به گزارش خبرنگار دیوان اقتصاد – امیر علی امینیان- تا دیروز اگر موضوع بی کیفیتی خودروهای ایرانی بحث مهم محافل بود امروز موضوع خرید خودروها هم به موضوعی حساس در جامعه تبدیل شده است که ضرورت توجه بیشتر مسئولان را تبیین می کند.
با وجود آنکه خودروسازان ایرانی در تلاشند تا اعلام کنند خودروهایشان از کیفیت خوبی برخوردارند، اما تازه ترین گزارش ارزشیابی خودرو که توسط شرکت بازرسی کیفیت و کنترل استاندارد ایران منتشر می شود نشان می دهد خودروهای ایرانی ارزان قیمت هنوز هم نتوانسته اند در سکوی کیفیت پیشرفتی داشته باشند.
بر این اساس این گزارش درآبان ماه امسال بیش از 93 هزار و 200 دستگاه خودرو در ایران تولید شده که 99 درصد تولیدات مربوط به خودروهای سبک و یک درصد دیگر به خودروهای سنگین تعلق دارد.
در دوره بررسی این گزارش که از اول تا آخر آبان ماه بوده ، 41 مدل خودروی سبک شامل 7 مدل وانت و 34 مدل سواری و 10 مدل خودروی سنگین در کارخانه های خودروسازی ایرانی تولید شده است.
در بخش وانت، خودروهای وانت نیسان دوگانه سوز و وانت تندر به ترتیـب بیشـترین و کمتـرین میـزان تولیـد خودرو را به خود اختصاص داده اند.
در بخش سواری، خودروهای پژو 206و گرند ویتارا به ترتیب بیشترین و کمترین میزان تولید خودرو را در این ماه به خود اختصاص دادند.
در بخش خودروهای سنگین نیز در آبان ماه 1395 ، خودروهای کامیونت ایسوزو NPR75K و کامیون ایسـوزو FVRبـه ترتیـب بیشترین و کمترین میزان تولید خودرو را به خود اختصاص داده اند.
بررسی‌ها در کیفیت تولید خودورهای سنگین و سبک تولید داخلی نشان از آن دارد که تنها سطح کیفی دو محصول نسبت به ماه گذشته تغییر داشته و از سوی دیگر تنها سه خودرو نیومزدا ۳، رنو ساندرو و وانت تندر ۴ ستاره شده‌اند.
بر اساس این گزارش شرکت بازرسی کیفیت و استاندارد ایران، تنها رده کیفی تولید دو خودرو نسبت به ماه گذشته دچار تغییر شده که هر دو خودرو نیو مزدا ۳ تولید بهمن موتور و پژو ۲۰۶ ایران‌خودرو یک ستاره به کیفیت تولید خود افزوده‌اند. با افزایش یک ستاره به کیفیت تولید نیو مزدا۳، این خودرو ۴ ستاره شده و پژوه ۲۰۶ با یک ستاره کمتر در سطح کیفیت سه ستاره جای گرفت.
همچنین در حالی که شرکت بازرسی کیفیت و استاندارد ایران در آبانماه به بررسی کیفیت خودروهای سنگین پرداخته است، کیفیت تولید تنها کشنده ولوو FH500 چهار ستاره است.
در گروه خودروهای سواری با سطح قیمتی پایین‌تر از ۲۵ میلیون تومان، خودروهای سایپا ۱۳۱، سایپا ۱۳۲، تیبا و سایپا ۱۱۱ تنها یک ستاره از پنج ستاره کیفی را دریافت کرده و در پایین‌ترین سطوح کیفی قرار گرفتند.
اما در گروه خودروهای با سطح قیمتی ۲۵ تا ۵۰ میلیون تومان، خودروی رنو ساندرو چهار ستاره از پنج ستاره کیفی را دریافت کرده است. خودروهای تندر۹۰ اتوماتیک، تندر ۹۰ ایران ‌خودرو، پارس تندر، تندر ۹۰ پارس خودرو، رانا، پژو ۲۰۶ صندوق‌دار و پژو ۲۰۶ نیز سه ستاره از پنج ستاره کیفی را کسب کردند.
دو خودروی نیو ام‌وی‌ام ۳۱۵ و دنا نیز دو ستاره کیفی کسب کردند. باقی خودروهای قرار گرفته در این سطح قیمتی شامل پژو ۴۰۵، سمند، پژو پارس، تیبا هاچ‌بک و ام‌وی‌ام ۱۱۰ اس نیز تنها یک ستاره از پنج ستاره کیفی را کسب کردند.
