به گزارش دیوان اقتصاد به نقل از صدا و سیما ؛ در ابتدای این جلسه علی صالح آبادی رئیس انجمن مالی اسلامی ایران درباره فعالیت های انجمن مالی اسلامی ایران در زمینه های مختلف مالی اسلامی گفت: انجمن مالی اسلامی تا به حال چهارده نشست تخصصی در زمینه های مختلف مالی اسلامی از جمله بانکداری اسلامی، بازار سرمایه اسلامی و بیمه برگزار کرده که این نشست دومین نشست بیمه ای انجمن است .
وی با اشاره به ظرفیت های بازار بیمه در ایران و دنیا از امکان ایجاد پیوند بین این بازار و بازار سرمایه سخن گفت و اشاره کرد که با توجه به ظرفیت های امروز بازار سرمایه می توان از پتانسیل این بازار نیز در توسعه صنعت بیمه استفاده کرد.
رئیس انجمن مالی اسلامی ایران ادامه داد : این نشست نیز با همین هدف برگزار شده و انجمن مالی اسلامی ایران امیدوار است بتواند با برگزاری چنین جلسات و طرح چنین موضوعاتی گامی بزرگ در این راستا بردارد.
در این جلسه دکتر صحت دانشیار دانشگاه علامه طباطبائی و رئیس کمیته بیمه اسلامی انجمن مالی اسلامی ایران هم اظهار داشت : شرکت بیمه ای که ریسک را قبول می کند و زمانی که خود شرکت برای پوشش ریسک برای افراد، صنعت و برای کشور برنامه ریزی می کند، باید برنامه ای مدون برای مدیریت ریسک داشته باشد.
وی افزود : شرکت های بیمه با ریسک های مختلفی روبرو هستند مانند ریسک منابع انسانی و سرمایه گذاری .
در پرتفوی صنعت بیمه، بیمه شخص ثالث درصد زیادی را تشکیل داده است اما از اقسام دیگر بیمه مانند بیمه زندگی که در دنیا خیلی مطرح است و در کشورهای توسعه یافته به طور جدی دنبال می شود، در کشور و صنعت بیمه ما در این زمینه با سطح ایده آل فاصله زیادی وجود دارد.
صحت افزود: در سال های اخیر در بیمه های اتکایی با توجه به شرایط تحریم مشکلات فراوانی داشتیم از جمله عدم همکاری شرکت های بیمه اتکایی یا قطع ارتباط این شرکت ها که مشکلاتی برای کشور ایجاد کرد.
وی گفت: گرچه با تدابیری که در کشور به خصوص از سوی مدیران صنعت بیمه کشور اندیشیده شد توانستیم بر بیشتر این مشکلات فائق آییم. در نتیجه باید به دنبال مکانیزم هایی برای انتقال ریسک باشیم به خصوص با توجه به مباحثی که در زمینه اقتصاد مقاومتی در کشور مطرح شده است و اینکه در زمینه پوشش ریسک باید بتوانیم خود اتکایی داشته باشیم و همانطور که در کشور های دیگر از بازار سرمایه برای پوشش ریسک های بیمه استفاده میکنند،ما هم باید از این ابزار برای پوشش این ریسک بیمه استفاده کنیم.
صحت گفت : کشورها و شرکت های زیادی از جمله شرکت بیمه مونیخ از ابزار اوراق بهادار بیمه ای استفاده می کنند . شرکت های بزرگی مانند بریتیش پترولیوم از این نوع پوشش استفاده و این نوع ریسک را به بازار سرمایه منتقل میکنند که پتانسیل بالایی برای پوشش ریسک دارد.

**بیمه در ترکیب پرتفوی جهانی

رئیس کمیته بیمه اسلامی انجمن مالی اسلامی ایران گفت: از سال 1390 بحث های اوراق بهادار بیمه ای در کشور مطرح بوده و سال ها بر روی آن کار صورت گرفته است.
