و می خواهند اطمینان حاصل کنند که بانک های ایرانی از ضریب اطمینان قابل قبولی برخوردارند بخشی از آن به وضعیت ساختار بانک های خودمان مربوط می شود .
دیوان اقتصاد: یکی از موضوعاتی که درخصوص صورت های مالی جدید مطرح می شود موضوع از بین بردن شبه ربوی در نظام بانکی است . به نظر شما این هدف محقق می شود؟
هر چقدر صورت های مالی شفاف و اطلاعات شفاف تر باشد متوجه می شوید که منابع حاصل از قراردادهای بانکداری اسلامی است نه عملیات صوری بین خودشان، یا عملیات ربوی که به اصطلاح منابع را در اختیار کسان دیگری قرار می دهند تا فقط سود بگیرند و در واقع قراردادی در آن مطرح نبوده است. به هر میزان گزارش ها شفاف تر بوده و دارای ضمائم و یادداشت های همراه بوده و جزییات افشا شود این اطمینان مبنی براینکه درآمدها از کجا است حاصل می گردد .
دیوان اقتصاد : ذینفعان صورت های مالی شفاف چه کسانی هستند؟
بانک ها چهار ذینفع واقعی دارند سپرده گذاران ، سهامداران، کارکنان بانک ها و چهارم دولت و پنچم شرکای بانک (شرکای خارجی در حد بین المللی ) آنها که به هردلیل با بانک ها در تامین مالی مشارکت دارند این ها ذینفعانی هستند که بایستی از روند فعالیت و حد عملیات آن اطمینان حاصل کنند.بنابراین باید منافع تمامی اینها حفظ شود.
دیوان اقتصاد: بانک مرکزی بانک ها و موسسه های مالی و اعتباری را ملزم به افشای میزان دریافتی ها و معاملات مدیران کرده است ، آیا ما تاکنون الزامات این چنینی داشته ایم؟ استانداردهای جهانی در باره افشای فیش مدیران چیست ؟
- افشای دریافتی مدیران اتفاق جدیدی است، اخیرا فیش حقوقی مدیران مسئله ساز شد و باعث تغییر و تعویض مدیرعامل و اعضای هیات مدیره چند بانک، به اصطلاح پس لرزه ها وجود دارد، هنوز هم بازرسی کل کشور در حال رسیدگی است و بانک های دولتی، خصوصی و نیمه دولتی را در بر گرفته است، حتی ممکن است در بانک های خصوصی استاندارد بانک مرکزی را لحاظ کنند .
دیوان اقتصاد :در تمام دنیا پرداخت های مدیران باید افشا شود و البته در قانون تجارت بحثی وجود دارد که حقوق و مزایای مدیران چگونه تعیین می شود؟
حقوق و پاداش هیات مدیره در افشای صورت های مالی تعریف شده و درفصلی هم برای تنویر افکار عمومی و اطلاع سهامداران و کسانی که شرکای بانک ها هستند مواردی درباره افشای پرداخت های مستقیم و غیر مستقیم مدیران آمده است ، بیشتر برای اینکه دریافتی مدیران کنترل شده و شفاف سازی شود .
وی اضافه کرد:این نکته را هم بگویم که در سال 2008 میلادی که مسئله بحران بانکی پیش آمده بود در خیلی از کشورهای اروپایی و حتی آمریکا این موضوع که چرا باید مدیران حقوق بالا بگیرند مطرح شد ، برخی کشورها شروع کردند به محدود کردن اما دیدند که نمی شود ، در نهایت گفتند مدیر یک سرمایه انسانی است که به وفور هم پیدا نمی شود ، قیمت بالایی دارد که قابل مذاکره است مثل یک فوتبالیست ، والیبالیست که با باشگاه توافق می کند .
اما ما دو بخش مدیریت دولتی (نظام مدیریت کشوری ) و خصوصی ( قانون تجارت ) داریم و با توجه به پایین بودن درآمدهای سرانه و حقوق و مزایای کارکنان ، فاصله زیاد حقوق ها باعث اعتراض بسیاری شده و این حساسیت باعث شده که بانک مرکزی برای افشای درآمدها و دریافتی مدیران یک فصل و فرمت خاصی را تعریف کند .