به گزارش دیوان اقتصاد به نقل از ایبنِا، با توجه به ویژگی­ های اقتصاد ایران و بانک محور بودن آن، نظام بانکی از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است. به طوری که همواره نظام بانکی نقش پُررنگی در تحقق اهداف و برنامه­ های اقتصادی دولت­ ها بر عهده داشته است. اکنون که شعار سال جدید حمایت از کالای ایرانی تعیین شده است ضروری است به نقش این نظام در تحقق شعار سال توجه ویژه شود و ابعاد مختلف حمایت نظام بانکی از کالای ایرانی مورد توجه قرار گیرد.

پیش از بیان وظایف مورد انتظار در نظام بانکی لازم است به این نکته مهم توجه شود که شعار امسال «حمایت از کالای ایرانی» است و نه «خرید کالای ایرانی». متاسفانه در مدت کوتاهی که از آغاز سال می­ گذرد مشاهده می­ شود که بسیاری از افراد شعار سال را تغییر داده و تنها آن را محدود به خرید کالای ایرانی کرده­اند. این در حالی است که حمایت معنایی بسیار فراتر از خرید دارد و خرید تنها یکی از ابزارهای حمایت از تولید ملی است.

اگر شعار سال را خرید کالای ایرانی در نظر بگیریم نظام بانکی چندان سهمی در تحقق آن نخواهد داشت. اما اگر شعار امسال را حمایت از کالای ایرانی به معنای فراگیر آن درنظر بگیریم قطعا نظام بانکی کشور نقشی اساسی در تحقق این شعار مهم و راهگشا خواهد داشت. بر همین اساس به نظر می‌رسد نظام بانکی دارای سه وظیفه مهم است که به اختصار به بیان آنها می ­پردازیم.

اولین و ساده­ ترین وظیفه نظام بانکی به عنوان یکی از بزرگترین سازمان­ ها و نهادهای کشور با هزاران شعبه و ده‌ها هزار کارمند و پرسنل استفاه حداکثری از کالای ایرانی است. بانک ­ها و موسسات مالی کشور وظیفه دارند نیازهای صف و ستاد خود را اعم از نیازهای سخت­ افزاری و نرم­افزاری، تا حد ممکن از داخل کشور تامین کنند. همچنین می­ توانند با فرهنگ­ سازی برای کارمندان و مشتریان خود برای گسترش فرهنگ استفاده از کالای ایرانی تلاش کنند.

با وجود اینکه این اقدامات می ­تواند در تحقق شعار سال بسیار موثر باشند اما به نظر می‌رسد وظایف اصلی نظام بانکی نیستند. اقتصاد بانک­ محور ایران برای رشد و توسعه نیاز شدیدی به حمایت مالی بانک­ ها دارد. به طوری که تسهیلات بانکی تبدیل به اساسی ­ترین ابزار تامین مالی بسیاری از بنگاه ­ها چه برای راه­اندازی و چه برای برطرف کردن مشکلات مالی شده است. از همین رو حمایت از صنایع داخلی در گرو بهبود کارایی تسهیلات بانکی است.

به عبارت دیگر بانک­ ها با ارائه تسهیلات هدفمند و متنوع به  بخش صنعت می­ توانند به رونق این بخش کمک شایانی کنند. اما اگر تسهیلات بیشتر به سمت دیگر بخش ­ها برود ناخواسته سببب تضعیف تولید و ترویج دیگر فعالیت­ ها که ممکن است بخشی از آنها نیز نامولد و غیر اقتصادی باشد برود. بنابراین لازم است در همین ابتدا سال نحوه تسهیلات­ دهی بانک­ها و سهم بخش ­های مختلف اقتصاد از این تسهیلات مورد بررسی قرار گیرد و در راستای حمایت از کالای داخلی مورد بازبینی قرار گیرد. درواقع در سال جدید به منظور حمایت از بخش ­های تولیدی و مولد، هم نوع تسهیلات و هم میزان انها باید مورد بازبینی و بازآرایی قرار گیرد.

اما اصلی­ ترین وظیفه نظام بانکی برای حمایت از کالای ایرانی کمتر مورد توجه قرار گرفته و احتمالا اکثر کارشناسان تنها به دو وظیفه اول اشاره خواهند کرد. با توجه به آنچه در بالا گفته شد نظام بانکی نقشی اساسی در حمایت از تولید و بخش مولد دارد و یکی از ابزارهای اصلی دولت­ ها است. اما این نظام به دلایل مختلف اکنون دارای مشکلات عدیده­ای شده است که نه تنها قدرت تسهیلات­ دهی آن را کاهش داده بلکه باعث کاهش نقش­ آفرینی و کارایی این نظام در اقتصاد ایران شده است.

شاید اغراق نباشد اگر بگوییم بخشی از مشکلات فعلی اقتصاد ایران نیز ناشی از کاهش کارایی نظام بانکی و درگیر شدن آن در مشکلات مختلف است. از همین رو است که در سال­ های اخیر بسیاری از کارشناسان و مدیران بانکی بر ضرورت اصلاحات ساختاری عمیق و گسترده نظام بانکی تاکید دارند. در این شرایط اگر این اصلاحات صورت نگیرد بانک ­های کشور توانایی زیادی در حمایت از تولید و بخش مولد اقتصاد نخواهند داشت. حتی اگر ترکیب و نوع تسهیلات آنها نیز تغییر کند به نقطه مطلوب نخواهیم رسید.

بنابراین مهم ­ترین و اصلی­ ترین وظیفه نظام بانکی در حمایت از کالای ایرانی، اصلاح خود و کاهش مشکلات و چالش­ های این نظام است. اکنون که حمایت از کالای ایرانی در دستور کار کشور قرار گرفته نظام بانکی نیز باید اصلاحات ساختاری و نهادی را در دستور کار خود قرار دهد و تلاش کند با این اصلاحات نقش­ آفرینی خود در اقتصاد را بهبود دهد. اگر در این راستا گام ­های اساسی برداشته شود آنگاه می­ توان به حمایت مطلوب بانک­ ها از تولید ملی امید داشت.

در پایان باید گفت در سال حمایت از کالای ایرانی، نظام بانکی باید اصلاح ساختار و نهادی را در اولویت اصلی خود قرار دهد و تلاش کند با انجام این اصلاحات نقش پُررنگ­ تری در حمایت از تولید ملی ایفا کند. با توجه به اینکه این اصلاحات اقدامی بلندمدت است که نیاز به برنامه ­ریزی و تلاش چند ساله دارد در میان مدت و کوتاه­ مدت نیز باید چند اقدام مهم اجرایی شود. استفاده حداکثری از کالاها و خدمات ایرانی، فرهنگ ­سازی استفاده از تولید ملی و تغییر در تسهیلات بانکی به نفع بخش مولد و تولید کشور از جمله مهم­ ترین این اقدامات هستند.

سعید مسگری - کارشناس اقتصادی