در گروه خودروهای با سطح قیمتی ۵۰ تا ۷۵ میلیون تومان سه خودروی جک J۵، برلیانس H۳۳۰ و آریو دو ستاره و خودروهای ام‌وی‌ام ۵۵۰ و لیفان X۶۰ یک ستاره از پنج ستاره کیفی را کسب کردند.
در گروه خودروهای با سطح قیمتی ۷۵ تا ۱۰۰ میلیون تومان نیز دو خودروی سراتو و تیگو ۵ سه ستاره از پنج ستاره کیفی را کسب کردند. دو خودروی آسا و جک S۵ نیز دو ستاره کیفی کسب کردند.
همچنین در گروه خودروهای با سطح قیمتی بالاتر از ۱۰۰ میلیون تومان، نیو مزدا ۳ معادل چهار ستاره و سوزوکی گراند ویتارا سه ستاره از پنج ستاره کیفی را کسب کردند.
در این گزارش پراید همچنان پرچمدار بی کیفیتی در خودروهای ایرانی است و برخی خودروهای تولید داخل نیز توانسته اند در زمینه کیفیت ارتقا داشته باشند و پژو از خانواده ایران خودرو هم شرایط مطلوبی از نظر کیفیت ندارد.
شرایط اعلام کیفیت خودروهای ایرانی در حالی است که سخنگوی وزارت صنعت،معدن و تجارت همین چند روز پیش از افزایش تولید خودرو در کشور خبر داد و بسیاری از کارشناسان بر این عقیده اند که افزایش کمی تولید خودرو در شرایطی که خودروسازان نتوانسته اند کیفیت محصولات خود را افزایش دهند چندان جالب توجه نیست.
ارتقا کیفی محصولات داخلی در حوزه خودرو موضوع تازه ای نیست و بارها و بارها منتقدان گفته اند تا زمانی که دولت دست از حمایت از خودروسازان به صورت مستقیم بر ندارد مشکل کیفیت خودروهای ایرانی بر طرف نمی شود.
اما ماجرا این روزها فقط به این مساله ختم نمی شود و خودرو در ایران هر روز یک ماجرا دارد. یکی از پر حاشیه ترین موضوعاتی که اغلب مردم با آن درگیر بوده و هستند موضوع خرید خودرو و پیش فروش هایی است که گاه تا حد کلاهبرداری های کلان هم پیش رفته و ضررهای جبران ناپذیری به مصرف کنندگان می زند.
این روزها اکثر خودروسازان اقدام به پیش فروش خودروهای خود کرده اند؛ پیشنهادهایی که در برخی از مواقع بسیار وسوسه انگیزند تا جایی که اگر قصد خرید خودرو هم نداشته باشید با عنوان پس انداز هم می‌توان به سمت خرید این نوع خودروها گرایش داشت. البته در این بین می‌توان به فاصله میلیونی قیمت خودروی کارخانه با بازار اشاره کرد که علاوه بر سودهای کلان طرح شده در شرایط پیش فروش های کارخانه می‌توانید از سود سرشاری بهره ببرید.سودی که گاه تبدیل به ضررهایی هنگفت برای مردم می شود.
البته مردم در انتخاب خودروها دقیق تر شده اند و میزان آگاهی مردم با ورود شبکه های مجازی به زندگی مردم بیش از پیش افزایش یافته است.
براساس پژوهش صورت گرفته شبکه‌های اجتماعی نقش تعیین کننده‌ای در گرایش و انتخاب مصرف‌کنندگان در خرید خودرو در جهان دارند و در ایران نیز این تاثیر سبب شده آگاهی مردم کشورمان در خرید خودرو افزایش زیادی داشته باشد.
این یافته‌ها که براساس پژوهشی از نمونه آماری از دو هزار نفر از خریداران خودرو و نمایندگی‌های خدمات خودرو صورت گرفته است و ایسنا آن را منتشر کرده، نشان می‌دهد که ۷۵ درصد از خریداران خودرو و ۶۸ درصد از مشتریان خدمات پس از فروش خودرو معتقدند که جستجوهای اینترنتی، از جمله در شبکه اجتماعی و سایت‌های اینترنتی، در انتخاب یک نمایندگی خودرو موثر بوده است.
همچنین ۸۳ درصد از مشتریان خدمات پاسخ داده‌اند که بررسی سایت‌های آنلاین کمک قابل ملاحظه‌ای در فرآیند انتخاب نمایندگی برای آنها داشته و ۶۶ درصد از مالکان یا خریداران خودرو که در فیس‌بوک آگهی تبلیغاتی دیده‌اند چنین پاسخ گفته‌اند که آنها مطالب آن آگهی را بازدید کرده‌اند در حالی که این رقم در سال ۲۰۱۴ تنها ۳۳ درصد بوده است.
