«بن کالا » یا «سبد کالا» عبارات آشنایی که سابقه آن به دولت های نهم و دهم باز می گردد در واقع طرح توزیع برخی اقلام به صورت رایگان در دولت «محمود احمدی نژاد» کلید خود و می توان آن را جایگزین کوپن دوران جنگ و دهه 60 دانست .
سبد کالا و واقعیتی به نام « شان مردم »
سبد کالا و واقعیتی به نام « شان مردم »
به گزارش دیوان اقتصاد، حذف کوپن در دولت احمدی نژاد زمانی با انتقادات بسیار مواجه گردید که زمزمه های بن یا سبد کالا مطرح شد ، منتقدین عنوان می کردند که دولت فقط شکل کوپن را تغییر داده . توجیه دولت در حذف کوپن ، کوتاه کردن دست واسطه ها و دلالان از بازار بود .
دولت های نهم و دهم شیوه توزیع خود را بیشتر بر مبنای ارائه سبد کالا به کارکنان دولت و یا خانواده های تحت پوشش بهزیستی و کمیته امداد برنامه ریزی کردند .
رویه توزیع سبد کالا از آن زمان تاکنون ادامه داشته ، ناهماهنگی در نحوه توزیع در ابتدای دولت یازدهم منجر به مرگ یک پیرمرد در یکی از مناطق جنوب شهر تهران شد و پس از آن بود که توزیع به شکل صفی متوقف شد .
کمبود مکانهای توزیع، بیکیفیتی برخی کالاهای سبد، اطلاعرسانی ضعیف و تبعیض آشکار میان حقوقبگیران دولتی و غیردولتی، کارمند و کارگر، بازنشسته و شاغل، عدم حفظ کرامت شهروندان و... همگی از جمله ایراداتی بود که منتقدان دولت در بهمن ماه سال 92 در هنگام عملیاتی شدن طرح سبد کالا عنوان می کردند .
از آن سال تاکنون وبه بیانی تجربه ناموفق دولت از اولین توزیع سراسری، تلاش های بسیاری برای نظم بخشی به نحوه توزیع سبد کالا انجام شد .
بتازگی نیز سرپرست دفتر حمایتی و توانمندسازی وزارت رفاه در ۳۰ دی ۹۶ با اعلام جزئیات توزیع سبد جدید کالا گفت: ظرف یکی دو ماه آینده تا قبل ازعید سبد جدید توزیع میشود و مشمولان با مراجعه به فروشگاههای طرف قرارداد،میتوانند کالاهای خود را خریداری کنند.
مریمالسادات میرمالک ثانی همچنین گفته است : در سال ۹۶ سبد کالا در ماه رمضان توزیع شد و در ماههای آینده که البته زمان دقیق آن مشخص نیست ظرف یکی دو ماه آینده تا قبل از عید سبد جدید داده میشود.
این مقام مسئول در بخشی از اظهارات خود با بیان این عبارت که در دوره های قبلش شناسایی دقیقی از افراد وجود نداشت (که البته احتمالا منظور او اوایل دولت دهم است ) به همه کالا برگ داده می شد، می افزاید: در حال حاضر برای هدفمندی ، افراد تحت پوشش کمیته امداد و بهزیستی در دهکهای پایین درآمدی قرار دارند مشمول دریافت این سبد هستند البته هر فردی که به عنوان قشر نیازمند شناسایی شده باشد و تحت این دو نهاد هم نباشد چنانچه به تأیید وزارت رفاه برسد مشمول دریافت سبد خواهد شد.
براساس وعده های داده شده در ماه های پایانی سال مبالغی معین (۳۰ تا ۱۲۰ هزار تومان) به حساب یارانه افراد مورد نظر واریز شود. سازوکار اجرایی طرح به این صورت است که افرادی که از این سبد برخوردار شده اند، می توانند با مراجعه به فروشگاه های طرف قرار داد نسبت به خرید محصولات و کالاهای مورد نیاز خود اقدام کنند.
