به گزارش دیوان اقتصاد در پی شهادت اسماعیل هنیه رئیس دفتر سیاسی جنبش حماس در تهران، گردهم‌آیی تخصصی «مقاومت بر ایده مقاومت» با حضور اندیشه‌ورزان و پژوهشگران اندیشکده‌های کشور در حوزه سیاست بین‌الملل، چهارشنبه 10 مرداد در خانه اندیشه‌ورزان برگزار شد.

این نشست که به «نقد و بررسی راهبردهای ایجابی و سلبی جمهوری اسلامی در پیشبرد ایده مقاومت» اختصاص داشت، با حضور و سخنرانی مازیار عطاری، مدیر بنیاد توسعه فردا؛ کیومرث اشتریان، دانشیار دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران؛ مهدی خراتیان، مدیر اندیشکده احیای سیاست؛ مجید ضیایی، استادیار دانشگاه تهران؛ سیدپژمان امین‌مدنی، مدیر جامعه اندیشکده‌ها؛ ناصر ترابی، مدیر اندیشکده جهادی؛ سام مهدی ترابی، تحلیلگر مسائل راهبردی و امور بین‌الملل؛ بردیا عطاران، پژوهشگر اندیشکده جریان؛ پریسا نصرآبادی، کارشناس مسائل بین‌الملل؛ ناهید عیسی‌پور، کارشناس مسائل بین‌الملل؛ سیدمحمد شریفی، پژوهشگر اندیشکده ممتن؛ و یاسر قزوینی، پژوهشگر حوزه مطالعات منطقه‌ای همراه بود.

بردیا عطاران: باید به بازخوانی هفت اکتبر در تثویم مقاومت بپردازیم
در ابتدای نشست بردیا عطاران، مدیر سامانه تبادل رصد اندیشکده‌ها و دبیر نشست، ضمن ابراز تاسف بابت شهادت اسماعیل هنیه رئیس دفتر سیاسی حماس در تهران، این نشست را گردهم‌آیی اندیشه‌ورزان و سیاست‌پژوهان اندیشکده‌ای کشور خواند که یک پرسش اساسی را پیش روی خود دارند: آیا جهان با نظم نوین پسااکتبری مواجه است؟ یا هفت اکتبر پارازیتی در تاریخ مقاومت بود؟

عطاران، طوفان‌الاقصی را نقطه عطفی خواند که بسیاری از تصورات را در معادلات قدیمی تغییر داد و بنابراین نیازمند بازخوانی دوباره است و شهادت اسماعیل هنیه را فرصتی برای این بازخوانی دانست.

یاسر قزوینی: در برابر این شوک، باید به مطالعات عمیق و جزئی بپردازیم
یاسر قزوینی، پژوهشگر حوزه مطالعات منطقه‌ای، در سخنرانی خود نزاع‌های درونی اسرائیل را قابل توجه خواند که کمتر به آن اشاره می‌شود. قزوینی با توجه به سابقه این درگیری، زمین بازی را از آنِ ایران خواند. به‌زعم وی ایران نیازمند چند گام عقب ایستادن و تامل در آنچه در حال رخ‌دادن است، می‌باشد. وی این تامل را وظیفه اندیشه‌ورزان و سیاست‌پژوهان دانست که با تمرکز بر حوزه‌های تخصصی، به فهم و شناخت در حوزه‌های مهم دست یابند. چراکه فرآیندهای شناخت کنونی دچار نقص هستند و اصلا فرآیند کنونی فرآیند شوک است! بنابراین باید تفکر کنیم که از طریق چه گام‌هایی می‌توانیم معادلات را بهم بزنیم. و این نیازمند دانش عمیق و جزئی است.

مازیار عطاری: شناخت سناریوهای آینده، راهبرد امروز ما را مشخص می‌کند
مازیار عطاری، مدیر بنیاد توسعه فردا، دومین سخنران نشست بود که پیش‌بینی آینده و هر اقدام و واکنشی را منوط به شناخت سناریوهای آینده در تداوم سابقه تقابل اسرائیل در منطقه خواند: «تغییر راهبرد برای یک پدیده 80-90 ساله، و بازگشایی افق دید آرامش‌بخشی که قرآن ایجاد می‌کند، مستلزم شناخت سابقه آن است. سپس باید جهان در 100 سال آینده را بشناسیم و با توجه به سناریوهایی که جهانِ آینده دارد، به انتخاب میان راهبردهای نظامی، فرهنگی و اقتصادی‌ای که امکان آن‌ها را داریم، دست بزنیم.»

