به گزارش دیوان اقتصاد، پس‌ازآن که دلار در هفته‌های گذشته به قیمت 5 هزار تومان رسید و در میان انتقاد فراوان مردم ،کارشناسان اقتصادی و نمایندگان مجلس از دولت به دلیل بی‌توجهی به بازار و رها کردن آن سرانجام بانک مرکزی تصمیم گرفت وارد عمل شود و بازار را به دست بگیرد.
در ابتدای طرح نیروی انتظامی نزدیک به 100 دلال بازار را دستگیر کرد و در مرحله بعد انتشار اوراق مشارکت با سود 20 درصد توسط بانک مرکزی کلید خورد و دلار مبادله‌ای نیز به بازار تزریق شد.طرح‌هایی که به نظر می‌رسد هیچ‌کدام آن‌چنان‌که بایدوشاید اثرگذار نبوده‌اند.
دلالان ارز دستگیرشده با اخذ تعهد آزادشده و به بازار برگشتند و جالب اینکه بررسی‌های میدانی نشان می‌دهد دیگر خود این دلالآن‌هم در بازار دیده نمی‌شوند و با استخدام چند پادو به کارهای دلالی خود ادامه می‌دهند.از سوی دیگر تزریق ارز مبادله‌ای هم تأثیر چندانی در بازار نداشت و مشاهدات خبرنگار دیوان اقتصاد از بازار ارز میدان فردوسی و چهارراه استانبول نشان می‌دهد که بخش عمده‌ای از ارزهای مبادله‌ای توسط همان دلالان ارزی خریداری‌شده و باقیمت بالاتر عرضه می‌شود.
اما در این میان اصلی‌ترین طرحی که بانک مرکزی برای کنترل نقدینگی موجود در بازار ارز اجرا کرد فروش اوراق مشارکت 20 درصد بود که به عقیده بسیاری از فعالان اقتصادی تیر خلاص به تولید و اقتصاد ایران است.
محمدرضا پور ابراهیمی ، رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس چند روز پیش‌ازاین در همایش اقتصاد مقاومتی با اشاره به این طرح دولت آنرا به زیان تولید و اشتغال دانست و اعلام کرد این سیاست می‌تواند در آینده مشکلات زیادی برای اقتصاد کشور به وجود آورد.
برخی کارشناسان مانند حیدر مستخدمین حسینی،معاون اسبق بانک مرکزی نیز در گفت‌وگو با خبرنگار دیوان اقتصاد می‌گویند که بانک مرکزی و دولت خودشان عامل گرانی دلار در بازار بوده‌اند.و حال با این برنامه بانک‌ها را قربانی زیاده‌خواهی‌های خود در کسب درآمد از بازار ارز کرده‌اند.
این استاد دانشگاه می‌افزاید:بانک مرکزی دو راه بیشتر نداشت یا اینکه سود سپرده‌های بانکی را دوباره افزایش دهد و یا اینکه اوراق مشارکت منتشر کند تا وانمود کند به سودهای بانکی دست نزده است.در حقیقت با اجرای این طرح بانک‌ها که تاکنون در حوزه عملیاتی عملکرد خوبی نداشته‌اند بیشتر ضرر می‌کند چراکه مجبورند 20 درصد سود به سپرده‌ها بدهند و از آن‌سو نرخ سود وام‌هایشان 18 درصد است.
عبدالمجید شیخی استاد دانشگاه و کارشناس اقتصادی دیگر کشورمان نیز در گفت‌وگو با دیوان اقتصاد معتقد است دولت با دل‌بستگی به برجام و دل‌خوش شدن به امریکا به اقتصاد کشور ضربه زد و از توطئه‌ای که آمریکا در راستای تحریم‌های غیرمستقیم در بخش افزایش نرخ دلار و کاهش ارزش پول ملی برای کشورمان کرده بود غافل شد.
وی تصریح کرد:تا زمانی که به دلار امریکا وابسته باشیم و نتوانیم با پیمان‌های دوجانبه و چندجانبه با کشورهای جهان دلار را از مبادلات بین‌المللی خود حذف کنیم ماجرا به همین رویه ادامه خواهد یافت و طرح‌های بانک مرکزی دردی از بازار ارز دوا نمی‌کند.
شیخی بابیان اینکه دولت هیچ مدیریتی بر بازار ارز نداشته و ندارد تأکید کرد:بارها کارشناسان مختلف اقتصادی درباره وضعیت اقتصاد و نقدینگی هشدار دادند اما دولت توجهی به این هشدارها نکرد.نقدینگی در کشور در دولت روحانی سه برابر شده و این افزایش چشمگیر با توجه به کاهش نرخ سود بانکی که آن‌هم غیراصولی بود در بخش‌های دیگر اقتصاد اثرات نامطلوب دارد.
به گفته این استاد دانشگاه حجم عظیمی و وحشتناک نقدینگی هرچند اکنون به نظر کنترل‌شده و دوباره به بانک‌ها رفته است اما به‌زودی دوباره به بازار دیگری برگشته و موجب تورم شدید خواهد شد.
شیخی ادامه داد:درباره همین اوراق مشارکت هم سؤال‌های زیادی مطرح است و ان اینکه این اوراق قرار است در کجا و برای چه‌کاری هزینه شود و این مسئله نشان می‌دهد دولت تنها در اندیشه حل مقطعی مسائل است و هیچ شفافیتی برای اقتصاد کشور ندارد.
وی دولت روحانی را غیر شفاف‌ترین دولت پس‌ازانقلاب دانست و افزود:دولتی که با بیگانگان شفاف باشد و با مردم خود شفافیت نداشته باشد نمی‌تواند وضعیت معیشتی مردم را به‌سوی رفاه پیش ببرد.در بازار ارز هم چون برای دولت که بسیاری از مسئولان آن میلیاردرهای بی‌درد هستند سیاست دولت آزادسازی بازار است بدون آنکه توجهی به تأثیر دلار در زندگی معیشتی مردم داشته باشند.
