به گزارش  دیوان اقتصاد به نقل از«پایگاه خبری بورس کالای ایران»، به اعتقاد این کارشناسان، بازار ایران نیز مانند سایر بازارهای بزرگ اقتصادی، نیازمند ایجاد شرایط جدید معاملاتی از طریق توسعه ابزارهای مالی است و با توجه به اینکه قرارداد آپشن یا همان اختیار معامله از بهترین ابزارها برای پوشش و انتقال ریسک و نیز راهکار مناسبی در راستای کشف قیمت محسوب می‌شود، راه‌اندازی این ابزار را پس از ۵۰ سال که از عمر بازار سرمایه می‌گذرد، باید به فال نیک گرفت؛ بنابراین، این ابزار مالی جدید که به طور همزمان در بورس کالا بر پایه سکه طلا و بورس اوراق بهادار تهران مربوط به معاملات سهام برخی شرکت‌ها راه‌اندازی شد، به عنوان یکی از اجزای پازل توسعه بازار سرمایه مورد توجه فعالان اقتصادی قرار گرفته است.

«قاسم محسنی» عضو شورای عالی بورس در خصوص اهمیت شکل‌گیری آپشن و کارکرد آن در بورس کالا توضیح داد:از اهداف مهم بورس کالا، توسعه و پیشی گرفتن حجم معاملات اوراق مشتقه از معاملات نقدی و فیزیکی است تا این بورس، مطابق با استانداردهای بین‌المللی، سرویس‌های مورد نیاز فعالان اقتصادی را ارائه دهد؛ از این رو، قرارداد اختیار معامله در کنار سایر ابزارهای مالی بازار سرمایه در بورس کالا راه‌اندازی شد.

قراردادهای اختیار معامله، یکی از ابزارهای مهم پوشش ریسک در فعالیت اقتصادی اشخاص در بازارهای مالی دنیا است که سرمایه‌گذاران طی این فرایند می‌توانند ریسک‌ها را به افراد دیگری که ریسک‌پذیری بیشتری دارند، واگذار ‌کنند؛ برای مثال در اقتصاد، ریسک‌هایی چون نوسان نرخ سود، نرخ ارز و نرخ کالا وجود دارد که هر سرمایه‌گذاری با توجه به شخصیت اقتصادی که دارد، این ریسک‌ها را متحمل می‌شود؛ اما در این بین، افرادی نیز وجود دارند که تمایلی به پذیرش این ریسک‌ها ندارند و بنابراین این افراد می­توانند ریسک‌های خود را به سایر افرادی که تمایل دارند، منتقل کنند یا با استفاده از ابزارهایی این ریسک­ها را پوشش دهند.

یکی از این ابزارهای پوشش ریسک، اختیار معامله است؛ البته در سایر کشورها هم از همین ابزار برای پوشش نرخ ریسک استفاده می‌شود؛ از این رو، اجرایی شدن چنین ابزارهایی در بازار سرمایه ایران، می‌تواند گامی در جهت توسعه بازار و ارتباط با بورس‌های بین‌المللی قلمداد شود. همچنین، باید علاوه بر سکه طلا، روی انواع کالاهایی که امکان استاندارد شدن دارند، مانند محصولات فلزی، پتروشیمی و برخی از کالاهای کشاورزی، ابزارهایی همچون قرارداد آتی و اختیار معامله تعریف شود که این موارد در دستور کار بورس کالا نیز قرار دارد. بورس‌های کالایی معتبر دنیا دارای معاملات مشتقه کالایی قوی هستند و بورس کالای ایران نیز علاوه بر تقویت معاملات فیزیکی در مسیر گسترش معاملات اوراق مشتقه و گواهی سپرده کالایی در حرکت است. نکته قابل تأمل اینجاست که بورس‌های پیشرفته کالایی دنیا از طریق همین ابزارهای مالی آتی و آپشن توانسته‌اند بر قیمت برخی کالاهایی که حتی در تولید آن‌ها توانمند نیستند، تأثیر مستقیم بگذارند که این موارد نشان دهنده قدرت و اهمیت این ابزارهای مالی است.

وی افزود:اختیار معامله، قراردادی با اهمیت و دارای جایگاهی ویژه در بازارهای بین‌المللی است، اما برای اینکه این قرارداد بتواند تحولی را در بازار سرمایه ایجاد کند، باید یکسری فاکتورها و پیش نیازها رعایت شود؛ در وهله نخست، باید قرارداد آپشن را در راستای کارکرد اصلی‌اش یعنی پوشش ریسک به کار گرفت تا ناظر تحولی مثبت در بازار سرمایه باشیم؛ از سوی دیگر، در صورتی که تنها سفته‌بازان به سراغ این ابزارهای مالی بروند، این مهم اتفاق نخواهد افتاد؛ البته از آنجایی که سفته‌بازان تمایل به پذیرفتن ریسک در بازار را دارند، وجود سفته‌بازان در این بازار ضروری است، اما اگر قرار باشد که فقط سفته‌بازان با یکدیگر معامله کنند، شاهد تحول در اقتصاد نخواهیم بود؛ بنابراین، یکی از وظایف مهم بازار در درجه نخست، اطلاع‌رسانی مناسب در خصوص این ابزار به فعالان بورس و در مرحله بعدی تشویق سرمایه‌گذاران و متصدیان صنایع مختلف به استفاده از این ابزار است. برای رونق ابزارهای مالی جدید در بازار سرمایه، باید فرهنگ‌سازی مناسب بین فعالان بازار صورت گیرد تا آن‌ها با ابزارها و کاربردهای آن آشنا شوند؛ در این زمینه پیشنهاد می‌کنم، بورس کالا یا هر بورس دیگری که آپشن را ارائه می‌کنند، باید برنامه‌ای در خصوص درگیر کردن فعالان واقعی بازار با این ابزار تهیه کنند تا فعالان صنایع به همراه سفته‌بازان باهم در بازارهای مالی فعالیت کنند.

