به گزارش دیوان اقتصاد, بهنام محسنی در گفت‌وگو با فارس، اظهار داشت: مقررات بازار پایه فرابورس که در پایان سال گذشته به تصویب کمیته فقهی بورس رسید، در مورد مظنه‌های قیمت سهام در بازار بود که ادعا شده بود، برخی افراد از عدم نمایش اطلاعات سایر مشتریان از قیمت سهام دچار زیان می‌شدند و طبق نظر کمیته فقهی بورس سؤال برخی سهامداران از مراجع تقلید در مورد غرری بودن معامله، به خاطر عدم نمایش اطلاعات من از سایر افراد به درستی بیان نشده بود و لذا پاسخی گرفته بودند که با این نوع سوال هم خوان بود مبنی بر این که باید این اطلاعات، نمایش داده شود.

*قاعده تلقی رکبان، استقبال شهروندان از کاروانهای تجاری در بیرون شهر را تَلَقّی رُکبان گویند، از این عنوان در باب تجارت سخن رفته است. منظور از عنوان یادشده در فقه، عبارت است از استقبال اهل شهر در خارج شهر از کاروانهای تجاری، ـ که برای فروش کالاهای خود یا تهیّه کالاهای مورد نیاز، قصد ورود به شهر را دارند ـ به منظور خرید کالاهای آنان به بهای کمتر یا فروش جنس به ایشان به قیمت گران‌تر از آنچه در شهر معامله می‌شود.

به گفته محسنی، کمیته فقهی سازمان بورس جلسه‌ای تشکیل داد و مطلب عدم اعلام مظنه قیمت سایر معامله‌گران بازار پایه را از حیث غرری بودن (ضرری بودن) معامله بررسی کرد و به این نتیجه رسید که عدم اطلاع اشخاص از قیمت پیشنهاد سایر رقبا، مصداق معامله غرری نیست.

به گفته معاون بازارهای خارج از بورس و توسعه تکنولوژی فرابورس، آنچه برای معامله‌گر مهم است، این است که چه میزان سهم عرضه می‌شود و او چه قیمتی خودش پیشنهاد می‌کند، اما نیاز نیست قیمت پیشنهادی دیگران را بداند. به عنوان مثال کسی که می‌خواهد ملک خود را بفروشد و به بنگاه مراجعه می‌کند و می‌گوید قیمت ملکم را نمی‌گویم و باید بدانم همسایه کناری من ملکش را به چه قیمتی فروخته است و این دو به هم ارتباطی ندارد.

محسنی این را هم گفت: در بحث معاملات سهام در بازار پایه فرابورس بحث قاعده فقهی رکبان مطرح می‌شود که به معاملات TOP یعنی معامله حین سفارش‌گیری مشهور است که در حین معامله باید قیمت نمایش داده می‌شد و کمیته فقهی بورس از نظر شرعی این موارد را بررسی کرد و هم‌اکنون در دستورالعمل جدید موضوع بررسی شده و تا شش ماه مظنه‌ها نمایش داده می‌شود.

وی افزود: در بازار پایه فرابورس سه تابلوی معامله پایه «الف - ب - ج» وجود دارد که در تابلوی الف شرکت سپرده‌گذاری بورس‌ها، بورس کالا و فرابورس حضور دارند. در بازار الف عملاً این تابلو حذف می‌شود، در بازار ب و ج سه تابلو به رنگ‌های زرد، نارنجی و قرمز وجود دارد که دامنه نوسان هرکدام مشخص می‌شود و طبقه‌بندی صورت می‌گیرد.

* حضور 5 تا 6 شرکت در تابلو به رنگ قرمز

وی در مورد این که در هر رنگ بازار پایه جند شرکت حضور دارند، گفت: البته اعداد را نمی‌گوییم، اما عده‌ای از شرکت‌ها با رنگ‌های زرد، نارنجی و قرمز در بازار پایه حضور دارند و در بازار، پنج تا شش شرکت به رنگ قرمز حضور دارند و در کل بازار پایه فرابورس 186 شرکت هستند که برخی از آنها از بورس اوراق بهادار منتقل شده‌اند. یا به عبارت دیگر لغو پذیرش شده و به بازار پایه منتقل شده‌اند.