در پژوهشکده بیمه نیز کارهایی صورت گرفته است. ولی امیدوارم که به سمت اجرایی شدن این نوع پوشش ریسک پیش برویم.
تاجدار نائب رئیس هیئت مدیره و مدیر عامل شرکت بیمه البرز هم گفت: بازار سرمایه ، بیمه و بانک سه بال اقتصاد هستند .حدود 70 تا 80 درصد تامین مالی فعالیت های اقتصاد مربوط به بانک ها است و صنعت بیمه سهم ناچیزی در تولید ناخالص ملی (GNP) دارد
برغم این که صنعت بیمه در طول عمر و حیات خود هیچ کمکی از دولت دریافت نکرده است، ولی سالیانه بین 17 هزار تا 20 هزار نفر کشته و 380 هزار مصدومان تصادفات جاده ای و غیر جاده ای است که صنعت بیمه این جمعیت را به لحاظ هزینه های زندگی پوشش می دهد.
وی افزود: با توجه به ضریب نفوذ بیمه که امسال به حدود 2.2 رسیده است و در مقایسه با میانگین ضریب نفوذ بیمه در دنیا که حدود 6.8 درصد است عقب هستیم ؛ اگر بخواهیم به ساختار پرتفوی بیمه های دنیا نگاهی بیندازیم بیمه دو کارکرد اساسی در طول عمر خود داشته است یکی انباشت سرمایه و به کار انداختن این سرمایه ها و دیگری پوشش خطرات فعالیت های اقتصادی است که امنیت فکری و روانی را به سرمایه گذار میدهد که بتواند در میدان های بزرگ اقتصادی فعالیت کند.
وی اظهار داشت : نقش اصلی که شرکت های بیمه در دنیا ایفا کرده اند در زمینه بیمه عمر است. زیرا این نوع بیمه ها موجب افزایش سرمایه شرکت های بیمه میشوند. 56 درصد پرتفوی شرکت های بیمه ای در دنیا مربوط به بیمه عمر است. در ایران طی سال های اخیر به حدود 12 درصد رسیده است که در مقایسه با سال های اخیر رشد خوبی داشته است ولی در مقایسه با نرخ جهانی بسیار پایین است و امیدواریم که ضریب پوشش بیمه عمر کشور به بالای 80 درصد برسد.
تاجدار گفت : اگر تاریخ تاسیس بانک های بزرگ دنیا را ملاحظه کنید ، اغلب آن ها متولد بیمه ها هستند و از محل انباشت سرمایه شرکت های بیمه متولد شده اند. ولی در ایران کاملا برعکس است و بیمه ها از بانک ها متولد شده اند. در دنیا حق حجم بیمه صادره،درآمد شرکت های بیمه،حدود 4900 میلیارد دلار است. در کشور ما در سال گذشته حدود 28 هزار میلیارد تومان بیمه فروخته شده است
مدیر عامل بیمه البرز درباره مشکلات صنعت بیمه در کشور اظهار کرد: مشکل اول بحث عوارض به دولت است. در سال 1395 صنعت بیمه دو و نیم برابر سودی که به سهامدارن خود داده است،به دولت عوارض داده است. به عبارت دیگر جزء از کل خود بزرگتر شده است. بیشتر شرکت های بیمه قادر نیستند افزایش سرمایه ای را که مصوبه هیئت دولت بوده است اجرا کنند.
وی گفت : زمانی که بازدهی صنعت بیمه در سه سال گذشته زیر 12 درصد است دیگر سهامدار انگیزه ای برای ورود نقدینگی خود به شرکت ندارد. مشکل دیگر ظرفیت و ذخایر خود بیمه است که بسیار پایین است.کل ذخایر شرکت های بیمه در کل کشور 29 هزار میلیارد تومان است. سرمایه کل شرکت های بیمه کمتر از 10 هزار میلیارد تومان است. مشکل دیگر مالیات بر ارزش افزوده است. در ایران چند سال است که به دنبال این هستیم که فعالیت بیمه ای را از مالیات بر ارزش افزوده معاف کنیم و این 9 درصد در سبد مصرفی کالای خانوار وارد نشود و موجب افزایش تقاضای کل در صنعت بیمه شود که متاسفانه هنوز موفق به این کار نشده ایم.
