به گزارش دیوان اقتصاد، داود دانش جعفری در پنل تخصصی «راهکارها و روش‌های تامین منابع مالی پایدار» در بیست و چهارمین اجلاس سراسری مدیران ارشد سازمان بیمه سلامت ایران در مشهد مقدس افزود: اگر پوشش گسترده خدمات بدون پشتوانه مالی باشد، منجر به ایجاد بدهی، تاخیر در پرداخت‌ها و کاهش کیفیت خدمات خواهد شد.

وی بیان کرد: موضوع کسری بودجه بین همه سازمان‌های بیمه‌ای و همه کشورها، عمومی است و به طور مثال در فرانسه در سال ۲۰۲۴، کسری صندوق تامین اجتماعی به اندازه ۱۳.۸ میلیارد یورو بود و پیش بینی می‌شود که امسال به ۱۶ میلیارد یورو برسد؛ دلیل این موضوع، رشد هزینه‌های دارو، درمان، بستری و فشار بر بودجه اجتماعی است.

دانش جعفری ادامه داد: همچنین این بحث در آلمان نیز وجود دارد و در سال ۲۰۲۴ و ۲۰۲۵ فشار افزایش هزینه‌ها چشمگیر است. در نیم سال ۲۰۲۵ در آلمان، در برخی هزینه‌ها مانند بیمارستان‌ها و دارو کسری منابع وجود دارد و راهکاری که پیگیری می‌کنند، تعدیل سهم بیمه‌ها است.

وی افزود: در ایالات متحده آمریکا نیز وضعیت صندوق‌های بیمه‌ای تحت فشار است. همچنین در ژاپن، هزینه‌های بهداشت عمومی بالا و چالش‌های مالی وجود دارد. همچنین با توجه به جمعیت سالمند در ژاپن، این کشور نیز به دنبال افزایش کمک‌های دولت است.

استاد اقتصاد دانشگاه علامه طباطبایی گفت: عدم تعادل در کشور کانادا به شکل دیگری مشاهده می‌شود؛ سیستم بیمه‌ای در کانادا به صورت استانی است و یک بیمار نمی‌تواند در یک استان بیمه شده و بعد درمان را در استان دیگری دریافت کند. در کانادا که دارای نظام پزشک خانواده است، در درمان سرپایی، دولت پول ویزیت پزشک را می‌پردازد، ولی هزینه دارو و سرپایی بر عهده بیمار است و بنابراین مردم، دارو را بیمه تکمیلی می‌کنند.

وی بیان کرد: به طور کلی می‌توان به این نتیجه رسید که اکثر کشورها در این زمینه مشکل دارند، اما می‌توان مواردی مانند داروهای جدید گران قیمت، افزایش بستری و هزینه‌های بیمارستان، سالمندی جمعیت و تعهدات اجتماعی و حقوقی برای پوشش خدمات را از جمله محرک‌های مشترک کسری بودجه دانست.

دانش جعفری گفت: از جمله راهکار می‌توان به افزایش منابع از طریق مالیات یا کمک‌های دولتی یا افزایش حق بیمه، مدیریت هزینه‌ها و اصلاحات ساختاری مثل ادغام صندوق‌ها یا افزایش تحمل ریسک دولتی در موارد خاص اشاره کرد.

عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام افزود: یکی از اجزای مهم بیمه‌های پایه، تعریف بسته همگانی سلامت است؛ مجموعه خدماتی که دولت یا بیمه‌های اجتماعی یا بیمه سلامت متعهد به پوشش برای همه شهروندان می‌شود، بسته همگانی محسوب می‌شود. هرچقدر این بسته گسترده‌تر باشد، یعنی خدمات و پوشش بیشتر باشد، پرداخت از جیب کمتر شده و مخارج سلامت عمومی کاهش پیدا می‌کند.

وی ادامه داد: این سیستم شامل چهار جزء می‌شود؛ اندازه بسته یکی از مباحث مهم است. نکته بعدی، رشد هزینه‌ها است. بحث دیگر، محدودیت درآمد است، زیرا معمولا منابع درآمدی شامل حق بیمه و منابع عمومی شده و هرکدام که کاهش پیدا کند، منجر به کسری بودجه خواهد شد.

دانش جعفری گفت: به طور مثال در فرانسه، هر سال خدمات جدید و داروهای نوین به فهرست بیمه افزوده می‌شود، ولی افزایش درآمد حق بیمه به خاطر رکود اقتصادی یا محدودیت اشتغال، کمتر از رشد هزینه‌هاست. در جریان طرح تحول سلامت در ایران در سال ۱۳۹۳، بسته خدمات بیمارستانی گسترش و پرداختی از جیب کاهش پیدا کرد، اما دولت نتوانست برای این طرح، منابع پایدار ایجاد کند. پوشش همگانی سلامت در تایلند نیز موفق بود، اما سهم هزینه‌های عمومی دولت از تولید ناخالص داخلی برای سلامت از ۲.۶ درصد به بیش از ۴ درصد رسید.

وی افزود: رابطه کسری بودجه بیمه‌های پایه سلامت را می‌توان این طور توضیح داد که کسری بودجه برابر با هزینه‌های سلامت منهای حق بیمه به علاوه مالیات و کمک‌های دولت است. اگر هر کدام از این اجزا تغییر کند، کسری بودجه تحت تاثیر قرار می‌گیرد. یکی از راهکارهای مهم برای ایجاد تعادل میان پوشش همگانی سلامت و پایداری مالی، تعیین اولویت خدمات است.

استاد اقتصاد دانشگاه علامه طباطبایی بیان کرد: همچنین یکی از روش‌های تامین منابع مالی پایدار برای حوزه سلامت، افزایش مالیات‌ها بر کالاهای مضر مانند سیگار و نوشابه یا حق بیمه متناسب با درآمد است.

دانش جعفری ادامه داد: از جمله روش‌های مدیریت هزینه‌های سلامت نیز می‌توان به کنترل قیمت دارو، بستری‌های غیرضروری و پرونده الکترونیک سلامت اشاره کرد. از طرفی، مشارکت بخش خصوصی در ارائه خدمات نیز می‌تواند هزینه‌های دولت را کاهش بدهد.

وی اظهار کرد: اگر بخواهیم بسته خدمات گسترش پیدا کند، باید به فکر منابع مالی پایدار باشیم. از طرفی برخی بیماری‌ها با سالمندی جمعیت نیز بیشتر می‌شود و هزینه‌هایی برای حوزه سلامت به همراه دارد.

دانش جعفری گفت: از جمله راهکارها برای پایداری منابع مالی می‌توان به ایجاد صندوق واحد بیمه سلامت یا تجمیع منابع، اعمال مالیات بر کالاهایی مانند سیگار و نوشابه، حرکت از پرداخت مبتنی بر خدمت به پرداخت مبتنی بر عملکرد، اولویت بندی خدمات و پوشش داروهای حیاتی به جای تعهدات غیرضروری و اجرای کامل پرونده الکترونیک سلامت و نظارت هوشمند بر هزینه‌ها اشاره کرد.