مصرف‌کنندگانی که به دنبال خرید خودرو یا استفاده از بخش خدمات پس از فروش بوده‌اند کار خود را در وهله اول با جستجوهای آنلاین آغاز کرده‌اند. بر این اساس ۵۰ درصد از خریداران فعلی خودرو و ۶۰ درصد از استفاده‌کنندگان بخش خدمات گفته‌اند که تنها یک نمایندگی را قبل از خرید خودرو و یا استفاده از خدمات پس از فروش بازدید کرده‌اند.
همچنین ۲۳ درصد یعنی نزدیک به یک چهارم خریداران خودرو تجربه‌های خود را از طریق شبکه‌های اجتماعی به بحث گذاشته‌اند و ۸۳ درصد پاسخ دهندگان گفته‌اند که تصمیم آنها برای خرید خودروی بعدی‌شان متاثر از مشورت‌هایی بوده که از طریق شبکه‌های اجتماعی به دست آورده‌اند.
با وجود همه این آگاهی ها و دسترسی به اطلاعات هنوز هم هستند کسانی که فریب تبلیغات گسترده مجموعه های غیرمجاز را می خورند که تنها هدفشان خالی کرده جیب مردم است.
چندی پیش سازمان حمایت مصرف‌کنندگان و تولیدکنندگان با موضوع پیش فروش خودروها وارد میدان شد و تمام آگهی‌های پیش فروش خودرو که از سوی شرکت‌های متفرقه، واسطه‌ها و واردکنندگان غیر رسمی خودرو منتشر می‌شود را غیر قانونی اعلام کرد.
این سازمان اعلام کرد که براساس ماده پنج آیین‌نامه اجرایی قانون حمایت از حقوق مصرف‌کنندگان خودرو، پیش‌ فروش خودرو صرفاً توسط نمایندگان رسمی واردکننده خودرو و پس از اخذ مجوز، مجاز خواهد بود و تمام آگهی‌های پیش‌ فروش خودرو توسط اشخاص حقیقی و حقوقی فاقد نمایندگی رسمی واردات، از حیث اعتبار ساقط است.
سازمان حمایت مصرف‌کنندگان و تولیدکنندگان از تمام متقاضیان خرید خودروهای وارداتی خواسته است از هرگونه انعقاد قرارداد پیش خرید خودرو و پرداخت وجه به شرکت‌هایی که نمایندگی رسمی از شرکت خودروساز خارجی ندارند، اکیدا خودداری کنند.
این اطلاعیه در حالی است که در حال حاضر تنها تعداد محدودی از شرکت‌های واردکننده خودرو به ایران دارای نمایندگی رسمی از خودروسازان خارجی هستند و اکثر قریب به اتفاق آگهی‌های فروش اقساطی و پیش فروش خودرو از سوی شرکت‌های متفرقه، واسطه‌ها و دلالان این بازار منتشر می‌شود.
بنابراین طبق نظر وزارت صنعت، معدن و تجارت، بیشتر آگهی‌های پیش فروش خودرو که در حال حاضر در سایت‌ها و روزنامه‌ها منتشر می‌شود غیر قانونی و فاقد اعتبار است و شهروندان بهتر است برای جلوگیری از ضرر و زیان احتمالی از معامله با این شرکت‌ها خودداری کنند.
ازسویی دیگر پیش از این عباس جعفری دولت آبادی - دادستان تهران، اعلام کرده بود که تاکنون 1500 نفر علیه مدیران شرکت نگین خودرو آفتاب طرح شکایت کرده‌اند و پلمب این شرکت نیز با دستور مقام قضایی و به دلیل تخلفات بی‌شمار و با هدف جلوگیری از تخلفات بیشتر صورت گرفته است' درعین حال رییس انجمن ملی حمایت از حقوق مصرف‌کنندگان نیز نسبت به کلاهبرداری شرکت‌های پیش فروش و فروش اقساطی خودرو هشدار داده بود.
محمد جعفری اظهار کرده بود: نوع فعالیت شرکت‌های لیزینگ خودرویی به‌گونه‌ای است که احتمال عدم عمل به تعهدات در آن زیاد است. وقتی یک شرکت، خودرویی را قسطی فروخته و حداقل نیمی از مبلغ آن‌را به عنوان پیش‌پرداخت دریافت می‌کند، عملا تضمینی وجود ندارد که خودرو را در زمان یاد شده تحویل خریدار دهد.