تاجدار گفت : البته در قانون جدید این موضوع مطرح شده است که امیدواریم هر چه زودتر عملی شود. مشکل بعدی ریسک های سیستماتیک است و همانطور که در بازار سرمایه این نوع ریسک را داریم، در بیمه هم این نوع ریسک وجود دارد. این مقدار تولید که حدود 29 هزار میلیارد تومان است و این مقدار پوشش بیمه ای یک خطای محاسباتی جدی دارد و آن حجم بسیار پایین آن است.
تاجدار افزود: بحث بعدی در صنعت بیمه عدم تنوع بازار سرمایه است .علارغم تلاش هایی که صورت گرفته است ولی در مقایسه با بازارهای بورس کشور های مختلف از تنوع بسیار پایینی برخوردار است.
وی به اوراق بهادار سازی بیمه اشاره کرد و گفت: کل ریسک هایی که در خارج از کشور در قالب اوراق حوادث فاجعه آمیز (cat bonds) از جمله سیل و زلزله واگذار میشود حدود 700 میلیارد دلار است. در این زمینه هنوز محاسبه ای که انجام شود و بگوید که کشور به چه میزان از نظر حوادث طبیعی ریسک دارد صورت نگرفته است. در دوران تحریم صندوق های مختلفی از جمله صندوق ویژه تحریم،ظرفیت مشترک را با حجم یک میلیارد دلار تاسیس کردیم. تجربه بسیار خوبی بود و خوشبختانه اتفاقی هم مربوط به این صندوق ها رخ نداد، ولی ریسک بسیار بزرگی را انجام دادیم. مسوولیت های ناشی از تردد کشتی های کشور ما را در آب های بین المللی قبول نکردند و ما ناچار شدیم که این را به داخل منتقل کنیم.
وی گفت : به عنوان مثال در خارج از کشور فقط بخاطر اینکه یکی از کشتی های شرکت بریتیش پترولیوم در آب های خلیج مکزیک آلودگی ایجاد کرد ،52 میلیارد دلار مطالبه کردند که با 28.5 میلیارد دلار به پایان رسانده شد.خوشبختانه اتفاقی در کشور ما رخ نداد، ولی اگر مشکلی به وجود می آمد،با حجم 1 میلیارد دلار با چه مشکلی عظیمی روبرو می شدیم.
تاجدار ادامه داد : علاوه بر مباحث مطرح شده ظرفیت ریسکی که شرکت های بیمه برعهده دارند معادل 20 درصد سرمایه،ذخایر و حقوق صاحبان سهام خود است.
وی گفت : کل سرمایه و ذخایر شرکت های بیمه به 10 هزار میلیارد تومان نمی رسد که از این مقدار حدود 4 هزار میلیارد تومان متعلق به یک شرکت است و بقیه آن بین 30 شرکت تقسیم می شود که این ظرفیت پایین شرکت های بیمه را نشان می دهد. محدودیت دیگری نیز گذاشته شده است و شرکت هایی که حاشیه توانگری آن ها زیر 120باشد و یا سرمایه آن ها کمتر از 400 میلیارد تومان باشد ،حق پذیرش بیمه اتکایی ندارند که این قانون موجب محدود تر شدن شرکت های بیمه شد.
تاجدار در ادامه بیان داشت: مطالب عنوان شده ضرورت اوراق بهادار سازی بیمه و اهمیت آن را می رساند. اولین بار اوراق بهادارسازی ریسک های بیمه ای در سال 1992 با گردباد اندرو با 15.5 میلیارد دلار ضرر و زیان آغاز شد و دنیا به سمت پوشش این نوع ریسک ها پیش رفت. از آن سال تا به امروز رشد خوبی داشته است و بالغ بر 600 میلیارد دلار سرمایه با حق بیمه 45 میلیارد دلار را پوشش داده است.
