به گزارش دیوان اقتصاد، چهارمین همایش بین المللی صندوق توسعه ملی با ‏محور «نقش‌آفرینی صندوق توسعه ملی در اجرای برنامه هفتم توسعه» در مرکز همایش‌های بین‌المللی صدا و سیما با تلاوت قران مجید و پخش بیانات مقام معظم رهبری درباره«اهمیت صندوق توسعه ملی در توسعه و پیشرفت کشور و توانمند کردن بخش خصوصی در تولید» آغاز شد.

یش در ۹ محور راهبردی که سرفصل‌ها و مفاد برنامه هفتم را شامل می‌شوند، با ‏حضور مهمانان داخلی و خارجی از جمله مقامات سیاسی، سفرا، جامعه دانشگاهی، نخبگان، ‏اندیشه‌ورزان و‌اندیشکده‌های کشور، بخش خصوصی، شرکای اقتصادی صندوق توسعه ملی، اساتید، ‏صاحب‌نظران و سایر علاقمندان درحال برگزاری است. ‏

*در شروع این همایش مجری برنامه علیرضا کنگرلو سابقه 13 ساله صندوق توسعه ملی و تجربیات تلخ و شیرین این صندوق را تشریح کردو از تحول این صندوق درسال 1400 برای بازگشت منابع گفت.

*غضنفری رئیس هیات عامل چهارمین همایش بین المللی صندوق توسعه ملی که صبح امروز در مرکز همایش بین المللی صداوسیما برگزار شد درباره نقش صندوق توسعه ملی در اجرای برنامه هفتم توسعه گفت: برخی از مشکلاتی که صندوق در ۱۰ سال گذشته با آن درگیر بود ناشی از عدم فهم ماموریت صندوق بود.

وی ادامه داد: سه دسته صندوق با عناوین تثبیتی و صیانتی و توسعه‌ای در دنیا داریم که منابع آنها باید به سرمایه‌های زاینده اقتصادی تبدیل شود و هر تصمیمی که به این هدف منجر نشود خطاست.

دکتر غضنفری افزود: سایر دستگاه‌ها باید بدانند که فقط صندوق در چهارچوب خود می‌تواند عمل کند که نظام حکمرانی صندوق یک نظام ویژه است و فعالیت صندوق باید معطوف به ماموریتهایش باشدهمچنین صندوق میتواند وارد سرمایه گذاری شود.

وی عنوان کرد: صندوق موفق شده در فضای ارزی چه به صورت عاملیت و چه سپرده گذاری ارزی از نزدیک به ۳۶۰ طرح ارزی پشتیبانی کند و ۳۶ میلیارد دلار را در این مسیر به صورت تسهیلات یا سپرده گذاری در اختیار متقاضیان قرار دهد.

رئیس هیات عامل صندوق توسعه ملی بیان کرد: 10 درصد از منایع صندوق در یکی از مقرارات مجلس باید به ریال تبدیل می‌شد بنابراین صندوق اندکی هم ریال در طرح‌های خرد دارد، طرح‌های ریالی بسیاری هم بهره گرفتند که مانند متابانک در چارچوب‌های خود با اختیار بانک در اختیار مشتریان قرار میدهیم.

وی درباره صندوق تثبیت بازار سرمایه اظهار داشت: مقداری هم در دولت قبل به عنوان یکی از مصوبات بالا دستی در همان نظام اوکراینی برای این صندوق مشخص شد که در بازار سرمایه شوک‌بازار را مدیریت کند.

دکتر غضنفری گفت: در دولت سیزدهم، ۲۶/۸ عملکرد صندوق برای عملیات مختلفی بوده که در بغضی از زمینه‌ها صرف شد که البته نفت و گاز سهم بیشتری از تسهیلات رو دربرگرفته است و بعد پالایشگاه‌ها و نیروگاه‌ها هستند که جمع صنایع هم ۷/۱میلیارد دلار را به خود تخصیص داده است.

وی درباره پس گرفتن منابع عنوان کرد: سر جمع از ۳۶/۵ میلیارد دلار تسهیلات، حدود ۲۶ میلیارد دلار سررسید شده، ۸/۳۷ میلیارد دلار وصول شده و عدد قرمزی به بزرگی ۱۷/۷۶ میلیارد دلار در مسیر گیر کرده است.