بنابراین به نظر می‌رسد برخی پیش فروش‌های خودرویی در این روزها به شدت نگران کننده است، چراکه علاوه بر خودروهای خارجی و نمایندگی های غیررسمی باید به عمل نکردن خودروسازهای داخلی و حتی نمایندگی رسمی آنها به تعهد زمان تحویل اشاره کرد که این خود یکی از اساسی ترین دشواری‌های این روزهای پیش خرید خودرو است.
با ادامه مشکلات موجود در پیش فروش خودرو وزارت صنعت،معدن و تجارت نیز با صدور اطلاعیه درباره خرید خودرو از شرکت های بدون مجوز هشدار داد.
مرکز روابط عمومی و اطلاع رسانی وزارت صنعت، معدن و تجارت با صدور اطلاعیه ای درباره انعقاد قرارداد در قالب پیش فروش و یا پرداخت وجه خرید خودرو به شرکت‌های فاقد مجوز پیش‌فروش از وزارت صنعت، معدن و تجارت هشدارداد.
این مرکز اعلام کرده است: برای پیشگیری از بروز مشکلات ناشی از عدم ایفای تعهدات شرکت‌های عرضه‌کننده خودرو اعم از تولیدکنندگان داخلی و یا واردکنندگان و لزوم نظارت و کنترل بر عرضه خودرو به شکل پیش فروش و براساس ماده 5 آیین‌نامه اجرایی قانون حمایت از حقوق مصرف‌کنندگان خودرو مصوب 28/1/1395 مجدداً تأکید می‌گردد پیش‌فروش خودرو صرفاً پس از اخذ مجوز از وزارت صنعت، معدن و تجارت مجاز می‌باشد.
وزارت صنعت، معدن و تجارت از تمام هموطنان ومتقاضیان خرید خودرو درخواست می‌ کند تا از هرگونه انعقاد قرارداد در قالب پیش‌فروش خودرو و یا پرداخت وجه به شرکت‌هایی که فاقد مجوز پیش‌فروش صادره از این وزارتخانه می‌باشد اکیداً خودداری نمایند.
در این اطلاعیه آمده است ارایه مجوزهایی از قبیل پروانه کسب معتبر از اتحادیه‌ ذیربط و یا گواهی نمایندگی رسمی از مرکز اصناف و بازرگانان به هیچ عنوان مجوز پیش‌فروش خودرو تلقی نمی‌ شود.
اما گویا مشکل به همین جا هم ختم نمی شود و خریداران خودرو چه خودرو مورد نظرشان داخلی باشد و چه خارجی باید پشت دیوار بی اعتمادی بمانند و حتی به نمایندگی های رسمی نیز اعتماد نکنند.
چرا که بر اساس اخبار منتشر شده از احتمال لغو مجوز برخی واردکنندگان خودرو نیز خبر می دهد.
در همین چند روز گذشته برخی خبرگزاری ها در گزارشی اعلام کردند که متقاضیان خرید خودروهای خارجی توجه داشته باشند که مجوز فعالیت واردکنندگان با برندهای اوپل، هوندا، اشکودا، ب.ام.و، سئات، داف، کوماتسو، آئودی، شورولت، TAZZARI ،KTM و HBM NOBA ممکن است به زودی باطل شود.
در سال‌های گذشته به دلیل شرایط تحریم، برخی شرکت‌های داخلی مجوز نمایندگی واردات، کالاهای گروه خودرویی (اعم از خودروهای سبک، سنگین و ماشین‌آلات) را نه از تولیدکننده خارجی صاحب برند بلکه از شرکت‌های واسطه اخذ کردند.
با این حال سال گذشته با اجرایی شدن برجام، وزارت صنعت، معدن و تجارت از این شرکت‌ها خواست هر چه زودتر نسبت به مذاکره با شرکت تولیدکننده خارجی صاحب برند و کسب نمایندگی مستقیم اقدام کنند و در غیر این صورت مجوز فعالیت آنها باطل خواهد شد.
به دنبال آن ۱۶ آبان ماه امسال رییس مرکز اصناف و بازرگانان ایران (از زیرمجموعه‌های وزارت صنعت، معدن و تجارت) در نامه‌ای به دفتر مقررات صادرات و واردات سازمان توسعه تجارت؛ نام شرکت‌هایی که با واسطه اقدام به اخذ نمایندگی واردات محصولات گروه خودرویی کرده‌اند را اعلام و ابلاغ کرد که از ۱۸ آذر ماه گواهی فعالیت صادره برای این شرکت‌ها ابطال خواهد شد.