وی گفت : می توان اوراق بهادار سازی بیمه را سرمایه جایگزین نامید. زیرا وقتی شرکتی سرمایه اش پایین است و نمی تواند ریسک خود را نگه دارد ،دو راه دارد. یک این که در بازار های داخلی و یا بین المللی جایگزین کند و این ریسک ها را عرضه کند . دوم این که آنها را اوراق بهادارسازی کند.
نرخ رشد اوراق بهادار سازی از سال 2013 تا به امروز حدود 3 برابر نرخ رشد واگذاری سنتی اتکایی است که چند دلیل اصلی دارد. دلیل اول این است که قیمت تمام شده واگذاری ریسک برای شرکت ها به مراتب پایین تر از بازار های سنتی است. لذا شرکت های بزرگ اتکایی دنیا مثل شرکت بیمه مونیخ با ریسک جدیدی با عنوان اوراق بهادار سازی مواجه
و مجبور شدند که نرخ های خود را پایین آورند تا بتوانند در بازار به رقابت بپردازند.
تاجدار گفت :دلیل اصلی که شرکت ها تمایل به عرضه این ریسک ها در بازار دارند ،ایفای تعهدات در صورت اتفاق فاجعه ای بزرگ است . دلیل بعدی کمبود ظرفیت این شرکت ها است. پایین بودن قیمت آن دلیل بعدی است. تنوع در اوراق بهادار سازی و ویژگی هایی که این نوع قرارداد ها دارند، دلیل دیگر قیمت پایدار آن ها است. بین 3 تا 5 سال قیمت ها را در بازار های جهانی در اوراق بهادار سازی ثابت نگه میدارند که حسن بزرگی است.
وی به انگیزه سرمایه گذاران در این نوع اوراق بهادار سازی اشاره کرد و گفت: ایجاد طبقه جدید در دارایی ها در ساختار صورت های مالی ، بازدهی بیشتر از بازار های دیگر، نوسانات کم و تبعیت کمتر از ریسک های سیستماتیک و غیر سیستماتیک بازار سرمایه ، ساختار وثیقه ای محکم از جمله دلایل انگیزه سرمایه گذاران به این نوع اوراق است. حجم مشارکت بین سرمایه گذاران بین المللی در این ریسک بین صد تا یک میلیارد دلار است.
وی افزود: در حال حاضر 60 درصد این نوع اوراق بهادار که در بازار عرضه می شود مربوط به آمریکا ، 25 درصد مربوط به اروپا و مقدار باقیمانده مربوط به سایر کشور ها از جمله ژاپن با حدود 3 درصد است.
پانزدهمین نشست تخصصی انجمن مالی اسلامی ایران با موضوع «فرصت ها و چالش های اوراق بهادارسازی بیمه ها در بستر اقتصادی ایران» با حضور صالح آبادی رئیس انجمن مالی اسلامی ایران، سید رسول تاجدار نائب رئیس هیئت مدیره و مدیرعامل شرکت بیمه البرز ، سعید صحت دانشیار دانشگاه علامه طباطبائی و رئیس کمیته بیمه اسلامی انجمن مالی اسلامی ایران و سید محمدجواد میرطاهر متخصص در حوزه اوراق بهادارسازی بیمه ها و عضو کمیته بیمه اسلامی انجمن ، در محل شرکت بیمه البرز برگزار شد.
مدیر عامل بیمه البرز در ادامه گفت: این شرکت به عنوان اولین شرکت آمادگی خود را در عرضه و اوراق بهادارسازی این نوع ریسک در بخش انرژی از جمله گاز، پتروشیمی و یا سایر موارد مشابه را در بازار سرمایه با همکاری انجمن مالی اسلامی ایران اعلام می دارد.