رئیس هیات عامل صندوق توسعه ملی گفت: یکی از بهترین مشتری‌های صندوق توسعه ملی پروژه‌های آبرسان است که بهتر از پتروشیمی‌ها و شرکت نفت پول صندوق را پس می‌دهند.

وی در ادامه سخنانش با اشاره به اینکه  تسهیلات دهی در صندوق توسعه ملی تعطیل نشده است، افزود: صندوق توسعه ملی همچنان تسهیلات می دهد، متاسفانه سال گذشته سودآوری خوبی نداشتیم.

رئیس هیات عامل صندوق توسعه ملی با بیان این که سال 1403 سال هوش مصنوعی است، افزود: با مشارکت و درخواست وزارت ارتباطات صندوق اماده است 2.5 همت از 5 همت مورد نیاز برای توسعه هوش مصنوعی را تامین اعتبار کند.

وی یادآور شد: بقا صندوق ها در سودآوری است، خوشبختانه بانک ملت از بانک های خوبی است چرا که با صندوق توسعه ملی همکاری خوبی دارد. وی گفت: ما نه بنگاه داری بلدیم و نه انجام می دهیم ما نهاد مالی هستیم.

وی با اشاره به اینکه کشور ما نیمه خشک است و به تامین اب از دریا نیاز دارد افزود: نزدیک به ۹ میلیارد دلار طرح در همینجا امضا خواهد شد که دو طرح آن آبرسانی است از دریای عمان به سیستان بلوچستان و خراسان جنوبی و دومی از خلیج فارس به استان های فارس و اصفهان است.

غضنفری تصریح کرد: 3 طرح pdh امروز اینجا امضا خواهد شد که طرحهای بسیارخوبی هستند و چند پروژه بالا دست نفت هم امروز امضا می‌شود که همه اینها از جنس تسهیلات نیست بلکه برخی مشارکتی است. که البته 4/7 میلیارد دلار هم در دست بانک‌هاست که امروز بررسی و امضا می‌شوند.

وی درباره حوزه تجدیدپذیر و حوزه فسیل گفت: حوزه تجدیدپذیر معتقد است کار باید اقتصادی باشد و بنگاه سود بدهد در حالی که حوزه فسیلی معتقد است باید ارزان تولید شود و مردم مصرف کنند و نگاه اقتصادی ندارد بلکه نگاهش بیشتر اجتماعی است اما حوزه تجدید پذیر نگاهی اقتصادی دارد بنابراین حدود ۵ میلیارد دلار در حوزه تجدید پذیر تسهیلات می‌دهیم.

رئیس هیات عامل درباره تسهیلات دهی در صندوق گفت: تسهیلات دهی مانند گذشته ادامه دارد و تسهیلات ریالی هم از طریق بانک‌ها داده می‌شود البته تسهیلات می‌دهیم اگر سوداوری خوبی صندوق داشته باشد زیرا بقای بنگاه های اقتصادی به سوداوری است.

وی با اشاره به اینکه صندوق توسعه ملی باید سود آور باشد افزود: اگر در ارائه تسهیلات صندوق ریسک باشد ان تسهیلات کمتر می شود پس ما همچنان تسهیلات می‌دهیم اگر به موقع باز پرداخت شود و به ما سود بدهد.

غضنفری یادآور شد: کاری که ما در صندوق اسمش را سرمایه گذاری گذاشتیم این است که مشارکت در طرح‌ها باشد به این دلیل است سرمایه‌گذاری ما غیرمداخله ای است و ما فقط حواسمان به سودمان است.

غضنفری گفت: ما حدود 100 میلیارد دلار به دولت‌ها وام داده‌ایم، که می‌گویند؛ "از روال قانونی پس بگیرید."، [می‌گوییم؛] میادین نفت و گاز کشور به‌ویژه میادینی که دستی به آن نزدید به صندوق بدهید تا صندوق به بخش خصوصی بسپارد و آن سهمی را که بخش دولت است، به‌جای بدهی دولت به ما بدهید.
طبق محاسبات ما حدود 1 میلیون بشکه می‌توانست از این ذخایر به‌دست بیاید، که حدوداً سالی 12 میلیارد دلار خالص برای ما درآمد ارزی داشت. 