محسنی در رابطه با ارزیابی عملکرد بورس کالا در استفاده از ابزارهای نوین گفت:بازار سرمایه زمانی عمق پیدا می‌کند که انواع ابزارهای مالی در آن ایجاد و گسترده شود؛ در واقع، ابزارهای مالی به خصوص اختیار معامله (آپشن‌) کمک می‌کند تا دارایی‌ها در بازار سرمایه تحت شرایط و روند قیمتی مناسب‌تری مورد معامله قرار گیرند.

 بازار سرمایه ایران عمق کم و محدودیت‌هایی دارد که ابزارهایی مانند آپشن و معاملات آتی با پوشش ریسک و مدیریت حرفه‌ای پرتفوی‌ها به عمیق شدن آن کمک بسیاری می‌کند؛ در خصوص بورس کالا نیز امیدوارم نه تنها در مورد سکه طلا، در مورد محصولات پایه دیگر هم شاهد اجرایی شدن آپشن باشیم. آپشن زمانی با استقبال فعالان بازار روبه‌رو می‌شود که دایره مخاطبان بالایی داشته باشد، بنابراین با توجه به حجم بالاتر معاملات بازار سکه بین مردم و عمومیت این محصول و همچنین اقبال معاملات آتی سکه به نظر می‌رسد، انتخاب سکه طلا برای شروع آپشن بسیار به‌جا بوده است. باید اشاره کرد که یکی از بزرگ‌ترین معضلات ایران برای سرمایه‌گذاری خارجی‌ها، پوشش نرخ ارز است؛ از این رو، اجرایی کردن آپشن بر بازار ارز هم می‌تواند قدم بعدی برای این ابزار باشد.

 بازار ارز و جذب نقدینگی خارجی از چنان اهمیتی برخوردار است که آپشن می‌توانست با ارز راه‌اندازی شود. البته بورس کالا تمایل به انجام این کار دارد و شورای بورس هم آن را تأیید کرده است، اما در این زمینه بانک مرکزی تصمیم گیر نهایی است؛ با این حال امیدواریم در آینده­ای نزدیک، بانک مرکزی نیز با این مهم موافقت کند و شاهد راه‌اندازی بازار مشتقه ارزی باشیم. علاوه بر این، ایجاد آپشن روی محصولات کشاورزی مانند ذرت و فلزات اساسی مثل آهن، مس و آلومینیوم نیز می­تواند مفید باشد؛ در مجموع بورس کالای ایران با ایجاد ابزارهایی چون معاملات آتی، سلف، سلف موازی استاندارد، گواهی سپرده کالایی و آپشن به تعمیق بازار سرمایه و در نهایت رشد اقتصاد واقعی کمک بسیاری کرده است و از این‌ رو،  عملکرد بورس کالا در این مدت بسیار مثبت ارزیابی می‌شود؛ در واقع هر قدر ابزارهای مالی بیشتری در بازار وجود داشته باشد، شرکت‌های تأمین سرمایه راه‌حل‌های بیشتری برای تأمین مالی بخش تولیدی و صنایع کشور خواهند داشت که در نهایت با راه افتادن چرخ‌های تولید و صنایع، می‌توانیم شاهد شکوفایی اقتصادی باشیم.

وی در رابطه با اینکه برخی از تحلیلگران موانع سر راه توسعه ابزارهای مشتقه را نبود دانش و اطلاعات کافی و عده‌ای دیگر اقتصاد دستوری می‌دانند،گفت:از نظر من، آشنایی نداشتن و کمبود اطلاعات ضربه بیشتر و مانع قوی­تری بر سر راه توسعه ابزارهای مشتقه به نسبت اقتصاد دستوری است.

همان‌طور که می­دانید، اقتصاد دستوری و دخالت دولت در بسیاری از کالاها که در بورس کالا معامله می‌شوند، وجود ندارد، این در حالی است که حتی اگر دولت و بانک مرکزی هم کنترلی بر قیمت ارز و محصولات داشته باشند، باز هم ابزار مشتقه قابلیت اجرایی شدن را دارند؛ بنابراین از نظر من فرهنگ‌سازی و اطلاع‌رسانی در جایگاه بالاتری قرار دارد.