به گزارش دیوان اقتصاد،در همین راستا مدتی است که دولتمردان کشور به دنبال این امر هستند که با ایجاد جذابیت های اقتصادی، شرکت های بزرگ خارجی را مجاب به سرمایه گذاری در ایران کنند. این در حالی است که تا کنون توفیق چندانی در بستن قرارداد های خارجی در صنعت نفت ایران به دست نیامده است و به رغم این که مسئولین تلاش داشتند که تا پایان سال 96 ده قرارداد خارجی را به امضا برسانند تا کنون این امر محقق نشده است.

اما نکته این جا است که همین تعداد اندک قرارداد بسته شده نیز به مرحله اجرا نرسیده اند و این موضوع می تواند تا حدودی، دیگر شرکت ها را از سرمایه گذاری در ایران مایوس کند. تمام این مسائل در کنار تنش های بین المللی و منطقه خاور میانه تبدیل به مانعی شده است که ایران نتواند در جذب شرکت های خارجی موفق باشد. شرکت هایی که می توانند با ورودشان تکنولوژی موجود را متحول کنند و عاملی باشند برای پیشرفت هر چه بیشتر صنایع ایران. اکنون که کشور در موقعیتی قرار دارد که بیش از هر موقعی به پیشرفت صنعتی و اقتصادی نیازمند است، سرمایه گذاری و حضور شرکت های معظم می تواند پیشرانه ای باشد برای موتور اقتصادی کشور.

در این بین اما سیاست های جدید آمریکا نیز بی تاثیر نبوده است. دونالد ترامپ رئیس جمهور آمریکا تلاش دارد تا منطقه را در تنش نگاه دارد تا نه تنها سیطره خود را بر منطقه حفظ کند بلکه با ایجاد واهمه باعث شود که کشورهای عربی بیشتر به سوی پیمان با آمریکا حرکت کنند. پیمانی که نهایتا منجر به قرارداد های میلیارد دلاری برای آمریکا می شود. قرارداد های فروش سلاح را می توان از این قبیل خواند. ترس از جنگ توسط سیاست های آمریکا ایجاد می شود و نهایتا سلاح برای مقابله با این ترس نیز توسط آمریکا به اعراب فروخته می شود.

یکی از مهم ترین راهکار های هراس آفرینی آمریکا نیز مساله توافق هسته ای ایران است. ترامپ هر چند ماه این موضوع را دوباره در رسانه ها اعلام می کند که این بار توافق هسته ای را تمدید نخواهد کرد. مساله ای که منجر می شود ایران باز هم تحت تحریم های اقتصادی قرار بگیرد. با این حال تا کنون این اقدام را انجام نداده است و با توجه به این که اروپا از وی در انجام چنین کاری حمایت نمی کند، او هم با تهدید های تو خالی تنها این واهمه را ایجاد می کند که این بار توافق را تمدید نخواهد کرد تا ایران به ثبات اقتصادی لازم نرسد. بی ثباتی منطقه مهم ترین برنامه ای است که آمریکا به دنبال آن است. از این رو تهدید های ترامپ اصلی ترین راهکاری است که این کشور در پیش گرفته است.

اما در خصوص شرکت های بزرگ و به خصوص نفتی ها، باید یادآور شد که این شرکت ها در اکثر کشور های جهان مشغول به کار هستند و سرمایه های کلانی نیز در این کشور ها صرف کرده اند. این در حالی است که ترامپ این شرکت ها را هم تهدید کرده است که یا باید با ایران کار کنند یا با آمریکا. از این رو بسیاری از این شرکت ها که بازار آمریکا را پر سود تر از ایران دیده اند، بدون شک آمریکا را انتخاب می کنند. به این جهت دیده می شود که روز به روز تمایل شرکت های خارجی برای حضور در صنایع ایران کمرنگ تر می شود.

سید جلال ساداتیان نماینده سابق مجلس و کارشناس حوزه انرژی در این خصوص گفت: ترامپ که به باور بسیاری، یک دیوانه شناخته می شود، یک بیزینس من حقیقی است. این مساله را می توان از آنجایی درک کرد که این شخص به جای ایجاد جنگ تنها بحران در منطقه ایجاد می کند تا از این آب گل آلود ماهی گیری کند و صرفه اقتصادی ای که انتظار دارد را ببرد.

وی در ادامه گفت: به نظر می رسد که نگرانی مقامات در خصوص این امر که ممکن است سیاست های ترامپ نهایتا به درگیری در منطقه منجر شود، باعث شده است که شرکت های بزرگ تمایل چنداین به حضور در ایران نداشته باشند.

ساداتیان در ادامه در پاسخ به این پرسش که آیا سیاست های داخلی و نوع ایجاد جذابیت برای سرمایه گذاران خارجی در ایران، نمی تواند تاثیری در حضور شرکت های خارجی در ایران داشته باشد، گفت: این جذابیت ها تا حدودی وجود دارد، مخصوصا برای شرکت های اروپایی، اما این شرکت ها به دلیل این که تحت تاثیر سیاست های آمریکا هستند و با این کشور مراودات بسیاری دارند، بدون شک با احتیاط زیادی به فعالیت در ایران می پردازند.

سعید ساویز دیگر کارشناس نفت نیز در خصوص حضور شرکت های خارجی در ایران گفت: به نظر می رسد که شرکت هایی که می توانند در ایران فعالیت داشته باشند، بیشتر از سیاست های ترامپ نگران این هستند که آیا در بازار ایران سوددهی لازم وجود دارد یا خیر؟

این کارشناس نفت در ادامه گفت: تا جایی که سوریه نقشی در این سیاست های بین المللی نداشت، شکاف عمیقی بین کشورهایی مانند فرانسه و آلمان با آمریکا وجود داشت. به این معنی که سیاست مداران این کشور ها سعی می کردند کاملا خود را از ترامپ جدا کنند، علی الخصوص زمانی که ترامپ از توافق پاریس خارج شد. خارج شدن ترامپ از چنین توافقاتی نتشان می دهد که این شخصیت به جز کسب درآمد به مساله دیگری نمی اندیشد. بر این اساس طبیعی است که اروپا به این نوع رفتار ترامپ اهمیت ندهد.