وی ابراز کرد: من همچنان قانع نشده‌ام که چرا این طرح ما رأی نمی‌آورد و اجرا نمی‌شود. ایرادات به پیشنهاد مجلس و دولت و صندوق در جدول زیر آمده است، که همچنان که ما گفتیم تمام این ایرادات را اجرا می‌کنیم.

امروز نقطه عطف بین وزارت ارتباطات و صندوق توسعه ملی است

*عیسی زارع‌پور در چهارمین همایش بین‌المللی صندوق توسعه ملی که صبح امروز در مرکز همایش بین‌المللی صداوسیما برگزار شد، به اقدامات دولت در حوزه فضایی اشاره کرد و گفت: ما اولین بار در سال ۸۷ فضایی شدیم با ماهواره بر سفیر و از سال ۸۷ تا ابتدای این دولت ۱۳ پرتاب داشتیم که در این دو سال و نیم ۱۲ پرتاب داشتیم یعنی تقریباً معادل سه دولت پیش از آن پرتاب ماهواره داشتیم.

وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات با بیان اینکه در ماه گذشته رویداد فضایی داشتیم، گفت: درحال ساخت بزرگترین پایگاه فضایی هستیم و الحمدلله برای اولین بار در تاریخ کشورمان ما به تصاویری با دقت بسیارخوب و یک متر رنگی از هر کجای کره زمین که بخواهیم دسترسی داریم که می‌تواند مبنای اتفاقات بسیار خوبی در روی زمین باشد؛ داده‌هایی که می‌تواند برای پردازش هوش مصنوعی و ... استفاده شود.

زارع‌پور ادامه داد: یک نمونه کاربرد این است که با استفاده از این داده‌های فضایی از طریق بکارگیری از هوش مصنوعی برای مقابله با زمین خواری استفاده می‌کنند که افراد متولی در این حوزه می‌توانند با بهره‌گیری از این تشخیص دهند ساخت و ساز زمینی مجاز بوده یا خیر.

وی با بیان اینکه حوزه‌های کاری گسترده‌ای داریم، به کمک صندوق توسعه ملی در توسعه اقتصاد دیجیتال در برنامه هفتم اشاره کرد و گفت: ما در برنامه هفتم تکالیف بسیار زیادی را با همراهی مجلس پیش‌بینی کردیم و شاخص‌های بسیار خوبی را قرار دادیم که نویدبخش آینده‌ای درخشان در پنج سال آینده است و صندوق نیز می‌تواند حتماً در این زمینه ما را کمک کند.

وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات درباره اقتصاد دیجیتال و نقش صندوق در این زمینه افزود: ارزش آفرینی اقتصادی مبتنی بر فناوری‌های نوین ارتباطی و اطلاعاتی اقتصاد دیجیتال می‌گویند. یک معماری سه لایه است که به آن استناد می‌شود؛ لایه هسته؛   خود بخش ارتباطات، توسعه زیرساخت‌های ارتباطی، سخت‌افزار، نرم‌افزار، خدمات مشاوره‌ای و موضوعات مرتبط با آن.

زارع‌پور افزود: در لایه محدود اقتصاد دیجیتال؛ کسب و کار‌های نوینی وجود دارد که صرفاً با فناوری اطلاعات و ارتباطات بروز و ظهور پیدا کردند که اقتصاد دیجیتالی و یا کسب و کار‌های برخط به آن گفته می‌شود. ما پیش از این امکان اینکه خدماتی مانند جابجایی مسافر به شکل برخط، خدمات خرید و فروش نداشتیم و امکانات جدیدی است که فناوری اطلاعات فراهم کرده است یا انواعی از خدماتی که نمونه کسب و کار سنتی نداشته و با کمک فناوری ایجاد شده یا در یک کلمه اقتصاد مبتنی بر پلتفرم و اقتصاد مبتنی بر سکو که لایه محدود است.

