به گزارش دیوان اقتصاد، رشته بیمه شخص ثالث سهم بالایی در پرتفوی بازار بیمه ایران دارد و از آنجا که این رشته بیمه ای نسبت به سایر رشته ها مناسب ترین شرایط را برای تخلف داراست، این امر به تنهایی می تواند از بالا بودن تخلفات در بازار بیمه ایران نسبت به انواع جهانی حکایت کند. به طور کلی گستره ترین شبکه های تخلف در تمام دنیا در این رشته بیمه ای متمرکز است. اصلی ترین انگیزه در تخلف بیمه ای” «منفعت مالی”» است. چالشی که امروزه به دلیل افزایش هزینه های سرسام آور آن بر شرکت های بیمه ضرورت شناسایی در راستای پیشگیری از بروز آن بیش از پیش در اولویت مدیران ارشد صنعت بیمه قرار گرفته است.

پیشینه و اهداف: پژوهش حاضر با هدف اکتشاف و تبیین عوامل سازمانی مؤثر بر تخلفات بیمه شخص ‌‌ثالث در صنعت بیمه ایران صورت گرفته است.

روش شناسی: پژوهش حاضر مبتنی بر روش‌‌شناسی آمیخته از نوع توصیفی– اکتشافی صورت گرفته است. جامعه آماری بخش کیفی تحقیق شامل خبرگان حوزه مدیریت بیمه و جامعه‌شناسی اقتصادی و توسعه است که با استفاده از روش نمونه‌‌گیری هدفمند و گلوله برفی تعداد ۲۶ نفر متخصص تا حد اشباع انجام شد. جامعه آماری بخش کمّی پژوهش، شامل کارکنان شعب شرکت‌‌های بیمه شهر تهران در سال ۱۴۰۰ بوده است که با روش نمونه‌‌گیری خوشه‌‌ای تعداد ۳۵۴ نفر به‌عنوان نمونه آماری انتخاب شدند. ابزار جمع‌‌آوری داده‌‌ها در بخش کیفی مصاحبه نیمه‌‌ساختاریافته با خبرگان و در بخش کمّی پرسش‌نامه بوده است. روایی پرسش‌نامه به روش صوری و محتوایی و پایایی آن با روش آلفای کرونباخ تأیید شد. تجزیه‌و‌تحلیل داده‌‌های بخش کیفی تحقیق با استفاده از روش تحلیل مضمون و داده‌‌های بخش کمّی با استفاده از تحلیل عاملی تأییدی از طریق نرم‌‌افزار Amos21 انجام شد.

یافته‌ها: براساس یافته‌‌های بخش کیفی، در مجموع ۵۲ مضمون پایه، ۱۸ مضمون سازمان‌‌دهنده و ۵ مضمون فراگیر (عدالت سازمانی، تعهد سازمانی، سازمان غیررسمی، فرهنگ سازمانی و قانونمندی) شناسایی شده است. طبق یافته‌‌های بخش کمّی، عدالت سازمانی و تعهد سازمانی به‌ترتیب با ۰.۸۴- و ۰.۵۶- اثر منفی و معکوس و متغیر سازمان غیررسمی با ۰.۵۴ تأثیر مثبت و مستقیم بر تخلفات کارکنان شرکت‌‌های بیمه فعال در حوزه بیمه شخص ‌‌ثالث داشته‌‌اند. متغیر عدالت سازمانی از طریق تأثیر بر تعهد سازمانی و سازمان غیررسمی بر تخلفات کارکنان شرکت‌‌های بیمه اثرگذار بوده است.

نتیجه‌گیری: براساس یافته‌‌های تحقیق، پیشنهاد می‌‌شود عوامل سازمانی ارائه‌شده در این مطالعه در برنامه‌‌های راهبردی صنعت بیمه در مبارزه با تخلفات بیمه‌‌ای ملحوظ شود و مورد تأکید شرکت‌‌های بیمه قرار گیرد. در زمینه عدالت سازمانی پیشنهاد می‌‌شود در راستای احیای عدالت سازمانی ارزش‌‌های یادشده در بین کارکنان شرکت‌‌های بیمه و جاری کردن عدالت در فرایندهای سازمانی مورد توجه قرار گیرد. در مورد تعهد سازمانی پیشنهاد می‌شود ابعاد تعهد سازمانی مورد نظر این پژوهش به‌عنوان مبنایی برای ارتقای تعهد سازمانی کارکنان لحاظ گردد. در ارتباط با سازمان غیررسمی نیز پیشنهاد می‌شود با نگرش مثبت به سازمان‌‌های غیررسمی از وجود آنها در راستای اهداف و راهبردهای شرکت‌‌های بیمه استفاده شود.

نویسندگان :

بهروز میرزایی، اصغر محمدی، مهرداد نوابخش