کیومرث اشتریان: ترور هنیه به‌معنای ضعف دستگاه اطلاعاتی ایران نیست
در نخستین سخنرانی، کیومرث اشتریان، دانشیار دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران، با اشاره به اینکه اتفاق دیشب می‌تواند یک اتفاق تکنولوژیک تفسیر شود، توصیه کرد انگاره‌های نفوذ امنیتی در این ماجرا کمتر وارد شود و این تفکیک را موثر برای سیاست‌گذاری‌های امنیتی خواند: «ترور اسماعیل هنیئه ضرورتا به معنی ضعف دستگاه اطلاعاتی ایران (به معنی نفوذ یا ناکارآمدی نیروی انسانی امنیتی ) نیست. این یک حمله امنیتی نیست. حمله ای با سلاح هوش مصنوعی است که هیچ کشوری حتی قدرت های بزرگ از آن در امان نیستند. کافیست ویژگی های هویتی تصویری یا نوع راه رفتن فرد به سیستم هوش مصنوعی داده شود به راحتی در معرض ترور خواهد بود. این یک مقوله تکنولوژیک است.»

اشترتیان همچنین اضافه کرد: «اگر شما چنین سلاحی نداشته باشید (که تقریبا 95 درصد کشورهای دنیا ندارند) باید اولا سعی کنید به چنین سلاحی مجهز شوید و ثانیا گزینه های پاسخ نامتقارن خود را همچنان حفظ کنید یعنی همان کاری که جمهوری اسلامی بدرستی تاکنون کرده است. حضور زمینی منطقه ای در یمن و لبنان و عراق.»

مجید ضیایی: محور مقاومت، می‌تواند باعث انسجام و اتحاد منطقه باشد
مجید ضیایی، استادیار دانشگاه تهران، ترور هنیه در تهران را از دو منظر «کلان‌تاریخ» و «جنگ‌های ترکیبی» قابل تفسیر دانست. طبقه شرح وی به درازای تاریخ تمدن منطقه و شروع تعارض میان شرق و غرب، از دیدگاه دریاسالاری وو ذهنیت سیاسی دریایی، منطقه باید ناآرام و بدون انسجام و اتحاد باشد. ضیایی از این منظر، عبور از وضعیت انفعال را منوط به ایجاد اتحاد دانست؛ که محور مقاومت می‌تواند مدار شکل‌گیری یکپارچکی و انسجام منطقه باشد و از تکه‌تکه‌شدن آن جلوگیری کند.

مهدی خراتیان: عملیات موشکی پاسخ درست عملیات تروریستی نیست
مهدی خراتیان، تحلیلگر مسائل بین‌الملل و مدیر اندیشکده احیای سیاست، با اشاره به اینکه این اتفاق در خلا نبوده است و ما با «زنجیره ترور»ی مواجه هستیم که سابقه آن به 2008 می‌رسد، اظهار داشت: «این ترور باواسطه یا بی‌واسطه توسط سرویس‌های اطلاعاتی اسرائیل انجام شده است.» بنابراین آن را «آبروریزی امنیتی» خواند؛ که در خاک ایران به میهمان مراسم تحلیف رئیس‌جمهور ایران حمله تروریستی شود.

خراتیان نتیجه تحلیل زنجیره اقدامات تروریستی مذکور را «ضعف ایران در عملیات ویژه خارجی» دانست. بنابراین نیازمند احیای عملیات ویژه خارجی هستیم. به‌زعم خراتیان، پاسخ عملیات تروریستی، عملیات موشکی نیست و از این جهت نیاز به تغییر رویکرد داریم.

سیدپژمان امین‌مدنی: برای رسیدن به زیست مطلوب بشری، ناگزیر به مقاومت و مبارزه هستیم
سیدپژمان امین‌مدنی، مدیر جامعه اندیشکده‌ها، تحلیل تقابل ایران و اسرائیل را به دو سطح «مبنایی» و «تاکتیکی-عملیاتی» تفکیک کرد و ایران را در هر دو دچار نقص دانست و توضیح داد: «این اتفاق بار دیگر دو نقص ما را یادآوری کرد؛ در سطح مبنایی دچار «فرار از جنگ» و در سطح تاکتیکی-عملیاتی دچار تاکتیک اشتباه «نگرفتن تلفات انسانی» و زدن تجهیزات شده‌ایم.»

طبق توصیه امین‌مدنی ما نباید جامعه را از جنگ بترسانیم، بلکه ترویج دهیم که اکنون نیز در جنگ هستیم و حتی برای زیست عالیه بشری نیز نیاز به مقاومت و مبارزه داریم؛ چراکه حتی اگر نظام سیاسی ایدئولوژیک نداشتیم، به‌خاطر جغرافیایی که در آن به‌سر می‌بریم مورد همین دست‌اندازی‌ها و تجاوزات قرار می‌گرفتیم.