وی بیان کرد: در لایه گسترده اقتصاد دیجیتال که بیشتر موضوع امروز ماست؛ بحث هوشمندسازی است و برای افزایش بهره وری، ارتقای کارایی صنایع مختلف کشاورزی، خدمات در حوزه‌های مختلف. اصطلاحاً در برخی از کشور‌ها به آن اسمارت اینترنت یا اینترنت هوشمند گفته می‌شودکه اپراتور‌های مخاباتی به این سمت رفتند که صرفاً زیرساخت ارائه ندهند بلکه راهکار ارائه دهند برای حل یک مسأله مبتنی بر ارتباطات و زیرساخت‌های پردازشی که در اختیارشان است تا بتوانند افزایش بهره وری را در آن صنعت به دنبال داشته باشند.

زارع‌پور افزود: مبتنی بر این تعریف، دولت یک عزم و اراده جدی برای توسعه اقتصاد دیجیتال در طی سالیان اخیر داشته است. ما برای اولین بار در دولت کارگروه ویژه دولتی اقتصاد دیجیتال تشکیل دادیم و یک هیأت دوم دولت تشکیل شده و چابک متشکل از ده عضو کابینه وزراتا موانع اقتصاد دیجیتال را مرتفع کند.

وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات عنوان کرد: یکی از اتفاقات خوبی که مبتنی بر این حرکت افتاد این بود که برای اولین بار در تاریخ کشورمان؛ در قانون برنامه هفتم توسعه(پیشرفت)فصل برای حوزه ارتباطات و اقتصاد دیجیتال پیش‌بینی کردیم و بین ۵ تا ۷ درصد قانون برنامه توسعه مستقیم یا غیر مستقیم مربوط به این حوزه است.

غیر از اینکه ده ماده مستقیم در حوزه اقتصاد دیجیتال و فناوری اطلاعات هستند. زارع‌پور افزود: حوزه اقتصاد دیجیتال؛ فناوری‌های کلیدی دارد مانند نسل پنجم و نسل‌های بعدی، فیبر نوری، در لایه‌های بالاتراینترنت‌اشیاء و فناوری پردازش کلان داده، هوش مصنوعی، رباتیک و فناور‌های مرتبطی که توانمندساز هستند در این حوزه.

وی ادامه داد: یک سری المان هم داریم که به ما کمک می‌کنند در لایه‌های اقتصاد دیجیتال تا بتوانیم بحث توسعه را دنبال کنیم. مهمترین مسأله بحث زیرساخت‌های امن و پرسرعت است. مسأله بعدی بحث داده است که نقش کلیدی در لایه دوم و سوم  و خود پلتفرم‌ها و سکو‌ها دارد و در نهایت در لایه بالا بتوانیم کشور را به سمتی پیش ببریم که لایه سیاست‌گذاری، تنظیم‌گری  کشور را  به سمت استفاده حداکثری از فناوری‌های نوین اطلاعاتی و ارتباطی و.. هدایت کنیم.

سرمایه صندوق توسعه ملی باید صرف پرداخت تسهیلات شود

*در ادامه نیز ذبیح‌الله خدائیان رئیس سازمان بازرسی کل کشور در چهارمین همایش بین‌المللی صندوق توسعه ملی درباره نقش صندوق توسعه ملی در اجرای برنامه هفتم توسعه گفت: ما باید در مورد صندوق قبل از هر چیزی فرهنگ سازی کنیم که هدف از تشکیل صندوق توسعه ملی چیست و آیا هدف از تشکیل این صندوق تثبیت منابع و مصارف دولت است؟ واگر زمانی با کمبود درآمد‌های دولت مواجه شدیم کمبود را از صندوق برای تامین هزینه‌های جاری جبران بکنیم یا خیر؟

وی با اشاره به اینکه منظور از تشکیل صندوق کمک به رشد اقتصادی و صیانت از ثروت‌های ملی و انتقال آن به نسل‌های بعد است افزود: برای پاسخ به سوالات مطرح شده باید به قوانین بالادستی صندوق توجه کنیم، در ماده ۱۶ قانون احکام دائمی هدف از صندوق بیان شده که صندوق با هدف تبدیل بخشی از عواید ناشی از نفت و گاز، میعانات گازی و فرآورده‌های نفتی باعث ایجاد ثروت‌های ماندگار و مولد و سرمایه‌های زاینده است همچنین به منابع صندوق نه به عنوان ثروت بلکه به عنوان یک سرمایه نگاه شده است.

