ایران بهواسطه موقعیت زمینشناسی منحصربهفرد خود، یکی از کشورهای غنی از نظر ذخایر معدنی بهشمار میرود. بر پایه آمارهای موجود، حدود ۷ درصد از کل ذخایر معدنی جهان در خاک این کشور نهفته است؛ عددی که از حیث کمّی، یک مزیت راهبردی برای پیشبرد اهداف توسعه اقتصادی محسوب میشود. افزون بر آن، ایران در زمینه برخی از مواد معدنی راهبردی همچون آهن، مس، سرب و روی در جایگاههای بالای جهانی قرار دارد و از منظر تنوع و حجم منابع، ظرفیت قابلتوجهی برای تبدیل شدن به قطب منطقهای صنایع معدنی در اختیار دارد.
معادن ایران؛ فرصتسوزی در مقیاس جهانی
معادن ایران؛ فرصتسوزی در مقیاس جهانی

با وجود چنین ظرفیت چشمگیری، سهم ایران از ارزش تولیدات معدنی جهان تنها حدود ۳ درصد برآورد میشود؛ رقمی که از شکاف عمیق میان توان بالقوه و عملکرد واقعی کشور در این حوزه حکایت دارد. این فاصله صرفاً به معنای بهرهبرداری ناکافی از منابع طبیعی نیست، بلکه نشانهای روشن از ضعفهای ساختاری در سیاستگذاری، برنامهریزی و سازوکارهای جذب سرمایه در بخش معدن است.
کارشناسان اقتصادی و فعالان صنعت معدن، علل اصلی عقبماندگی ایران در بهرهبرداری از منابع معدنی را در چند محور میدانند: نخست، نبود سیاستهای بلندمدت و پایدار در حوزه معدن و صنایع معدنی؛ دوم، ضعف در تدوین و اجرای مشوقهای مؤثر برای جذب سرمایهگذاران داخلی و خارجی؛ و سوم، غفلت از ظرفیتهای مردمی در سرمایهگذاریهای خرد و مشارکتی که میتواند موتور محرکی برای توسعه مناطق معدنی باشد.
نباید فراموش کرد که توسعه بخش معدن، تنها محدود به استخراج و صادرات مواد خام نیست. زنجیره ارزش در حوزه معدن، از استخراج تا فرآوری، تولید محصولات میانی و نهایی، صادرات و خلق فرصتهای شغلی پایدار، میتواند نقشی تعیینکننده در رشد اقتصادی، افزایش درآمدهای ارزی، توسعه مناطق کمتر برخوردار و کاهش وابستگی به درآمدهای نفتی ایفا کند.
برای تحقق این هدف، بازنگری در سیاستهای کلان معدنی، بهبود فضای کسبوکار، کاهش بروکراسیهای زائد، افزایش شفافیت در فرآیندهای مزایده و واگذاری معادن، و حمایت از سرمایهگذاری بخش خصوصی امری ضروری است. همچنین، استفاده از ظرفیت صندوقهای سرمایهگذاری، بازار سرمایه و ابزارهای نوین تأمین مالی برای جذب سرمایههای خرد مردمی میتواند گامی مؤثر در جهت پویایی این بخش باشد.
اکنون زمان آن فرا رسیده است که سیاستگذاران اقتصادی، با نگاهی بلندمدت و واقعبینانه، سرمایه خفته در دل خاک ایران را بیدار کرده و آن را در مسیر توسعه ملی به کار گیرند؛ مسیری که هم به نفع اقتصاد ملی خواهد بود و هم به عدالت توسعهای در کشور کمک خواهد کرد.
ما را در شبکه های اجتماعی دنبال کنید.
کانال تلگرام دیوان اقتصاد صفحه اینستاگرام دیوان اقتصاد