طبق این لیست شرکت‌های توان خودرو جی (واردکننده محصولات OPEL)، فامیلی موتور (HONDA)، ایده برنا گروه موتور (SKODA)، پرشیا خودرو (BMW)، کیهان موتور آرین (SEAT و HONDA)، داتیس فرا دیزل آریا (DAF)، ره‌آوران جاده تجارت گامبرون (KOMATSU)، شرکت تولیدی و صنعتی جهان‌رو (TAZZARI)، یکتاز سیکلت کویر (KTM)، آریان یسان ماهان (HBM NOBAS)، فن‌آوری پاسارگاد منطقه آزاد انزلی (AUDI) و سهام پژوهان مهر (CHEVROLET) مجوز نمایندگی خود را از شرکت‌های واسطه اخذ کرده‌اند.
در این زمینه در بخشی از این ابلاغیه با اعلام نام شرکت‌های نامبرده در بالا آمده است: " به استناد ماده ۱۵ دستورالعمل صدور گواهی فعالیت نمایندگان، توزیع کنندگان، شعب و دفاتر شرکت‌های خارجی عرضه‌کننده کالاهای سرمایه‌ای در ایران مصوب ۱۸/۰۶/۱۳۹۵، شرکت‌های مذکور (شرکت‌های نامبرده در بالا) صرفا تا تاریخ ۱۸/۰۹/۱۳۹۵ فرصت دارند تا نسبت به انعقاد قرارداد با شرکت اصلی خارجی (مالک برند) یا شرکتی که اختیار اعطای نمایندگی یا تعیین توزیع‌کننده به آن تفویض شده باشد اقدام کنند، در غیر این صورت گواهی (فعالیت) آنان از اعتبار ساقط می‌گردد".
در این شرایط خبر می‌رسد که با وجود فرا رسیدن موعد مقرر در این ابلاغیه، فعلا این شرکت‌ها تا اطلاع ثانوی می‌توانند به فعالیت خود ادامه دهند تا تصمیم نهایی در این زمینه اتخاذ شود.
در این رابطه رییس مرکز اصناف و بازرگانان ایران گفت: شرکت‌هایی که در گذشته در زمان تحریم نمایندگی خود را از طریق شرکت‌های واسطه دریافت کرده‌اند اگر اقدام به دریافت نمایندگی مستقیم نکنند مجوز فعالیت آنها باطل خواهد شد.
یدالله صادقی ادامه داد: در این زمینه مقرر شد با شرکت‌های خارجی صاحب برند مکاتبه‌ و مشخص شود که آیا شرکت‌های واردکننده داخلی که به صورت غیر مستقیم نمایندگی خود را اخذ کرده‌اند، اقدامات لازم برای کسب نمایندگی مستقیم از شرکت صاحب برند را انجام داده‌اند و علاوه بر آن آیا شرکت‌ صاحب برند خارجی تمایلی به اعطای نمایندگی مستقیم به شرکت‌های یاد شده را دارد یا خیر.
وی با بیان اینکه بنابراین فعلا تا زمان مشخص شدن نتیجه این مکاتبات، شرکت‌های نمایندگی غیر مستقیم می‌توانند به فعالیت خود ادامه دهند، خاطرنشان کرد: نمایندگی رسمی خودروساز خارجی در ایران به شرکتی گفته می‌شود که قرارداد خود را با شرکت خودروساز صاحب برند، یا دفاتر منطقه‌ای آن و یا شرکتی که دارای اختیار از شرکت اصلی برای واگذاری نمایندگی باشد، منعقد کرده باشد که در حال حاضر برخی از شرکت‌های فعال در واردات این محصولات فاقد این شرایط هستند و اگر موفق به اخذ نمایندگی مستقیم به عنوان نماینده رسمی نشوند، مجوز فعالیت آنها باطل خواهد شد.
در چنین شرایطی که هم فروشندگان غیر مجاز و بدون مجوز دست در جیب مردم و خریداران خودرو کرده اند و هم نمایندگان مجوز دار با ابهام فعالیت می کنند، ضرورت ایجاد یک ساز و کار واحد و یک برنامه اصولی برای ساماندهی وضعیت پیش فروش و عرضه خودرو بیش از پیش احساس می شود که وزارت صنعت به عنوان متولی اصلی این صنعت باید بدون درنگ برای پایان همه دلمشغولی ها اقدام کرده و به همه حرف و حدیث ها چه در حوزه فروش خودروهای داخلی و چه در بخش خودروهای خارجی پایان دهد.