خدائیان ادامه داد: در سیاست‌های کلی نظام که به تایید مقام معظم رهبری و سیاست‌های حاکم بر برنامه پنجم و هم ششم تاکید بر این امر شده که ما باید نگاه خود را از نفت و گاز و درآمد‌های آن برداشته و به جای آن به تامین منابع بودجه عمومی به عنوان سرمایه ملی نگاه کنیم در هر دو سیاست به عنوان سرمایه به صندوق نگاه شده بنابراین برای انجام این امر هم صندوق توسعه ملی پیش بینی شده است که ما باید اقتصاد خود را از وابستگی به نفت و گاز خارج کنیم زیرا اقتصادی که وابسته به نفت و گاز هست نمیتواند یک‌باره با درآمد‌های نفتی قطع ارتباط کند فلذا در سیاست ما در برنامه‌های ۵ سالانه تاکید شده که در ابتدا ۳۰ درصد ازاین درآمد‌ها وارد صندوق شود و سپس هر سال دو یا سه درصد اضافه شود تا زمانی که دیگر اقتصاد بسته به نفت و گاز نباشد.

وی عنوان کرد: در این مدت هم فرصتی پیدا می‌شود از منابع صندوق در رشد اقتصادی استفاده کنیم و در تولید آن را بکاربگیریم و طبیعتاً میزان دریافتی ما از مالیات‌ها و سایر موارد افزایش پیدا می‌کند اما آیا ما توانستیم در این مدت تغییر نگاه را نه در عامه مردم بلکه در خواص و مسئولین تغییر دهیم؟ و آیا فرهنگ سازی شده است؟ اگر می‌خواهیم پاسخی داشته باشیم باید به عملکرد‌ها توجه کنیم.

رئیس سازمان بازرسی کل کشور بیان کرد: از ۱۵۰ میلیارد دلار سرمایه صندوق ۱۰۰ میلیارد آن توسط دولت‌های مختلف در دوره‌های مختلف برداشت شده است ما می‌توانیم بگوییم مسئولین دولت‌ها به صندوق به عنوان یک سرمایه نگاه کردند ام  یکصد میلیارد دلار کجا هزینه شده؟ آیا در فعالیت‌های مولد هزینه شده یا برای کسری ناترازی‌ها در منابع بودجه؟ باید گفت؛ از این ۱۵۰ میلیارد دلار حدود ۴۰ میلیارد دلار بابت تسهیلات داده شده و نیمی از این ۴۰ میلیارد دلار هم به نهاد‌های عمومی، دولتی یا شبه دولتی‌ها پرداخت شده است، این بخش در راستای هدف صندوق هست چرا که صندوق ایجاد شده تا به کمک بخش دولتی و تعاونی بیاید و طرح‌های اقتصادی و تولیدی ایجاد کنند که در هر حال رشد اقتصادی بالایی داشته باشد.

وی با اشاره به مشکلات در ورودی صندوق اظهار داشت: هر ساله از ۴۵ درصد تنها ۲۰ درصد وارد صندوق‌ها می‌شود و باقی آن باز برداشت می‌شود، علاوه بر این هر سال در قانون بودجه درصدی از منابع صندوق مقرر و تکلیف شده و تبدیل به ریال شده و تسهیلات ریالی داده می‌شود، با توجه به کاهش قیمت ریال و تورمی که داریم هر سال این سرمایه صندوق کمتر می‌شود یعنی اینطور نیست که ما مبلغی را که پرداخت می‌کنیم حدود یک میلیارد دلار که تبدیل به ریال می‌شود ، معادل همان برگردد بنابراین هر سال کاهش پیدا می‌کند فلذا می‌بینیم چند میلیارد دلار ما فقط کسری ناشی از تبدیل منابع صندوق به ریال بوده است.

خدائیان با تاکید به سیاست‌های حاکم بر برنامه ششم، بند ۱۰-۱ گفت: استقلال مدیریت حساب‌های صندوق در بانک مرکزی جزو سیاست‌هاست، اما آیا صندوق مدیریت حساب‌هایش را در بانک مرکزی بر عهده دارد؟ به لحاظ عدم اعمال مدیریت چه خسارتی به صندوق وارد می‌شود؟ آماری که داریم چیزی حدود بیش از ۸ میلیارد دلار ناشی از عدم مدیریت حساب‌های صندوق در بانک مرکزی است، چون ما نوسانات ارزی را داریم موقعی که صندوق نمی‌تواند مبالغی که به ارز‌های مختلف به حسابش واریز می‌شود در موعد مقرر تبدیل کند با کاهش سرمایه‌های خود مواجه خواهد شد.