استاد اقتصاد دانشگاه تأکید کرد:سیاست ارزی دولت در حال حاضر بازار را کمی با کاهش قیمت مواجه کرده است اما دلار بازهم گران خواهد شد چراکه این سیاست نمی‌تواند زیاد ادامه‌دار باشد و باید فکری به حال نقدینگی کرد چون این نقدینگی ممکن است به‌زودی از بازارهای دیگر چون مسکن و .... سر درآورد.
احمد حاتمی یزد ،مدیرعامل اسبق بانک‌های صادرات و تجارت هم در گفت‌وگو با خبرنگار دیوان اقتصاد با اشاره به اینکه سیاست‌های ارزی بانک مرکزی برای کنترل بازار کوتاه‌مدت است و تنها بخشی از دردهای موجود را درمان می‌کند گفت:بانک‌ها باید بدانند که این شیوه با توجه به اختلاف سود پرداختی برایشان زیان‌آور خواهد بود و در آینده می‌تواند روی تراز مالی آن‌ها تأثیر بگذارد.
به گفته وی این برنامه می‌تواند سال 97 را برای بانک‌های کشور به سال دشواری تبدیل کند و موجب زیان انباشته بیشتر بانک‌ها شود.
این کارشناس اقتصادی در تحلیل وضعیت بازار ارز در کشور گفت:همه نوسانات موجود در بازار به دلیل مشکلات اقتصادی نیست بلکه مشکلات دیپلماسی و سیاسی نیز در گرانی‌های اخیر دخیل بوده است که به نظر شخصی من باید برای سیاست‌های دیپلماتیک کشور فکری اساسی شود.
حاتمی یزد اذعان کرد:مسئولان کشور باید بین رودررویی با کشورهای جهان و ثبات اقتصادی یکی را انتخاب کنند و با تدبیر بهتر و دقیق‌تر راه‌های بهتری برای ارتباط با جهان پیدا کنند.
وی برجام را برای کشور موفقیت‌آمیز توصیف کرد و افزود:هرچند با برجام بخش عمده‌ای از تحریم‌های ظالمانه علیه کشورمان برداشته شد اما تحریم‌های بانکی نه‌تنها لغو نشد بلکه به‌تازگی امریکا حلقه تحریم‌های بانکی را تنگ‌تر کرده و مبادلات تجاری چین،ترکیه و امارات با کشورمان نیز در بخش نقل‌وانتقال پول به مشکل برخورد کرده است.
به گفته این کارشناس ارشد بانکی کشورمان پس از برجام بانک‌های درجه 2 و 3 جهان با کشورمان کار می‌کردند که اکنون با تنگ‌تر شدن حلقه تحریم‌های آمریکا همین بانک‌ها هم همکاری نمی‌کنند و همین مسئله کشور را در تأمین اسکناس‌های دلار با مشکل مواجه کرده است بنابراین باید با ایجاد تحول در سیاست‌های بین‌المللی زمینه خروج از این تحریم‌ها فراهم شود تا بار دیگر شاهد گرانی دلار و نوسان در بازار ارز نباشیم.
درزمینهٔ بازار طلا و سکه هم کارشناسان اقتصادی معتقدند سیاست‌های دولت ثبات چندانی ندارد.
محمد بایرامی کارشناس طلا و سکه و یکی از فعالان بازار طلا در گفت‌وگو با دیوان اقتصاد با اشاره به نوسانات بازار طلا در ماه‌های اخیر گفت:سیاست‌های دولت درزمینهٔ بازار طلا و سکه رویه مشخصی ندارد و این بی‌ثباتی موجب فرار سرمایه‌ها از بازارهای مختلف به‌ویژه بازار طلا خواهد شد.
وی با اشاره به گرانی سکه در هفته گذشته تأکید کرد:هفته گذشته و پیش از افزایش ناگهانی قیمت طلا و سکه پیش‌فروش سکه با مبلغ یک‌میلیون تومان انجام می‌شد اما ناگهان این رقم به یک‌میلیون و 300 و یک‌میلیون 400 افزایش یافت.مگر می‌شود در عرض چند روز پیش‌فروش سکه بهار آزادی با چنین افزایشی همراه باشد.این شیوه خود نشان می‌دهد بانک مرکزی و دولت هیچ برنامه‌ای برای بازار ندارند و تنها به فکر حل مقطعی بحران‌ها و آرام کردن صدای منتقدان هستند.
بایرامی افزود:دولت برای حمایت از تولید و اشتغال نرخ سود بانکی را کاهش داد اما باسیاست‌های جدیدش در بازار ارز و سکه ضربات جدیدی به تولید وارد کرد و دوباره سرمایه‌های مردم را راکد ساخت که این مسئله سبب می‌شود رکود بیشتری در بازار حاکم شود.
گزارش دیوان اقتصاد حاکی است باوجوداینکه دولت این روزها مدال افتخار کنترل بازار ارز و طلا را بر سینه زده و به اقدام خود افتخار می‌کند اما وضعیت متزلزل اقتصادی کشور نشان می‌دهد روزهای التهاب بازهم در کمین بازار ارز و طلاست و دیر یا زود با توجه به حجم نقدینگی‌های موجود احتمال افزایش قیمت طلا و سکه وجود دارد.در این میان تنها بانک‌ها،تولیدکنندگان و صنعتگران و البته فعالان اقتصادی بازار آسیب دیدند و بازهم باید ضربات مهلک بی‌برنامگی‌های اقتصادی دولت را به جان بخرند.
امیرعلی امینیان