وی در ادامه اظهار کرد: این در حالی است که بسیاری از شرکت های بزرگ اروپایی مقدار قابل توجهی از سهام خود را در آمریکا عرضه کرده اند و این موضوع باعث شده است که این شرکت ها اسیر نظام بانکداری آمریکایی شوند. اما باز هم این به آن معنی نیست که ترامپ بتواند سیاست خارجی آنها را تعیین کند.

ساویز همچنین افزود: بیش از این که ترامپ بر فعالیت شرکت های خارجی در ایران تاثیر گذار باشد به نظر می رسد که کندی و رخوت بازار ایران است که تمایل آنها را برای حضور در ایران کاهش می دهد. و بیش از این که کم شدن حضور خارجی ها دلایل سیاسی داشته باشد، دلایل اقتصادی دارد.

وی در ادامه گفت: با وجود نیاز ما به حضور شرکت های خارجی، همچنان رانت های وجود دارد که اجازه نمی دهند شرکت های خارجی کار خود را به درستی انجام دهند. برای مثال در مناقصه ها اختلال ایجاد می کنند و با خبر سازی های بیهوده تلاش می کنند که نام شرکت های صاحب تکنولوژی خارجی را حدشه دار کنند تا خودشان از قائله جا نمانند. از این رو شرکت های خارجی نه به دلیل وضعیت سیاسی بلکه به دلیل وجود فساد و رانت های زیاد در صنعت نفت ایران، اقتصاد کشورمان را برای کار مطلوب نمی بینند.

ساویز همچنین خاطر نشان کرد: صنعت کشور ایران، به خصوص صنعت نفت غرق در فساد است. از این رو هیچ شرکت معتبری تمایل حضور چشمگیر در ایران ندارد.

وی همچنین در خصوص سیاست های خارجی ایران در راستای جذب سرمایه نیز گفت: جذب سرمایه و تعامل بین المللی برای همکاری های اقتصادی و ارزآوری، آداب خاص خود را دارد و این که بخواهیم خارج از این آداب چنین کاری را انجام دهیم، یک امر ناممکن است.

ساویز ادامه داد: سیاست های خارجی کشور کاملا قابل احترام است و هیچ اعتراضی به آن وجود ندارد، اما این سیاست های خارجی تبعاتی دارد و مهم ترین آن تبعات این است که کشور های خارجی با ما قهر می کنند. بر این اساس باید گفت که با وجود چنین سیاست هایی، بستن قرارداد و جذب سرمایه یک امر دشوار است.

بهروز نامداری کارشناس حوزه انرژی نیز در خصوص وضعیت حضور شرکت های خارجی در ایران گفت: بدون شک تنش های بین الملل در حضور این شرکت ها تاثیر دارد. علاوه بر این خبر هایی به گوش می رسد که ممکن است ترامپ در توافق بماند و تحریم های جدیدی علیه ایران اعمال کند.

وی در ادامه گفت: اگر ترامپ توافق را تمدید کند و تحریم های جدید اعمال کند، این گونه به نظر می رسد که شرکت هایی که با ایران کار می کنند به کار خود ادامه دهند، اما شرکت های جدید به ایران نیایند، اما اگر توافق را کلا از بین ببرد، همین شرکت ها هم دیگر در ایران فعالیت نخواهند کرد. از این رو می توان دریافت که وجود چنین تنش هایی باعث شده است که شرکت ها با احتیاط بیشتری به سمت ایران بیایند.

این کارشناس نفت در پاسخ به این پرسش که سیاست های خارجی در کمرنگ بودن حضور سرمایه گذاران، چه نقشی دارد، گفت: به نظر می رسد که وزارت نفت تلاش خود را برای جذب سرمایه انجام داده است، اما برخی موانع داخلی و خارجی باعث شدند که این امر آن طور که باید محقق نشود. که بدون شک نقش موانع داخلی پررنگ تر از خارجی ها بوده است.

وی در ادامه گفت: سرمایه گذاران به روند سیاسی اهمیت چندانی نمی دهند، اما این امر که ما نتوانستیم سرمایه گذاران را توجیح کنیم که سوددهی کار در ایران بیشتر از رقبا است، باعث شد که شرکت های بزرگ جهان رغبت چندانی برای حضور در ایران را نداشته باشند.

از این رو صنعت نفت ایران که برای توسعه هر چه بیشتر نیاز به سرمایه گذاری های کلان دارد، روز به روز با جذب سرمایه های خارجی فاصله می گیرد. چرا که نه تنها آمریکا هر روز فشار های سیاسی خود را بر منطقه افزایش می دهد، بلکه موانعی هم وجود دارند که از داخل جلوی ورود سرمایه گذاران را می گیرند. موانعی مانند سهم خواهی های رانتی که تنها به فکر سود خود هستند نه توسعه کشور. وجود چنین رانت هایی منجر به این می شود که بازار صنعت ایران رونق خود را از دست بدهد، به خصوص برای مشتریانی که از خارج کشور می آیند. این گونه است که بسیاری از کارشناسان بر این باورند که موضوع جذب سرمایه و حضور شرکت های خارجی در ایران، بیشتر به دلیل وجود نارسایی های داخلی کند می شود تا عوامل خارجی مانند سیاست های آمریکا.