به گزارش دیوان اقتصاد، با وجود آن‌که همواره در روزهای پایانی هر سال بخشی از فعالان بازار سرمایه برای تامین نقدینگی لازم در تعطیلات مقداری از سهام و مبالغ موجود در حساب کارگزاری‌هایشان را به حساب‌های شخصی و غیرفعال در بورس منتقل می‌کنند، ارقام موجود در حساب‌های فعال سرمایه‌گذاران بورس هم‌چنان از وجود چشم‌اندازی امیدبخش در بازار سهام حکایت دارد و نشان می‌دهد بسیاری از حرفه‌های بازار آماده و مترصد ورود به چرخه خرید سهام هستند.

روندهای تکرار شونده تاریخی نشان می‌دهد در اغلب سال‌ها روزهای آغازین سال شمسی بازار سهام رشدهای جالب توجهی را ثبت کرده است. به نظر می‌رسد حفظ سطح موجودی فعال سرمایه‌گذاران در حساب‌های کارگزاری از این چشم‌انداز امیدبخش حکایت دارد.

نگاهی به تأثیر موجودی فعال در حساب کارگزاری‌ها بر روند بازار سهام

تجربه نشان داده موجودی فعال سرمایه‌گذاران در حساب کارگزاری‌ها، معمولا به افزایش تقاضا و رشد بازار منجر می‌شود. وقتی پول موجود در حساب کارگزاری‌ها به‌صورت فعال وارد چرخه معاملات می‌شود، تقاضا برای سهام افزایش می‌یابد. این می‌تواند به رشد بازار منجر شود.

از سوی دیگر پول فعال می‌تواند نقدشوندگی بازار را بالا ببرد و حجم معاملات روزانه را افزایش دهد. این امر به‌ویژه در دوره‌های رونق همواره مشهود بوده است.

نکته جالب توجه در روندهای گذشته بورس آن‌که موجودی فعال سرمایه‌گذاران در حساب شرکت‌های کارگزاری بورس عموما به‌عنوان یک منبع بالقوه در تامین سوخت موتور محرک بازار عمل می‌کند و به محض نمایان شدن نشانه‌های رشد، این پول به‌سرعت وارد چرخه معاملات می‌شود و رشد ایجاد می‌کند. این پتانسیل اغلب در دوره‌های انتظار برای عرضه‌های اولیه یا اصلاح بازار بیش‌تر دیده می‌شود.

در دوره‌های رونق اغلب مشاهده شده ورود گسترده نقدینگی از حساب کارگزاری‌ها به کف سامانه‌های معاملات سهام رشد سریع بازار را به دنبال داشته است. حتی در دوره‌های تثبیت هم موجودی فعال در حساب کارگزاری‌ها به‌عنوان یک عامل تعادل‌بخش عمل و از نوسان شدید جلوگیری می‌کند.

پتانسیل مبالغ موجود در صندوق‌ها

به رقم 20.5 همت پول فعال در حساب کارگزاری‌های بورس، می‌بایست مبالغ موجود در صندوق‌های سهامی و مختلط را نیز اضافه کرد. این ارقام می‌تواند به مبالغ پول‌های آماده ورود به کف سامانه‌های معاملات سهام اضافه شود. چنان‌که طبق آمار رسمی مجموع ارزش صندوق‌های سرمایه‌گذاری قابل معامله در 4 بورس ایران تا پایان بهمن 1403 به حدود 600 هزار میلیارد تومان (600 همت) رسیده است. این رقم در بهمن 1402 معادل 274 همت بود.

صندوق‌های سرمایه‌گذاری شامل انواع سهامی، درآمد ثابت، مختلط و سایر موارد هستند. در این بین، صندوق‌های سهامی مستقیم در سهام سرمایه‌گذاری می‌کنند و بخش عمده دارایی آن‌ها در چرخه مبادلات سهام فعال است. صندوق‌های با درآمد ثابت هم طبق مقررات، می‌توانند بخشی از منابع خود را در سهام سرمایه‌گذاری کنند.

دارایی صندوق‌های مختلط نیز ترکیبی از سهام و درآمد ثابت است، در نتیجه بخشی از دارایی آن‌ها پتانسیل ورود به بازار سهام را دارد. صندوق‌های سرمایه‌گذاری فعال در بورس نقش مهمی در مدیریت و جهت‌دهی پول‌های موجود در حساب کارگزاری‌ها و تأثیرگذاری بر روند بازار سهام ایفا می‌کنند.

این صندوق‌ها به‌عنوان واسطه‌هایی عمل می‌کنند که نقدینگی سرمایه‌گذاران (به‌ویژه سرمایه‌گذاران خرد) را جمع‌آوری کرده و در دارایی‌های مختلف (سهام، اوراق با درآمد ثابت، یا ترکیبی) سرمایه‌گذاری می‌کنند. صندوق‌های سرمایه‌گذاری، به‌ویژه صندوق‌های با درآمد ثابت و سهامی، راهی برای جذب پول‌های موجود در حساب کارگزاری‌ها هستند.

سرمایه‌گذارانی که تمایل یا دانش کافی برای سرمایه‌گذاری مستقیم در سهام ندارند، پول خود را به این صندوق‌ها منتقل می‌کنند. برای مثال در سال 1399 با ورود گسترده نقدینگی به بورس، صندوق‌های سهامی و مختلط شاهد افزایش قابل‌توجه واحدهای سرمایه‌گذاری بودند. این صندوق‌ها می‌توانند بخشی از موجودی حساب کارگزاری‌ها را جذب کرده و به‌صورت فعال در بازار به کار گیرند. این امر به افزایش نقدشوندگی و حجم معاملات کمک می‌کند.

صندوق‌های سهامی مستقیم در سهام شرکت‌ها سرمایه‌گذاری می‌کنند و ورود پول به آن‌ها تقاضا برای سهام را افزایش می‌دهد. در دوره‌های رونق، رشد این صندوق‌ها به تقویت شاخص کل کمک کرده است. به‌طور کلی این صندوق‌ها می‌توانند نقدشوندگی را افزایش دهند، ریسک را برای سرمایه‌گذاران خرد کاهش دهند و تعادل‌بخش بازار باشند، اما اثر آن‌ها به شرایط کلان و رفتار سرمایه‌گذاران بستگی دارد.