پریسا نصرآبادی: اسرائیل ترور می‌کند، چون امنیتیش خودبنیاد نیست
پریسا نصرآبادی، کارشناس مسائل بین‌الملل، دو بازیگر ایران و اسرائیل را دارای پشتوانه دانست که تنها نیستند: «ایران تنها نیست و ستون فقرات و ستون خیمه محور مقاومت است. اسرائیل نیز تنها نیست و مجموعه‌ای از نیروها و قدرت‌های امپریالیستی غربی و شرقی آن را حمایت می‌کنند. بنابراین استراتژی این دو جبهه مقابل هم باید تحلیل شود.» 

اسرائیل به‌دلیل عمق پایین استراتژیک و عدم خودبنیادی امنیتش (خلاف ایران)، به‌صورت تاریخی دو محور «اقدامات پیش‌دستانه» و «استراتژی بازدارنده» را دنبال می‌کند؛ که پس از هفت اکتبر بازدارندگی از بین رفته است.

سام مهدی ترابی: اسرائیل در شرایط ضعف راهبرد، دست به ترور شخصیت‌ها می‌زند
سام مهدی ترابی، تحلیلگر مسائل راهبردی و امور بین‌الملل، تحلیل علت ترور هنیه در تهران و فراتر از آن هفت اکتبر را دارای دو سطح «راهبردی» و «عملیاتی و تاکتیکی» دانست. وی اظهار داشت آنچه اکنون روی آن تاکید می‌شود شکست در سطح راهبردی است. اما به‌گمان وی این اتفاق برتری راهبردی ایران را نشان می‌دهد؛ چراکه اسرائیل را تا حدی در تگنای راهبردی قرار داده است که مجبور به روی‌آوری به رفتارهایی مثل کودک‌کشی و ترور شخصیت‌ها شده است؛ و از این منظر در جنگ رسانه‌ای باخته و نسبت به خود هجمه‌های شدید شکل داده است.

از نظر ترابی، اگر اسرائیل می‌خواهد راهبرد ایران را باعث ضعف او شده است، تغییر دهد و به‌سمت ایجاد تنش و واردشدن در جنگ بکشاند، اتفاقا ایران باید از آن دوری کند و طبق پیش‌بینی اسرائیل واکنش نداشته باشد.

سیدمحمد شریفی: دستیابی به سلاح هسته‌ای می‌تواند مانع ترور میهمان در خاک ما شود
سیدمحمد شریفی، پژوهشگر اندیشکده ممتن، وجه نظامی اتفاق را قوی‌تر خواند که نیازمند تحلیل نظامی است. به بیان وی سلاح هسته‌ای می‌تواند بازدارندگی‌ای ایجاد کند که اجازه عملیات تروریستی روی میهمانان ما را به اسرائیل نمی‌دهد. وی بازدارندگی سلاح هسته‌ای را برای ایجاد توازن ضروری دانست.

این نشست سه ساعته با تجویز راهبردهایی برای پاسخ/واکنش ایران نسبت به ترور رئیس دفتر سیاسی حماس در تهران به پایان رسید.

ناهید عیسی‌پور: مسئله ایران نیست، مسئله منطقه و آبروی محور مقاومت است
ناهید عیسی‌پور، کارشناس مسائل بین‌الملل، سنگینی خبر شهادت هنیه در ایران را از بعد دیگری نظاره کرد: خون رهبر مقاومت در تهران به‌عنوان رهبر مقاومت ریخته شده است؛ بنابراین این اتفاق ربط مستقیم به آبرو و چهره مقاومت دارد. و این پرسش را مطرح کرد که: «چه اتفاقی بدتر از این باید شکل بگیرد؟» 

عیسی‌پور توضیح داد سنگینی این اتفاق از این جهت مغتنم است که می‌تواند نیروی محرکه و فرصتی استثنایی برای ایران باشد برای ایجاد بازدارندگی و فراتر از آن یعنی حفظ آبروی محور مقاومت.

توصیه عیسی‌پور، پاسخی فراتر از وعده صادق بود؛ چراکه اکنون تنها مسئله ایران مطرح نیست، بلکه مسئله منطقه و چهره محور مقاومت است.

ناصر ترابی: محور مقاومت نیازمند تولید منظومه فکری است
ناصر ترابی، مدیر اندیشکده جهادی، وظیفه اندیشه‌ورزی جلسه را پرداختن به اخلالی دانست که دستگاه محاسباتی ایران دچار آن شده است: «اکنون منطق حاکم بر دستگاه محاسباتی محور مقاومت، فاقد منظومه فکری است. به این معنی که می‌داند چه می‌خواهد، اما نمی‌داند چطور باید به آن برسد.‌» ترابی تاکید داشت پروژه نفوذ باید در کنار اخلال دستگاه محاسباتی مورد تحلیل قرار بگیرد. به‌زعم وی فقدان منظومه فکری باعث می‌شود «راهبرد»ی که از آن صحبت می‌شود، از همان خلا بیرون بیاید. بنابراین رابطه بین تئوری و راهبردهای تجویزی را باید تقویت کنیم.