وی درباره بخش تسهیلات  عنوان کرد: در واقع هدف اصلی صندوق بخش تسهیلات است که در این بخش یک سری مشکلات داریم که مهمترین آن رسوب منابع صندوق در این بخش به بخش‌های مختلف به خصوص در نفت و گاز و انرژی برق است که اقساط خود را به موقع پرداخت نمی‌کنند  برای مثال حدود ۲۰۰ طرحی که تسهیلات توسط صندوق به آنها داده است،

*در ادامه احمدرضا دستغیب گفت: با همه مشکلاتی که وجود دارد اما ما بن بست نداریم و راه حل وجود دارد و ظرفیت‌ها و پتانسیل‌های خوبی هم در کشور وجود دارد که می‌شود از این ظرفیت‌ها استفاده کرد. بناباین در کنار اینکه نقد می‌شود و وضعیت موجود به تصویر کشیده می‌شودمی بایست وضعیت مطلوب را هم در واقع ترسیم کنیم.

وی افزود: روز گذشته با هیأت عامل محترم جلسه‌ای را در دیوان محاسبات داشتیم و هم بررسی و رسیدگی کردیم و گزارش دیوان محاسبات جهت تصمیم‌گیران اقتصادی کشور منتشر خواهد شد.

باید مناسبات صندوق توسعه ملی با بانک مرکزی اصلاح شود

*احمدرضا دستغیب نیز در چهارمین همایش بین‌المللی صندوق توسعه ملی گفت: با همه مشکلاتی که وجود دارد اما ما بن بست نداریم و راه حل وجود دارد و ظرفیت‌ها و پتانسیل‌های خوبی هم در کشور وجود دارد که می‌شود از این ظرفیت‌ها استفاده کرد. بناباین در کنار اینکه نقد می‌شود و وضعیت موجود به تصویر کشیده می‌شودمی بایست وضعیت مطلوب را هم در واقع ترسیم کنیم.

وی افزود: روز گذشته با هیأت عامل محترم جلسه‌ای را در دیوان محاسبات داشتیم و هم بررسی و رسیدگی کردیم و گزارش دیوان محاسبات جهت تصمیم‌گیران اقتصادی کشور منتشر خواهد شد.

 رئیس دیوان محاسبات کشور بیان کرد: دیوان جدای از رسیدگی و جدای از اینکه دادگاه مالی است. بخش قابل توجهی از اهتمام خود را طی سال گذشته برای تنظیم‌گری اقتصادی قرار داده است و جلسات بسار منظم و مسمتری را با مجموعه شرکت‌ها و سازمان‌ها روز‌های روز‌های زوج در دیوان محاسبات داریم که هیأت عامل بانک‌ها و شرکت‌ها مؤسسات حضور خواهند داشت و همه ابعاد موضوع از نگاه حکمرانی مورد بررسی قرار می‌گیرد.

دستغیب اظهار داشت: روز گذشته نیز در مورد صندوق توسعه به عنوان ناظر صندوق توسعه جلسه خوبی داشتیم و نکات خوبی آنجا مطرح شد.

**وی با اشاره به استقلال صندوق توسعه ملی بیان کرد: این نمی‌شود که در دسترس‌ترین منابعی که لازم است که در اختیار تسهیلات در کنار کشور قرار بگیرد، این تبدیل شود به سرمایه‌هایی که برای صندوق قابل دسترسی نیست. باید یک جایی تکلیف معلوم شود و اگر صندوق از اینجا به بعد می‌خواهد به حرکت خود ادامه دهدحتماً باید مناسبات آن با بانک مرکزی اصلاح شود.

رئیس دیوان محاسبات کشور گفت: بهترین وجوه در دسترس‌ترین وجوهی که حاصل از منابع صادرات نفتی است باید در اختیار صندوق توسعه ملی قرار بگیرد. نباید به گونه‌ای باشد که این منابع خارج از دسترس صندوق توسعه ملی باشد. این موضع کلیدی است.