رسیدگی به خانواده ، افراد محروم و نیازمند حمایت در همه کشورهای دنیا مرسوم است از پیشرفته تا در حال توسعه اما آنچه که آنها را از یکدیگر مجزا می کند، شناسایی افراد آسیب پذیر ، میزان توان کشورها و نحوه توزیع آن است .
براساس برخی گزارش ها ، حتی در کشورهای توسعه نیافته ای همچون تانزانیا، قبل از اجرای طرح اعطای مستقیم یارانه به شهروندان، اقدام به نهادسازی لازم صورت پذیرفته و همه افراد شناسایی شده اند به علاوه نسبت آنها با وضعیت درآمدی و نظام مالیاتی کشور بطور دقیق معین میشود.
براین اساس برای بهرهمندی شهروندان از یارانه نقدی و کالایی، کارتی توسط وزارت رفاه (یا نهاد مشابه) صادر میشود که در شبکه بانکی قابل پذیرش است (Welfare Card Bank Enabled) ولی در ایران یارانه به حساب و کارت بانکی افراد واریز میشود.
حسن تقوی، کارشناس مسائل اقتصادی با اشاره به ضرورت افزایش ریالی سبد کالایی، گفت: در نقش و تأثیر موثر چنین بسته ها یا سبد های حمایتی، تردیدی وجود ندارد، اما نکته حائز اهمیت به ضریب اثر بخشی بسته ها یا سبد های کالایی اشاره شده معطوف می شود و به آنچه که در این عرصه تعیین کننده خواهد بود به میزان ارزش ریالی باز می گردد که به نوعی باید با تکیه بر آن قدرت خرید افراد تحت پوشش افزایش یابد.
وی افزود: با در نظر گرفتن پایه و ملاکی که به عنوان حداکثر ارزش ریالی سبد های کالایی تعریف شده (۱۲۰ هزار تومان) این واقعیت تلخ محرز می شود که طرح حمایتی مذکور، بخش بسیار ناچیزی از مشکلات اقتصادی و معیشتی افراد تحت پوشش را مرتفع می کند.
کارشناس مسائل اقتصادی، تصریح کرد: اگرهدف اصلی از اجرایی شدن این طرح ها، حمایتی است به تبع می طلبد در میزان ارزش ریالی تعیین شده برای سبد های کالایی مولفه هایی همچون نرخ ارزی و دیگر مشکلات اقتصادی مد نظر قرار گیرد در غیر اینصورت اجرای طرح های اینچنینی صرفا با چنین مبالغ حمایتی، مشکل خانواده های تحت پوشش را رفع نخواهد کرد.
سمیه محمودی نماینده مجلس شورای اسلامی، در ارتباط با سبد کالایی مذکور و ارزش ریالی که برای آن در نظر گرفته شده، معتقد است اجرای این طرح با مبالغی که برای آن مقرر شده، در شأن و جایگاه طبقات محروم و فقیر جامعه نیست.
وی این اقدام را بیشتر شبیه به یک نمایش قلمداد میکند و راه حل برون رفت از مشکلات و نارسایی های موجود اقتصادی کشو را در انجام اقدامات زیر بنایی و علمی، ایجاد فرصت های شغلی، مقابله اساسی با فقر و توسعه اقتصادی عنوان می کند.
با وجودی که به نظر می رسد دولت دوازدهم در اولین سال فعالیت خود و پس از 5 سال تاحدودی توانسته است نحوه توزیع سبد کالا را مدیریت کند ، و به صورت شارژ کارت در اختیار واجدین شرایط قرار می دهد ، اما آنچه دراین میان مغفول مانده میزان سبد کالای اختصاصی به گروه های مورد نظر دولت است ، در واقع درشرایط بد اقتصادی کنونی آنچه که تحت عنوان سبد کالا به مردم داده می شود بسیار ناچیز تر از آن به شمارمی رود که بتوان گفت از آن به عنوان کمک های مناسب نام برد .
ما را در شبکه های اجتماعی دنبال کنید.
کانال تلگرام دیوان اقتصاد صفحه اینستاگرام دیوان اقتصاد