به گفته وی‌ اگر شرکت‌های بازار پایه مجدداً به افشای اطلاعات و ارتقای میزان شفافیت صورت‌های مالی خود اقدام کنند، به هیأت پذیرش درخواست می‌دهند و در صورت کسب شرایط می‌توانند از بازار پایه با اولویت بررسی شده و در بازار بورس حضور پیدا می‌کنند.

به گفته محسنی، دو مسئله غرری بودن معامله و قاعده رُکبان در مورد بازارهای پایه در کمیته فقهی بررسی شد که این کمیته تصمیم گرفت، دانستن مظنه قیمت دیگران برای معامله‌گر لازم نیست و جزو شروط صحت معامله به شمار نمی‌رود.

معاون بازارهای خارج از بورس و توسعه تکنولوژی فرابورس در مورد قاعده رکبان گفت: قبلاً در ورودی شهرها دروازه قرار داشت و عده‌ای دلال در ورودی شهرها قرار می‌گرفتند کسانی که اجناسی از شهرهای دیگر به یک شهر جدید می‌آوردند، چون صاحب کالا از قیمت این کالا در داخل خبر نداشت، بنابراین دلال‌ها قیمت‌های پایین‌تری به آنها پیشنهاد می‌کردند و از آنها کالا را به قیمت ارزان می‌خریدند و همان کالا را در داخل شهر به قیمت بالاتر می‌فروختند که به این مسئله قاعده رکبان گفته می‌شود.

محسنی افزود:‌ با نمایش TOP یعنی نمایش لحظه‌ای قیمت‌های نظری گشایش در تابلو، اجماع نظر این بود که نرخ بازار برای قیمت معامله نشان داده شود و افراد از مظنه بازار مطلع می‌شوند.

وی همچنین در مورد عرضه بلوکی سهام دولت در 18 شرکت گفت: تاکنون دو شرکت از شرکت‌های دولتی در فرابورس به صورت بلوکی عرضه شدند که مشتری نداشته که البته اوضاع هر شرکت از نظر مالی تعیین کننده است و وضعیت بازار و قیمت سهام در خرید و فروش تعیین کننده است.

معاون بازارهای خارج از بورس و توسعه تکنولوژی فرابورس در مورد عرضه بلوکی سهام دولتی گفت: سازمان خصوصی‌سازی به نمایندگی از دولت، سهام دولتی را به صورت بلوکی و عمده عرضه می‌کند و این به دلیل وجود سهام مدیریتی در عرضه‌ها بلوکی است و نمی‌شود این سهام را به صورت خرد عرضه کرد چون سهام بلوکی یعنی اینکه خریدار می‌تواند یک یا چند صندلی هیأت مدیره در آن شرکت را به دست آورد.

به گفته محسنی، عرضه 20 درصدی یک شرکت در بازار اگر به صورت خرد عرضه شود، باعث افت شدید قیمت سهام می‌شود، اما عرضه بلوکی به خاطر صندلی هیأت مدیره ارزش دارد و در عرضه خرد بلوک مدیریتی از بین می‌رود و امکان مدیریت شرکت نخواهد بود و از طرفی فشار عرضه باعث کاهش قیمت سهام و نوسان در بازار می‌شود.

وی افزود: تصمیم‌گیری در مورد نحوه واگذاری سهام دولت در شرکت‌ها توسط هیأت واگذاری انجام می‌شود، اما به عنوان یک کارشناس می‌گویم وقتی سهامی به صورت مدیریتی و بلوکی است، اگر بخواهیم به صورت خرد عرضه شود، معایبی دارد و این معایب هم بر افت قیمت سهام و هم بر مدیریت شرکت اثر منفی می‌گذارد.